Mối mọt âm thầm “tấn công” nhiều di tích ở phố cổ Hội An

Ngôi nhà cổ hơn 200 năm tuổi tại 41 Nguyễn Thái Học (TP Hội An, tỉnh Quảng Nam, là di tích loại 1) trong thời gian qua bị mối mọt xâm hại nghiêm trọng. Nhiều vị trí, đặc biệt là những vị trí khớp nối của gỗ đã và đang bị mối mọt làm tổ, ăn hại.

Theo ông Trần Trung Hưng, cán bộ Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An, tất cả gỗ trong di tích này tạo thành kiến trúc có giá trị và đây cũng là môi trường thuận lợi cho mối mọt xâm hại.

"Trong ngôi nhà này có nhiều điểm bị mối xâm hại, ví dụ như mối đang xâm hại tại điểm nối giữa xà và cột gỗ, nếu không kịp thời xử lý thì trong thời gian tới sẽ sụp đổ cục bộ 1 phần khu vực mối mọt và sẽ lây lan sang các chỗ khác và nó sẽ phá vỡ kiến trúc, kết cấu gỗ", ông Hưng nói.

Ông Hưng cho hay, các di tích trong phố cổ Hội An nằm hạ lưu sông Thu Bồn, đặc biệt hàng năm lũ lụt dâng lên, khi nước dâng thì mối mọt nó sẽ leo lên, xâm hại đến các phần gỗ trong di tích.

"Vừa qua chủ nhà cũng trao đổi với Trung tâm xin khảo sát. Và đã có một đơn vị vào khảo sát, tuy nhiên do dịch bệnh nên ảnh hưởng lớn tới kinh tế, nhà này chưa đủ kinh phí để sửa chữa. Một năm qua nhà này đóng cửa, không kinh doanh được. Giờ thành phố có dự án và đang trình thẩm định phê duyệt, sẽ đưa những nhà có mối mọt xâm hại vào trong giai đoạn triển khai xử lý...", ông Hưng cho biết thêm.

Tương tự, di tích lịch sử Chùa Ông nhiều hạng mục làm bằng gỗ cũng bị mối mọt ăn hại nghiêm trọng. Theo ông Lê Huyễn, Thủ từ Chùa Ông, mối mọt nằm dưới lòng đất, xâm nhập vào các cột và kèo rồi đục sâu vào bên trong nên khó phát hiện.

"Vừa qua Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An cũng đã cử đoàn tới để diệt mối. Họ dùng một hộp giấy đặt vào chỗ có mối, nhử cho mối đến ăn và sau đó dỡ hộp ra thấy có mối tới nhiều mới phun thuốc vào để mối ăn. Sau đó con mối tiếp tục mang xuống dưới lòng đất để mối Chúa ăn, khi mối Chúa chết mới diệt triệt để được mối", ông Lê Huyễn cho biết.

Chùa Ông, nhà cổ 41 Nguyễn Thái Học…là 2 trong số nhiều di tích ở phố cổ Hội An bị mối mọt xâm hại. Theo khảo sát mới đây của Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An và Viện Sinh thái và Bảo vệ công trình của Bộ NN&PTNT tại 800 di tích ở phố cổ Hội An thì có 265 di tích bị mối mọt gây hại ở mức độ rất nặng. Đa số di tích ở Hội An đều do tư nhân quản lý, trong lúc thiết bị cũng như năng lực xử lý mối mọt thì người dân không có và còn thiếu.

Theo ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An (Quảng Nam), tình trạng mối mọt xuất hiện nhiều, dày đặc, là mối nguy hiểm đối với Hội An. Thời gian qua, Trung tâm cũng nhận được nhiều đơn của người dân trình báo về hiện tượng mối mọt xâm hại.

"Hiện chúng tôi chống mối cho một số di tích do Trung tâm quản lý. Nhiều người dân gửi đơn về việc mối mọt này nhưng Trung tâm không thể làm hết cho người dân được, chỉ tư vấn, giới thiệu cho dân những đơn vị chống mối, tạm thời diệt mối trước", ông Ngọc cho biết.

Theo ông Ngọc, Trung tâm đang triển khai dự án "Xử lý côn trùng gây hại gỗ khu phố cổ Hội An", tập trung xử lý những di tích bị mối mọt xâm hại nặng và rất nặng ở khu phố cổ. Mục tiêu của dự án là xử lý triệt để toàn bộ các tổ mối đang gây hại gỗ di tích, ngăn chặn sự tái nhiễm trở lại công trình cũng như lây lan sang các di tích khác trong khu phố cổ, góp phần bảo vệ, bảo tồn phát huy giá trị di sản văn hóa Hội An.

"Việc chống mối mọt không phải cứ làm xong là…xong đâu. Phải xác định đây là công tác duy tu bảo dưỡng, phát hiện và tiêu diệt. Nếu dự án triển khai thì sau các năm tiếp theo thành phố sẽ dành kinh phí để các đơn vị kiểm tra, phát hiện chỗ mối ở để diệt", ông Ngọc cho biết.

Được biết, toàn thành phố Hội An có hơn 1.430 di tích, riêng khu phố cổ có hơn 1.100 di tích. Từ năm 2010, đã có dự án chống mối mọt toàn bộ phố cổ, dự án này thực hiện trong vòng 2 năm và đã làm cho hơn 1.000 di tích trong khu phố cổ, đến năm 2015 hết bảo hành.

Sau đó hiện tượng mối mọt xuất hiện rất nhiều, đến năm 2018, thông qua kinh phí của thành phố, Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An mời đơn vị tư vấn vào khảo sát. Sau khi khảo sát thì thấy hiện mối mọt trở lại, là mối nguy rất lớn.