Ngôi đền thờ thần lửa duy nhất ở Hà Nội
(Tổ Quốc) - Trong lòng phố cổ Hà Nội có một ngôi đền độc đáo, đó là đền Hỏa Thần - nơi thờ thần lửa duy nhất tại Hà Nội. Hỏa thần cũng được coi là ông tổ nghề cứu hỏa, xuất hiện tại Hà Nội vào khoảng thế kỷ XIX.
Theo tài liệu ghi chép, đền Hỏa Thần được xây dựng từ năm Minh Mệnh thứ 19 (1838), khi đó thuộc thôn Yên Nội (tổng Tiền Túc), sau đổi thành tổng Thuận Mỹ (huyện Thọ Xương). Đầu thế kỷ thứ XIX, người dân đến đây buôn bán, họp chợ, hình thành phố, phường. Giai đoạn từ năm 1828 đến năm 1885, những ngôi nhà trên phố Hàng Điếu chủ yếu được lợp tranh, tre, nứa, lá nên thường xuyên xảy ra hỏa hoạn.
Vì thế, người dân đã dựng đền Hỏa Thần để thờ thần Lửa, mong được che chở, bình an. Ngày nay, đền Hỏa Thần nằm ở số 30 phố Hàng Điếu (phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm).
Ban đầu, đền chỉ được dựng sơ sài. Đến năm Thiệu Trị thứ nhất (1841), đền được xây lại với quy mô lớn hơn. Năm 1848, người ta xây thêm tòa phương đình và nhà tiền tế trên tổng diện tích khoảng 500m2. Ngày nay, khuôn viên đền đã bị thu hẹp khá nhiều. Ngôi đền được xây theo kiểu chữ “Công”, hiện còn giữ được những mảng chạm khắc hoa văn tiêu biểu theo phong cách nghệ thuật thời Nguyễn.
Tiền tế là một nếp nhà ngang ba gian, xây gạch kiểu tường hồi bít đốc tay ngai. Bộ khung đỡ mái được làm bằng gỗ với bốn bộ vì kèo quá giang. Hai đầu tường hồi gắn hai tấm bia đá ghi lại ngày tháng xây dựng, trùng tu di tích. Trên cửa ra vào treo bức hoành phi đề ba chữ “Hỏa Thần từ” được làm năm 1864.
Có hai Thần Lửa là Nam Phương Xích đế và Quang Hoa Mã Nguyên Súy. Trong đó vị Quang Hoa Mã Nguyên Súy được thờ phụng tại đền Hỏa Thần. Theo truyền thuyết của người Việt Nam, Quang Hoa Mã Nguyên Súy được nghe thuyết pháp tụng kinh nhiều và trở thành môn đệ Phật gia. Do tính “Hỏa” nên không giữ được nghiêm giới luật, phải xuống trần đầu thai vào nhà họ Phùng, Khi đắc đạo được về trời làm môn đệ của Ngọc Hoàng Thượng Đế, chuyên việc trừ hỏa tai. Và như thế có thể coi “Thần Hỏa” là "ông tổ" nghề phòng cháy chữa cháy.
"Chân dung của ông tổ nghề phòng cháy chữa cháy".
Đền Hỏa Thần là ngôi đền độc đáo, thờ Tam tòa Thánh mẫu cùng ngũ vị Tôn ông, Tam thế Phật và Hỏa thần.
Hằng năm, lễ hội đền Hỏa Thần được tổ chức vào ngày 28 tháng Ba và 28 tháng Chín (âm lịch) - ngày sinh và ngày hóa của Hỏa Thần.
Vào năm 1997, đền Hỏa Thần đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Theo BQL di tích cho biết, ngôi đền được du khách thập phương đến kính lễ khá đông vào ngày rằm và mùng 1. Cũng trong thời gian tới BQL sẽ triển khai và hướng tới kết hợp với các tour du lịch tâm linh trong khu vực phố cổ Hà Nội.
Đền Hỏa Thần là ngôi đền độc đáo.
Trên vị trí một điện thờ cũ của đền, chính quyền đã xây dựng nhà bia tưởng niệm liệt sĩ của phường Cửa Đông.
