Hà Nội: Những di tích in dấu ấn lịch sử sự kiện Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9
(Tổ Quốc) - Cách đây 78 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Hà Nội đã vùng lên khởi nghĩa giành chính quyền, đập tan ách thống trị của thực dân, phát xít, góp phần quan trọng quyết định nhanh chóng kết thúc cuộc Tổng khởi nghĩa trên phạm vi cả nước. Nhiều địa điểm giờ đây đã trở thành di tích, in dấu những sự kiện lịch sử của mùa thu cách mạng tháng Tám năm ấy.
Ngôi nhà số 101 Trần Hưng Đạo
Đây là một di tích quan trọng trong chuỗi di tích Cách mạng ở Hà Nội, thuộc phường Trần Hưng Đạo (Hoàn Kiếm, Hà Nội). Trong Cách mạng tháng Tám 1945, ngôi nhà số 101 Trần Hưng Đạo là trụ sở Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội.
Sáng 18/8/1945, Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội đã họp phiên đầu tiên tại đây. Tại cuộc họp, Ủy ban Quân sự Cách mạng Hà Nội nhận thấy cần phải khẩn trương chớp thời cơ, khởi nghĩa giành chính quyền và đối phó với quân Nhật.
Ngôi nhà số 101 Trần Hưng Đạo là một điểm di tích quan trọng trong chuỗi những di tích cách mạng, kháng chiến ở Hà Nội. Tấm biển đá hình chữ nhật trước cửa tòa nhà 5 tầng vẫn ghi rõ nội dung “Ngày 18/8/1945, nơi đây là trụ sở Ủy ban quân sự cách mạng Hà Nội (Ủy ban khởi nghĩa)”
Quảng trường Cách mạng tháng Tám
Thời Pháp thuộc, quảng trường có tên gọi là quảng trường Nhà hát Lớn bởi vị trí nằm ở mặt trước Nhà hát Lớn Hà Nội.
Sáng 19/8/1945, rất đông người dân Hà Nội và các tỉnh lân cận đã kéo về đây tạo ra cuộc mít tinh quy mô lớn. Đại diện Việt Minh tuyên bố: Tổng khởi nghĩa!
Dưới sự bảo vệ của Thanh niên tự vệ, tổ chức Việt Minh thành Hoàng Diệu, cuộc mít tinh đã nhanh chóng trở thành cuộc biểu dương lực lượng và hoạt động vũ trang cướp chính quyền, qua đường Paul Bert (nay là phố Tràng Tiền) tỏa đi khắp các phố phường Hà Nội.
Ngày 19/8/1945, hàng vạn người dân Thủ đô đổ về Quảng trường Nhà hát Lớn dự lễ mít tinh biểu dương lực lượng và chào mừng Ủy ban Quân quản. Ảnh tư liệu: TTXVN
Hiện nay, Quảng trường Cách mạng tháng Tám thuộc phường Tràng Tiền (Hoàn Kiếm, Hà Nội).
Khu vực này là một quần thể kiến trúc xung quanh có những công trình độc đáo như Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, khách sạn Hilton…
Phố Tràng Tiền
Ngày 19/8, dưới sự bảo vệ của Thanh niên tự vệ, Đoàn Thanh niên Cứu quốc thành Hoàng Diệu, quần chúng nội - ngoại thành phố xếp thành đội ngũ, đi từ Nhà hát Lớn qua đường Paul Bert (nay là phố Tràng Tiền) tỏa đi khắp các phố phường và hô vang khẩu hiệu: "Ủng hộ Việt Minh!", "Đả đảo bù nhìn!", "Việt Nam độc lập!".
Dưới sự bảo vệ của Thanh niên tự vệ, tổ chức Việt Minh thành Hoàng Diệu, cuộc mít tinh đã nhanh chóng biến thành biểu tình thị uy, qua đường Paul Bert tỏa đi khắp các phố phường Hà Nội. Ảnh tư liệu.
Đường Paul Bert nay là phố Tràng Tiền với các tòa nhà xưa đã được tu sửa.
Phố Tràng Tiền hiện nay.
Nhà khách Chính phủ
Ngày 19/8/1945, sau cuộc mít tinh tại quảng trường thành phố, nhân dân Thủ đô đánh chiếm Phủ Khâm sai Bắc Kỳ, cơ quan đầu não của chính quyền tay sai Pháp ở Bắc Bộ. Lính bảo vệ phủ đã hạ vũ khí trước sức mạnh của quần chúng nhân dân.
Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về làm việc tại đây cho đến ngày toàn quốc kháng chiến.
Trong thời gian này, tòa nhà được đổi tên thành Bắc Bộ Phủ. Sau năm 1954, Bắc Bộ Phủ được tu sửa lại và hiện nay, tòa nhà được sử dụng làm Nhà khách Chính phủ (tọa lạc tại số 12 Ngô Quyền, Hà Nội).
Sáng 19/8/1945, lực lượng Việt Minh và nhân dân Thủ đô đánh chiếm cơ quan đầu não của chính quyền tay sai Pháp ở Bắc Bộ, mở đầu cho cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Thủ đô Hà Nội. (Ảnh tư liệu: TTXVN)
Nhà khách Chính phủ (tọa lạc tại số 12 Ngô Quyền, Hà Nội) ngày nay, phần mái che ở sảnh trước vẫn được giữ nguyên như cách đây hơn bảy thập kỷ.
Sở Cảnh sát Trung ương bên Hồ Gươm
Sau khi đánh chiếm thành công Bắc Bộ phủ, quần chúng cách mạng tiếp tục đánh chiếm Sở Cảnh sát Trung ương bên Hồ Gươm. Tòa nhà này, ngày nay là trụ sở Công an quân Hoàn Kiếm (số 2 Tràng Thi). (Hình ảnh tư liệu, hiện trụ sở đang được tu sửa).
Sau khi đánh chiếm Bắc Bộ Phủ, Trại Bảo an, quần chúng cách mạng tiếp tục đánh chiếm sở cảnh sát trung ương bên hồ Gươm.
Tòa nhà này ngày nay là trụ sở Công an quận Hoàn Kiếm.
Trại Bảo an binh
Trại Bảo an binh ở Hà Nội là nơi đã diễn ra cuộc đấu trí giữa lực lượng cách mạng với quân đội được trang bị vũ khí hạng nặng của Nhật Bản. Bằng sự biểu dương sức mạnh quần chúng và lý lẽ của các nhà lãnh đạo cách mạng, quân Nhật đã chấp nhận rút lui, ta hoàn toàn làm chủ Trại Bảo an binh, góp phần vào thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa ở Hà Nội.
Cổng trại Bảo an binh là một trong những dấu tích hiếm hoi còn lại gắn liền với sự kiện lịch sử Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Nơi dừng chân đầu tiên của Bác Hồ từ Việt Bắc trở về
Di tích nhà cụ Nguyễn Thị An (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ) là nơi dừng chân nghỉ lại đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên chặng đường từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội từ ngày 23/8/1945 để ra mắt quốc dân đồng bào, đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 2/9/1945.
Di tích nhà cụ Nguyễn Thị An là nơi ở và làm việc đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội từ ngày 23 đến 25/8/1945. Tại đây, Hồ Chủ tịch đã làm việc với các cán bộ cách mạng như Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Trần Đăng Ninh… về kết quả Tổng khởi nghĩa trong cả nước và chuẩn bị cho bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tháng 8/2022, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã trao Bằng xếp hạng di tích Quốc gia địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở và làm việc tại nhà cụ Nguyễn Thị An.
Những ngày này người dân phường Phú Thượng thường hay tới ngôi nhà đặc biệt này để dâng hương tưởng nhớ đến Bác Hồ.
Số nhà 48 Hàng Ngang
Từ chiều 25/8 đến 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí T.Ư Đảng đã ở và làm việc tại nhà số 48 Hàng Ngang - chủ ngôi nhà khi ấy là ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ, là cơ sở cách mạng từ thời tiền khởi nghĩa.
Ngôi nhà số 48 phố Hàng Ngang nằm trong khu phố cổ của Thủ đô Hà Nội. Nơi đây, năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Năm tháng trôi qua, căn nhà 48 Hàng Ngang nay được mở cửa cho khách đến tham quan, tìm hiểu. Căn nhà mãi đi vào dòng chảy lịch sử của dân tộc, trở thành một di tích lịch sử thiêng liêng.
Hơn 7 thập kỷ trôi qua, những nét xưa cũ của ngôi nhà vẫn còn đó. Tất cả đều như còn nguyên hơi ấm từ quá khứ vọng về. Ngôi nhà đã gắn liền với những ngày Cách mạng tháng Tám vẻ vang của dân tộc, đồng thời gắn liền với sự nghiệp vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bản Tuyên ngôn độc lập đã mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam.
Quảng trường Ba Đình
Đây là nơi diễn ra nhiều sự kiện trọng đại trong lịch sử Việt Nam.
Quảng trường Ba Đình vốn là khu vực cửa Tây của thành cổ Hà Nội. Trước cách mạng tháng Tám 1945, quảng trường Ba Đình được gọi là quảng trường Tròn hay quảng trường Pugininer (tên của một linh mục người Pháp).
Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản “Tuyên ngôn độc lập,” khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu thắng lợi hoàn toàn của Cách mạng tháng Tám.
Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. (Ảnh tư liệu TTXVN)
Hiện nay, quảng trường Ba Đình nằm trên đường Hùng Vương, trước lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đã 78 năm trôi qua kể từ lễ Độc lập 2/9/1945, Quảng trường Ba Đình vẫn còn giữ nguyên giá trị lịch sử, văn hóa. Quảng trường Ba Đình vẫn là trung tâm chính trị - văn hóa, là nơi diễn ra những sự kiện trọng đại của đất nước.
Cột cờ Hà Nội
Đây là một trong năm di tích còn được bảo tồn nguyên vẹn trong quần thể khu di tích thành cổ.
Cột cờ cao 41 mét, gồm ba tầng đế và một thân cột. Các tầng đế có hình vuông, nhỏ dần lên trên, chồng lên nhau, xung quanh ốp gạch.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, Cột cờ Hà Nội được quân Pháp dùng để làm đài quan sát. Năm 1945, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, lá cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên được treo lên Cột cờ Hà Nội.
Cột cờ Hà Nội là một kết cấu dạng tháp được xây dựng dưới thời vua Gia Long trên phần đất phía Nam của Hoàng thành Thăng Long (bắt đầu xây dựng từ năm 1805 và hoàn thành vào năm 1812). Ảnh: Tonkin
Cột cờ Hà Nội ngày nay là địa điểm thăm quan thú vị của du khách trong và ngoài nước.
