Hội những “ông bố, người chồng” chơi hoa Thuỷ Tiên tại Hà Nội, với kinh nghiệm gần 30 năm chúng tôi biết cách cho hoa nở đúng giao thừa

Người Hà Nội nổi tiếng cầu kỳ từ lời ăn tiếng nói đến những thú chơi. Chơi hoa thủy tiên là một trong những thú chơi tinh tế, tỉ mỉ, mất nhiều công sức và rất tao nhã của người Hà thành. Thú chơi này là một trong những dấu hiệu nhận biết Tết ở Hà Nội khi củ thủy tiên được xuất hiện ở làng hoa Nghi Tàm hay đường Hoàng Hoa Thám. 

Từ nước ngoài về, nhìn thấy hoa thủy tiên rồi "yêu từ cái nhìn đầu tiên" 

Anh Phạm Hồng Phương (Làm chuyên viên đào tạo khách sạn, 52 tuổi, Hà Nội) với niềm yêu thích thủy tiên, anh đã có kinh nghiệm chơi hoa được gần 30 năm. Kể về cơ duyên được biết đến hoa thủy tiên anh cho biết: "Anh biết đến hoa thủy tiên từ khi đi học ở nước ngoài nhưng lú đó chưa thích vì mùi của nó khá là hắc. Năm 1995, anh về quê nhà khi đi qua Hàng Lược thì thấy người ta bày bán củ và chậu hoa thủy tiên thì liền thấy thích và mua về để trải nghiệm thử".

Lần đầu dưới sự hướng dẫn sơ sài của người bán và mày mò theo trí tưởng tượng thì anh Phương cũng có chậu hoa thủy tiên ra hoa nhưng chỉ nở được 3 bao hoa. Có lẽ, với lần đầu như vậy mà không phải được chỉ dẫn tử tế thì đó là một sự thành công lớn. Anh Phương chia sẻ: "Hồi đó, thấy hoa nở là coi là thành công rồi. Nhưng sau khi chuyên nghiệp và nghiên cứu kĩ thì mình thấy 3 củ thủy tiên mình gọt lúc đó lung tung hết, phạm mất rất nhiều hoa mà củ nào củ đấy rất to". 

Nhưng rồi để chuyên nghiệp hơn thì năm 2003, anh Phương có cơ duyên gặp bác Dung (ở làng Võng Thị) để học hỏi và trao đổi về thú chơi hoa thủy tiên. "Bác Dung được mình coi là người thầy đầu tiên từ củ mình về hoa thủy tiên, mặc dù tính đến thời điểm 2003 anh cũng đã chơi hoa thủy tiên được 8 năm. Bác dạy một số cái thủ thuật và cách thức gọt truyền thống", anh Phương nói. 

Mong muốn phục dựng thú chơi hoa thủy tiên ở Hà Nội, mở những buổi hướng dẫn miễn phí cho người yêu nó

Với niềm yêu thích từ cái nhìn đầu tiên đó, anh Phương đã gắn bó với thú chơi này gần 30 năm. Cùng với đó, anh và một số người bạn yêu hoa của mình cũng có mong muốn phục dựng lại thú chơi hoa thủy tiên ở Hà Nội. Hiện tại, nhóm "Hoa Thủy Tiên và những người bạn đã thu hút được 3,7K thành viên". Trong nhóm, anh và mọi người thường xuyên chia sẻ những kĩ năng gọt, uốn tỉa, tạo hình khác nhau. Không những vậy, anh Phương còn mở ra những buổi gặp gỡ để chia sẻ, hướng dẫn tận tay mọi người và hoàn toàn miễn phí. 

Những buổi chia sẻ, hướng dẫn được anh Phương tổ chức. 

Anh Phương cho biết: "Để hướng dẫn một người biết chơi thủy tiên thì chỉ cần khoảng 10-15 phút là mình có thể truyền đạt cho người đó hiểu. Còn về có chơi được hay không thì còn phụ thuộc vào sự kiên trì và tinh thần tập luyện của mỗi người. Thường các buổi chia sẻ của mình đa dạng ở mọi lứa tuổi, các bác 60-70 tuổi đến những thanh niên từ 10-20 tuổi cũng có, điển hình như cô con gái khi 7 tuổi cũng đã đòi mình dạy. Và thường mình cho mọi người thực hành củ nhỏ để họ nắm được nguyên tắc." 

Tuy nhiên chơi thủy tiên mọi người thường lầm tưởng học gọt củ là đủ, nhưng trên thực tế gọt thủy tiên chi chiếm khoảng 10%, còn 90% là chăm sóc và dưỡng nó. "Những người mới thì mất khoảng 1-2 tiếng để gọt thủy tiên. Nhưng 20 ngày còn lại để cho thủy tiên ra hoa thì ngày nào họ cũng mất 1 tiếng với nó. Họ phải tắm rửa, mới gọt xong thì rất là nhiều nhựa phải tắm cho cái nhựa đó hết, để tránh vi khuẩn, sửa sang lại chỉnh hoa chỉnh lá, chải từng cái rễ một. Đặc biệt mấy ngày nay ở Hà Nội trời nồm, độ ẩm lên cao, nhiệt độ lên cao, lúc đó vi khuẩn bám lên rễ thì củ hoa sẽ thối. Chăm thủy tiên phải tỉ mỉ, chải từng rễ một, sau 8-10 ngày thì có thể nhàn hơn vì chỉ phải thay nước, nhưng lại đến bước tạo hình. Khi thủy tiên lớn thì khác rất là nhiều, phải gỡ lá, uốn lá, xén lá… rồi cù hoa rồi căn chỉnh bông hoa cành hoa đúng với tư thế mà mình mong muốn", anh Phương nói. 

Theo anh Phương, một người muốn chơi được hoa thủy tiên thì cần có 2 yếu tố. Một đó là sự nhẫn nại, kiên trì bởi gọt thủy tiên cần lấy từng lớp bẹ ra một. Thứ hai là đam mê bởi có đủ tình yêu thì mọi thứ sẽ làm được: "Bản thân mình là một người nóng vội nhưng khi biết đến thú chơi này từ ngày còn là thanh niên thì chính hoa thủy tiên đã giúp mình có tính nhẫn nại hơn".

Do hoa thủy tiên không phải hoa bản địa mình mà có nguồn gốc từ Nam Âu, Tây Phi, rồi dần dần mới lan dần sang Trung Á và Trung Quốc. Hoa thủy tiên vào Việt Nam cũng được khoảng hơn 200 năm, có thể là trước đó nhưng theo nhiều nghiên cứu và sự xuất hiện trong văn thơ thì có thể nói là như vậy. Vì vậy, thời tiết và chất lượng củ là điều đầu tiên ảnh hưởng đến một chậu hoa thủy tiên. Giá một củ hoa thường chia theo size, khoảng 100.000 đồng với chu vi khoảng 26-28cm, còn lớn hơn 28-30cm lên tới 120.000 đồng, còn trên 30cm thì lên tới 300.000-400.000 đồng, củ to nó sẽ đắt lên theo cấp số nhân.

Củ thủy tiên khi chưa được gọt, có nhiều kích thước khác nhau. 

Bật mí phương pháp can thiệp cho hoa nở đúng đêm giao thừa

Theo quan niệm dân gian, nếu hoa thủy tiên nở đúng vào khoảnh khắc giao thừa thì được cho là mọi sự tốt lành, trường thọ, tài lộc sung túc và may mắn sẽ đến với gia đình người đó trong năm mới. Có nhiều phương pháp để có thể can thiệp vào cho hoa nở đúng vào thời khắc giao thừa, anh Phương cho biết: "Theo truyền thống, dùng lòng trắng trứng gà quết lên vỏ bao hoa, nó có thể kéo dài thêm 1-2 ngày cho hoa không nở. Hoặc họ đưa chuyển hoa từ chỗ nóng ra chỗ mát hơn để chậm lại và ngược lại."

Anh Phương khẳng định 28 năm chơi thủy tiên năm nào nhà anh cũng có chậu hoa thủy tiên nở đúng vào thời khắc giao thừa. Nhưng để có được một bát hoa như vậy công sức quá nhiều, rất vất vả. Tuy nhiên thành quả để có một bát hoa nở đúng giao thừa thì cũng rất tuyệt vời, để mọi người hàm tiếu.

Anh cho biết để có 1 củ gọt giao thừa thì anh làm tới 9 củ. Thay vì ngày nào anh cũng chăm chú bê ra bê vào thì anh sẽ chỉ cần để tâm những hôm thời tiết thay đổi đột ngột, nếu nhiệt độ ổn định từ 16-22 độ thì rất đơn giản. Cùng với đó, thay vì anh gọt cố định một ngày thì anh sẽ chia làm 3 đợt. Thủy tiên chơi được 20 ngày, ngày 8 anh sẽ gọt 1 đợt, tiếp đó thì ngày 12 anh gọt, chính vụ thì vẫn là mùng 10. Một đợt anh sẽ gọt 3 củ để lấy 1 củ bởi trong quá trình gọt thì cũng không tránh phạm phải sai lầm. Như vậy cái công thức có một chậu hoa thủy tiên đẹp chơi giao thừa của anh là 1:3:3. 

"Với người mới chơi mình cũng khuyên như vậy, nó tiết kiệm được công sức nhg phải đầu tư nhiều hơn. Nhưng mình nghĩ việc đầu tư này cũng xứng đáng bởi những ngày sát Tết rất bận rộn và để chăm chút 10-20 ngày mà không thành công thì rất lãng phí. Mà trong khi đó, ngoài bát giao thừa mình có ra thì mình cũng có những bát hoa khác để chơi sớm hơn, muộn hơn hoặc đem tặng bạn bè và người thân", anh Phương chia sẻ.