Lần đầu tiên công bố tư liệu quý về các hội đấu xảo thế kỷ 19 - 20

Triển lãm phác họa không gian các hội đấu xảo quan trọng trong nước và quốc tế, nơi hội tụ tinh hoa Việt từ cuối thế kỉ 19 đến giữa thế kỉ 20. Không chỉ vang bóng trong quá khứ, ngày nay tinh hoa Việt vẫn luôn được các thế hệ duy trì và phát huy trong thời kì hội nhập. Thông qua triển lãm, nhằm giới thiệu cho đông đảo công chúng nguồn tài liệu lưu trữ phong phú và có giá trị về Việt Nam xưa qua hoạt động đấu xảo, đồng thời tạo nên một không gian khám phá di sản kí ức cho xã hội.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng cho biết, "đấu xảo" là một từ Hán-Việt, có thể hiểu là "hội thi đấu về sự tinh xảo". Đây là cách gọi cũ của hoạt động hội chợ, triển lãm, được tổ chức để giới thiệu và quảng bá các tác phẩm, sản phẩm hàng hóa, từ đó tạo cơ hội cho thị trường, thúc đẩy thương mại, phá triển kinh tế trong khu vực và trên thế giới. Các hoạt động này đã xuất hiện từ xa xưa trên thế giới dưới nhiều hình thức khác nhau.

Ở Việt Nam, đấu xảo trong nước được tổ chức chủ yếu để giới thiệu và trao đổi hàng hóa. Đặc biệt, hoạt động này được tổ chức thường xuyên hơn tại Hà Nội, Sài Gòn và các tỉnh, thành trong cả nước thời kỳ Pháp thuộc. Hội đấu xảo mang tính quốc tế đặc biệt nở rộ cùng với cuộc cách mạng công nghiệp ở châu Âu vào cuối thế kỷ 19. Hội đấu xảo thuộc địa hay đấu xảo quốc tế diễn ra tại các thành phố lớn của Pháp, Bỉ hay Mỹ đều có sự tham gia của các nước Đông Dương, trong đó có Việt Nam.

"Sự góp mặt của các hình ảnh mang tính biểu trưng và các loại hàng hóa đặc sắc tại các hội đấu xảo là dịp để thế giới biết đến bản sắc và tinh hoa Việt trong nhiều lĩnh vực, đồng thời giúp chúng ta biết được những nét đặc sắc của các hội chợ cũng như có thể hiểu biết hơn về lịch sử của Việt Nam," Thứ trưởng Nguyễn Duy Thăng nhấn mạnh.

Triển lãm "Đấu xảo - Nơi tinh hoa hội tụ" giới thiệu hơn 300 tài liệu lưu trữ và hình ảnh quý giá về các hội đấu xảo tiêu biểu có sự tham gia của Việt Nam, trong đó rất nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố rộng rãi.

Triển lãm được bố cục thành hai phần: Phần 1: Hội Đấu xảo Hà Nội giới thiệu tài liệu, hình ảnh về một số hội đấu xảo tiêu biểu được tổ chức tại Hà Nội. Các hội đấu xảo được tổ chức ở Việt Nam, chủ yếu tại Hà Nội và Sài Gòn ngày càng nhiều kể từ cuối thế kỉ 19. Hội đấu xảo Gia Định tổ chức vào năm Tự Đức 19 (1865) được coi là hội đấu xảo lớn đầu tiên diễn ra tại Nam Kì thời Pháp thuộc.

Phần 2: Đem chuông đi đánh xứ người: giới thiệu tài liệu, hình ảnh về các hội đấu xảo thuộc địa và đấu xảo thế giới tiêu biểu có sự tham gia của Đông Dương, đặc biệt tại Pháp.

Các đồ trưng bày của Việt Nam không chỉ góp mặt ở các hội đấu xảo trong nước mà còn được phô diễn tại nhiều cuộc đấu xảo thuộc địa, đấu xảo thế giới ở các thành phố lớn của Pháp, Mỹ và nhiều quốc gia khác trên thế giới. Không chỉ tham dự đấu xảo với các sản phẩm hàng hoá, hình ảnh mang bản sắc Việt cũng đặc biệt được giới thiệu dưới nhiều hình thức.

Các tác phẩm tham dự đấu xảo của Việt Nam thu hút người phương Tây bởi vẻ tao nhã, độ tinh xảo và sự độc đáo của chúng. Một số sản phẩm, hình ảnh và đồ trưng bày thực sự mới lạ đối với khách tham quan. Trong số các hội đấu xảo có sự tham gia của Việt Nam thời kì đó, hội đấu xảo thuộc địa năm 1931 đã giới thiệu hình ảnh, tiềm năng và các sản phẩm hàng hóa của Đông Dương một cách phong phú và đa dạng nhất. Hình ảnh Đông Dương đặc biệt thu hút khách bởi các công trình kiến trúc đặc trưng của mỗi xứ. Bên cạnh công trình đặc biệt ấn tượng là khu đền Angkor Wat của xứ Cao Miên, các công trình của người Việt mang bóng dáng của các kiến trúc tiêu biểu của 3 xứ Bắc Kì, Trung Kì và Nam Kì cũng mang lại sự thích thú cho người xem.

Đến tham quan triển lãm, nhà sưu tầm Nguyễn Phi Dũng chia sẻ: "Nhiều người Việt Nam có thể chưa hiểu từ đấu xảo là gì, nhưng khi đến với triển lãm này, tôi tin chắc rằng công chúng sẽ hiểu và biết đến một hoạt động thương mại vô cùng sôi nổi của đất nước Việt Nam trong thời kỳ trước. Hầu hết các tư liệu trong triển lãm đều có trên dưới 100 năm, đây là một trong những tư liệu quý và hiếm, công chúng ít có cơ hội tiếp cận được. Và hôm nay, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I đã tổ chức triển lãm tạo điều kiện cho công chúng được tiếp cận những tư liệu quý, tôi thấy rất ý nghĩa bởi qua những hình ảnh đấu xảo xưa mọi người sẽ thấy được đôi bàn tay của người Việt rất tài hoa, khéo léo khi đã tạo ra được những tấm ảnh, tác phẩm rất đẹp mắt được nước ngoài đánh giá cao".

Triển lãm sẽ kéo dài đến ngày 30/6/2024 tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, số 5 phố Vũ Phạm Hàm, Hà Nội./.