Loạt công ty khởi nghiệp tại ASEAN nỗ lực biến rác thành "vàng"

Khi còn nhỏ, Syukriyatun Niamah được cha khuyến khích khám phá vẻ đẹp của Indonesia thông qua các chuyến đi cắm trại và leo núi. Trong quá trình này, cô bắt gặp rất nhiều rác thải nhựa.

Trong khi quốc gia đông dân nhất trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) sở hữu nhiều viên ngọc du lịch như hòn đảo nghỉ dưỡng Bali, thì rác thải - một sản phẩm phụ của sự phát triển kinh tế nhanh chóng -– cũng đang tạo ra một vấn đề không nhỏ. Bao bì nhựa trên một số con sông của Indonesia đôi khi làm tắc nghẽn đường thủy.

Mô hình kinh doanh bền vững

Những khung cảnh thời thơ ấu đã thúc đẩy Niamah, hiện 28 tuổi, thành lập Robries, một công ty khởi nghiệp nhằm ngăn chặn rác thải nhựa đi ra đại dương bằng cách thu gom và biến chúng thành đồ nội thất và phụ kiện gia đình.

Niamah thông tin với Nikkei Asia: "Indonesia là một đất nước xinh đẹp, nhưng còn nhiều rác thải trong môi trường. Khi còn học đại học, tôi đã thấy vấn đề rác thải nhựa ngày càng lớn".

Doanh nhân người Indonesia đã tiến hành nghiên cứu thiết kế sản phẩm trước khi thành lập công ty khởi nghiệp vào năm 2018 và áp dụng nhiều kỹ năng của mình để thử nghiệm các quy trình tái chế nhằm biến rác thải nhựa thành các sản phẩm hữu ích.

Từ bàn ghế đến bình hoa có màu sắc rực rỡ, rác thải nhựa đã được chuyển thành nhiều sản phẩm và có mặt trên trang web của công ty. Một chiếc ghế đẩu làm hoàn toàn bằng nhựa tái chế được bán trực tuyến với giá 626.000 rupiah Indonesia (41 USD), trong khi một bộ bốn chiếc đế lót ly có giá 150.000 rupiah.

Niamah nói "Chúng tôi cũng đang tìm cách thâm nhập thị trường toàn cầu. Chúng tôi sẽ sớm mang một trong những sản phẩm của mình đi khắp Indonesia để giáo dục nhiều người hơn và khuyến khích họ tham gia cùng chúng tôi trong phong trào sống không rác thải."

Niamah cho biết: "Chúng tôi đang có kế hoạch mở rộng năng lực tái chế của mình với các hệ thống tốt hơn và quy trình hiệu quả hơn. Bằng cách mang đến một góc nhìn mới về rác thải nhựa, tôi hy vọng sẽ thay đổi suy nghĩ của mọi người, để mọi người có thể nghĩ lại về hành vi tiêu dùng của mình."

Hướng đến nền kinh tế tuần hoàn tại Đông Nam Á

Nhựa vẫn là một vấn đề ở Đông Nam Á khi nhiều loại đồ uống mang đi, từ cà phê nóng đến trà thường được phục vụ trong túi nhựa và một số người bán hàng rong vẫn sử dụng bao bì khó phân hủy để đựng các bữa ăn mang đi. Sự phụ thuộc vào nhựa ngày càng trở nên đáng chú ý hơn khi đại dịch COVID-19 khuyến khích việc sử dụng các dịch vụ giao đồ ăn.

Prak Kodali, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập của pFibre có trụ sở tại Singapore, công ty sử dụng các thành phần từ thực vật có thể phân hủy để chế tạo bao bì, cho biết: "So với phần còn lại của thế giới, Nam và Đông Nam Á sử dụng nhựa dùng một lần nhiều hơn do giá cả phải chăng và sự tiện lợi của nó".

Và trong bối cảnh này, các doanh nghiệp thân thiện với môi trường ở ASEAN đang tìm cách thúc đẩy một "nền kinh tế tuần hoàn". Họ hy vọng sẽ giảm thiểu hoặc loại bỏ chất thải do con người tạo ra trong bối cảnh các chính phủ và công ty ở châu Á ngày càng quan tâm đến ứng phó với biến đổi khí hậu.

Kodali cho biết: "Chúng tôi đang cố gắng thay thế màng nhựa bằng một sản phẩm khác có thể phân hủy sinh học mà không giải phóng bất kỳ khí độc hại hoặc chất độc nào trong quá trình này".

Tại Việt Nam, ReForm Plastic đang xử lý nhựa giá trị thấp thành vật liệu xây dựng và các sản phẩm khác. Bằng cách sử dụng các kỹ thuật ép nén, họ chuyển đổi nhựa thành các tấm ván có thể dùng làm vật liệu cơ bản để sản xuất tạo hình thành các mặt hàng tiêu dùng, giống như với gỗ, kim loại hoặc bìa cứng.

Người đồng sáng lập Kasia Weina thông tin với Nikkei rằng công ty khởi nghiệp này đã chuyển đổi hơn 500 tấn nhựa "thấp và không có giá trị" thành nhiều loại sản phẩm và nó có khả năng xử lý tới 6.000 tấn tại tám nhà máy. Họ đặt mục tiêu mở 100 cơ sở trên khắp thế giới, sử dụng hơn 2.500 công nhân chính thức và không chính thức, đồng thời xử lý hơn 100.000 tấn chất thải nhựa hàng năm vào năm 2030, ông Weina nói.

Những nỗ lực này có ý nghĩa với toàn cầu vì nhựa chiếm 80% tổng số rác thải trong các đại dương trên thế giới. ASEAN vào năm 2021 đã cam kết sẽ chống lại rác thải đại dương.

Circulate Initiative, một tổ chức phi lợi nhuận giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa đại dương ở Nam và Đông Nam Á, cho biết có tới 11 triệu tấn rác thải nhựa đổ vào đại dương mỗi năm và con số này dự kiến sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2040.

Bởi vì nhựa có thể mất hàng trăm năm để phân hủy và thải ra khí nhà kính trong suốt quá trình đó nên chỉ riêng việc loại bỏ ô nhiễm nhựa ở Ấn Độ và Indonesia vào năm 2030 sẽ loại bỏ 150 triệu tấn khí thải nhà kính, theo Circulate Initiative.

Thách thức đối với các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực này là huy động vốn trong bối cảnh nhiều nhà đầu tư đang gặp khó khăn vì bất ổn kinh tế vĩ mô toàn cầu, lãi suất tăng và áp lực lạm phát.

Vượt lên khó khăn, vẫn có nhiều nỗ lực để hỗ trợ nền kinh tế tuần hoàn. Incubation Network - Mạng lưới kết nối các nhà đầu tư và các công ty trẻ với chương trình nghị sự bền vững, cho biết họ đã giúp các công ty khởi nghiệp huy động được 59 triệu USD vốn kể từ khi mạng lưới này được thành lập vào năm 2019.

Cùng năm đó, chuyên gia quản lý đầu tư Circulate Capital đã ra mắt quỹ đầu tư đầu tiên trên thế giới dành riêng cho các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ chống lại mối đe dọa nhựa đại dương./.