Làm gì để có thể chấm dứt dịch bệnh HIV/AIDS tại Việt Nam vào năm 2030?

- Thưa Cục trưởng, tại sao năm 2020 lại lấy chủ đề của Tháng hành động Quốc gia Phòng, chống HIV/AIDS năm nay là “30 năm ứng phó và cơ hội chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam”?

+ Kể từ khi người nhiễm HIV được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1990, đến năm 2020 Việt Nam đã có 30 năm chính thức ứng phó với dịch HIV/AIDS.

Ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS cho giai đoạn tới trong đó có mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 .

Do vậy Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2030 là một dấu mốc quan trọng để Việt Nam cùng các đối tác nhìn lại các thành quả mà chương trình phòng, chống HIV/AIDS đã đạt được trong suốt 30 năm qua, những bài học kinh nghiệm mà Việt Nam đã đạt được.

Những kết quả đã đạt được trong suốt 30 năm qua trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS, những bài học kinh nghiệm và Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chính là những cơ hội chấm dứt dịch bệnh AIDS ở Việt Nam vào năm 2030.

Do vậy Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2020, Việt Nam tập trung vào chủ đề “30 năm ứng phó và cơ hội chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam”.

- Ông có thể chia sẻ về những kết quả nổi bật về phòng, chống HIV/AIDS năm 2020?

+ Một trong những kết quả nổi bật về phòng, chống HIV/AIDS năm 2020 đó là công tác hoàn thiện thể chế. Theo đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) đã được Quốc hội thông qua ngày 16/11/2020.

Ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2030 trong đó có mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Việc xây dựng Chiến lược mới là yêu cầu cấp thiết để bảo đảm cụ thể hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng về công tác phòng, chống HIV/AIDS và phù hợp với tình hình mới.

Hiện tại việc xét nghiệm sàng lọc HIV đã bao phủ 100% tuyến huyện và xét nghiệm khẳng định HIV đã bao phủ 100% tỉnh/thành phố. Xét nghiệm khẳng định HIV được mở rộng xuống tuyến huyện. Hệ thống phòng xét nghiệm khẳng định HIV cũng đang được triển khai thí điểm sử dụng 3 test nhanh tại các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa.

Duy trì, mở rộng và nâng cao chất lượng điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone. Tính đến 30/9/2020, chương trình Methadone đã được triển khai tại 340 cơ sở điều trị của 63 tỉnh/thành phố, điều trị cho 52.440 bệnh nhân.

Mở rộng điều trị ARV qua Bảo hiểm y tế, phấn đấu tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV có tải lượng vi rút HIV dưới ngưỡng ức chế đạt 95% trở lên. Tính đến 30/9/2020, chúng ta đang điều trị cho 150.984 bệnh nhân HIV tại 446 cơ sở điều trị HIV bằng thuốc kháng ARV.

- Bên cạnh với những kết quả đạt được thì công tác phòng, chống HIV/AIDS thời gian qua còn có những khó khăn và thách thức gì?

+ HIV/AIDS hiện là vấn đề sức khỏe công cộng quan trọng, là một trọng những nguyên nhân hàng đầu gây gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam. Hình thái lây nhiễm HIV có sự thay đổi, xuất hiện các nhóm quần thể có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV mới. MSM đang được cảnh báo là một trong những nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam hiện nay.

Hiện nay nhân lực cho công tác phòng chống HIV/AIDS có nhiều sự thay đổi, thiếu tại các tuyến, đặc biệt tuyến tỉnh, huyện do các tỉnh thành lập/sát nhập CDC nên một số cán bộ đã được chương trình/dự án HIV/AIDS đào tạo nay đã chuyển công tác khác dẫn đến việc thiếu hụt nguồn nhân lực đã được đào tạo trong suốt thời gian qua.

Ngoài ra, kinh phí hoạt động phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2005 - 2020 chủ yếu phụ thuộc vào viện trợ quốc tế. Nguồn kinh phí viện trợ hiện đang cắt giảm nhanh, trong khi các nguồn tài chính trong nước (NSNN, BHYT) chưa kịp bù đắp thiếu hụt tài chính. Do đó các địa phương không có dự án viện trợ quốc tế, hoạt động phòng, chống HIV/AIDS gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó định mức chi cho một số hoạt động khó tạo động lực cho triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng thấp không khuyến khích các đồng đẳng viên đi lại nhiều lần để tiếp cận với những người có nguy cơ cao.

- Để hướng tới mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, chúng ta cần tập trung những giải pháp gì thưa ông?

+ Để có thể đạt mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, chúng ta cần tăng cường cam kết chính trị, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS. Đó là đẩy mạnh việc triển khai thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống HIV/AIDS.

Đẩy mạnh hoạt động chuyên môn: Tăng cường triển khai các hoạt động theo 11 giải pháp đã được nêu trong Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Về công tác tài chính, cần phấn đấu đáp ứng đủ nhu cầu kinh phí cho phòng, chống HIV/AIDS; định hướng ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước các cấp tập trung cho các hoạt động dự phòng, can thiệp giảm hại, giám sát dịch.

Một trong những giải pháp tiếp theo đó là mở rộng điều trị HIV/AIDS do Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả. Tiếp tục huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn viện trợ quốc tế cho phòng, chống HIV/AIDS; Tăng cường sự tham gia của các cá nhân, tổ chức, khu vực tư nhân tham gia đầu tư và cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.

- Xin cảm ơn ông đã dành thời gian trao đổi!