(Tổ Quốc) - Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, Xuân Tân Sửu năm nay, từ mồng 1 Tết, hầu hết các di tích, chùa, cơ sở thờ tự tại Hà Nội thực hiện đóng cửa để chống dịch. Từ trước Tết Nguyên đán, Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) đã có công văn hướng dẫn các chùa, cơ sở tự viện chia nhỏ người thực hành lễ cầu an, khuyến khích tăng cường hình thức trực tuyến.
- 18.02.2021 Rộn ràng du xuân, cầu an bái Phật trên "Nóc nhà Đông Dương"
- 09.02.2021 Yêu cầu chia nhỏ các khóa lễ cầu an, không tập trung đông người
- 09.01.2020 Giáo hội Phật giáo Việt Nam yêu cầu không dùng các thuật ngữ "giải hạn", "dâng sao giải hạn", "giải oan gia trái chủ"
- 20.02.2019 Giáo hội Phật giáo Việt Nam khẳng định: Dâng sao giải hạn không phải là nghi lễ của Phật giáo
Khuyến khích cầu an trực tuyến
Khoảng từ mồng 6 Tết tới hết rằm tháng Giêng hàng năm là thời gian cao điểm người dân làm lễ cầu an. Theo thông lệ, cứ vào dịp này, nhiều ngôi chùa, cơ sở thờ tự trên cả nước thường nhộn nhịp Phật tử, tín đồ và nhân dân vào cầu cúng cho một năm mới bình an, mưa thuận gió hòa, vạn sự hanh thông.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, Xuân Tân Sửu năm nay, từ mồng 1 Tết, hầu hết các di tích, chùa, cơ sở thờ tự tại Hà Nội thực hiện đóng cửa để chống dịch. Từ trước Tết Nguyên đán, Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) đã có công văn hướng dẫn các chùa, cơ sở tự viện chia nhỏ người thực hành lễ cầu an, khuyến khích tăng cường hình thức trực tuyến.
Không trực tiếp đến các chùa, người dân, Phật tử có thể nhất tâm hướng về Phật, về chùa để cầu an (ảnh minh họa- Nam Nguyễn)
Theo GHPGVN, lễ cầu nguyện quốc thái dân an, nguyện cầu bình an, mong muốn sức khỏe, hạnh phúc, an lạc, khát vọng phát triển, mọi sự hanh thông trong dịp đầu xuân năm mới là truyền thống văn hóa tâm linh, nhu cầu của mỗi người Việt Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh diễn biến dịch bệnh COVID-19 đang lây nhiễm phức tạp trong cộng đồng, Giáo hội khuyến khích tăng ni, phật tử ứng dụng các hình thức trực tuyến phục vụ nhu cầu tâm linh của nhân dân thông qua các nền tảng mạng xã hội của Giáo hội như Giác ngộ online, Phật giáo.org, Phật sự Online, mạng xã hội Butta...
Chùa Quán Sứ là một trong những địa chỉ được đông đảo Phật tử, nhân dân lựa chọn để làm lễ cầu an đầu năm. Dù cửa chùa đóng kín nhưng Phật tử, người dân vẫn có thể đăng ký làm lễ cầu an qua Phật tử chấp tác ở cổng. Phiếu đăng ký điền rõ số thứ tự, ngày giờ hành lễ của gia chủ để liệu sắp xếp tới vái vọng ở nhà hoặc tới cổng chùa vái vọng.
Tại Tổ đình Phúc Khánh- chùa Phúc Khánh (Đống Đa, Hà Nội) những ngày này chùa không cho Phật tử vào nội tự để đăng ký cầu an. Nhà chùa dán thông bạch ở cổng đề nghị Phật tử đăng ký các ngày từ mùng 6 tới mùng 9 chuyển sang dự lễ trực tuyến. Sớ cầu an của các gia đình được nhà chùa dâng lên chính điện, sau ngày 14 tháng Giêng các Phật tử tới lễ tạ và nhận lộc. Nhà chùa tổ chức Đại lễ cầu an theo hình thức trực tuyến vào 20h tối 14 tháng Giêng (25/2), phát trên trang Facebook của Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội. Theo các Phật tử chấp tác ở công Tổ đình Phúc Khánh, đến thời điểm đó, các Phật tử, nhân dân nên nhất tâm hướng về Phật, về chùa để cầu an.
Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch HĐTS GHPGVN, trụ trì Tổ đình Phúc Khánh cho biết: "Nghi thức cầu an đầu năm mới được các sư thầy, Phật tử chuẩn Tổ đình Phúc Khánh đã chuẩn bị chu đáo từ hàng tháng nay. Mỗi Phật tử đều được dâng một lá sớ tại ngôi Tam Bảo rất trang nghiêm thành kính, nên dù không dự lễ được bà con vẫn có thể thanh tịnh hướng về ngôi Tam Bảo, như thế khóa lễ vẫn thành tựu viên mãn. Chúng ta cứ hành việc thiện, lễ Phật tại nhà bởi Phật tại tâm".
Tại TP Hồ Chí Minh, Tu viện Vĩnh Nghiêm (quận 12) cũng cho biết các khóa lễ cầu an đầu năm chỉ được tổ chức bởi chư Tăng nội viện. Phật tử không tham dự và chỉ ghi tên cầu an tại văn phòng tu viện hoặc gửi danh sách cầu an qua bưu điện.
Thay vì chen lấn ở ngoài đường như những năm trước đây, việc tham gia khoa cầu an trực tuyến vẫn đảm bảo các nghi thức của khóa lễ (ảnh minh họa Nam Nguyễn)
Đảm bảo thông điệp chính của nghi lễ tôn giáo
Với hình thức tổ chức các nghi lễ trực tuyến, nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, tôn giáo tín ngưỡng cho rằng là hình thức phù hợp trong bối cảnh dịch bệnh. Thực tế những năm gần đây, Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam và nhiều cơ sở tự viện trên cả nước đã chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, không chỉ trong quản lý điều hành mà còn trong công tác hoằng pháp như tổ chức các đại lễ, các khóa lễ cầu an, lễ Vu Lan… theo hình thức trực tuyến. Năm 2020, Đại lễ Phật Đản cũng tổ chức trực tuyến do tình hình dịch bệnh.
Các chuyên gia cho rằng, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành là một tất yếu. Hiện nay, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã xây dựng hai trung tâm điều hành điện tử tại chùa Quán Sứ và tại TP.HCM.
"Phật tại tâm" trong giáo lý nhà Phật bao năm nay được nhắc tới nhiều, nhưng chưa khi nào được thấu hiểu như trong bối cảnh này. Ở thời điểm dịch COVID-19 bùng phát, phần lớn Phật tử, người dân tự giác không lui tới đình chùa để phòng dịch.
PGS.TS. Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Viện nghiên cứu Tôn giáo đánh giá cao việc GHPGVN thay đổi hình thức tổ chức các hoạt động Phật sự. Việc thực hiện lễ Phật Đản, Vu lan, cầu an bằng hình thức trực tuyến là sự thay đổi hẳn với truyền thống Phật giáo vốn được tổ chức trực tiếp, mang tính tập thể với sự giao lưu, tương tác giữa người với người.
Ông Chu Văn Tuấn khẳng định: "Bản chất của các thực hành tôn giáo nói chung, Phật giáo nói riêng là sự thể hiện niềm tin/đức tin, lòng thành kính của những người chung niềm tin tôn giáo. Việc tổ chức các nghi lễ tôn giáo bằng hình thức trực tuyến, mọi tương tác trực tiếp được thay bằng gián tiếp, không gian tôn giáo hay cơ sở tôn giáo được thay bằng không gian mạng, và về cơ bản một số nội dung được rút gọn. Tuy nhiên tôi cho rằng, thông điệp chính của nghi lễ tôn giáo vẫn có thể truyền tải được đến mọi người bằng hình thức trực tuyến"./.
