Ngôi trường của những nàng thơ áo tím, có tuổi đời hơn 100 năm ở Sài Gòn
(Tổ Quốc) - Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai là ngôi trường lâu đời thứ 2 ở TP. HCM, nổi tiếng với hình ảnh tà áo dài tím thướt tha cùng nét kiến trúc hoài cổ.
Trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai (quận 3, TP. HCM) được xây vào năm 1913 và hoàn thành 2 năm sau đó, có tên chính thức là Collège Des Jeunes Filles Indigènes (Trường của những thiếu nữ bản xứ). Ngôi trường được bao bọc bởi 4 giao lộ lớn là Điện Biên Phủ - Bà Huyện Thanh Quan - Trương Định - Ngô Thời Nhiệm. Đây là ngôi trường lâu đời thứ 2 ở TP. HCM, chỉ sau THPT Lê Quý Đôn (quận 3).
Ban đầu, trường chỉ có một dãy nhà, cổng mở ra phía đường Điện Biên Phủ (quận 3). Đến năm 1918, một dãy nhà nữa được xây song song với khu nhà cũ, với các phòng ốc đa chức năng nhằm phục vụ cho việc giảng dạy. Năm 1949, trường tiếp tục được mở rộng quy mô. Ảnh tư liệu đầu thế kỷ 20.
Kiến trúc trường Nguyễn Thị Minh Khai đặc trưng cho lối kiến trúc Gothic phổ biến đầu thế kỷ XX. Bên cạnh đó, cách mà người Pháp xây dựng trường còn mang sự pha trộn giữa hình ảnh nghệ thuật phương Tây và nét văn hoá Á Đông, nhằm phù hợp với tính chất thời tiết Sài Gòn lúc bấy giờ.
Dãy hành lang ẩn nấp dưới những mái vòm cong độc đáo được xem là những nét nghệ thuật đặc biệt và được giữ nguyên vẹn suốt 100 năm.
Cũng như các công trình kiến trúc trường học lâu đời còn hiện hữu tại thành phố ngày nay, trường Nguyễn Thị Minh Khai là tổng hòa của một công trình kiến trúc đẹp, gói gọn trong khuôn viên xanh, rộng rãi.
Phần mái ngói đỏ của ngôi trường mang lại cảm giác hoài cổ.
Ngôi trường này được xem là thành quả từ sự đấu tranh kiên quyết của nhóm tri thức yêu nước lúc bấy giờ nhằm quyết tâm thay đổi nền giáo dục còn mang tính nho giáo, trọng nam khinh nữ. Trong năm 1915, khóa học đầu tiên được khai giảng, có 42 nữ sinh với các lớp Đồng ấu (Enfantin), Cao đẳng (Supérieur). Bộ áo dài tím được sử dụng làm đồng phục chính khoá nên trường còn có tên là trường Nữ sinh Áo Tím.
Niên khóa 1950-1951 là một năm đáng ghi nhớ trong lịch sử của trường khi cô Nguyễn Thị Châu, cựu học sinh Áo Tím được bổ nhiệm làm nữ Hiệu trưởng Việt Nam đầu tiên của trường. Cũng từ sau sự kiện này, Ban giám hiệu, giáo viên, giám học, tổng giám thị của trường lần lượt được thay thế bằng người Việt Nam, chương trình tiếng Pháp cũng được thay thế bằng chương trình giáo dục tiếng Việt. Đây có thể coi là cột mốc quan trọng của nền giáo dục Việt Nam tại miền Nam sau này.
Năm 1953, trường đổi tên thành trường nữ trung học Gia Long. Áo dài tím được thay bằng áo dài trắng với phù hiệu là hoa mai vàng. Dù vậy hình ảnh áo tím vẫn đi vào ký ức nhiều thế hệ học sinh. Ngày nay, nữ sinh trường vẫn giữ cái hồn qua bộ đồng phục với chiếc váy màu tím đặc trưng và hoa mai vàng trên cà vạt.
Sau 1975, trường đào tạo nữ sinh cấp hai, cấp ba dưới tên gọi trường Nữ sinh Nguyễn Thị Minh Khai. Đến năm 1978, trường giải thể cấp hai, nhận cả nam sinh lẫn nữ sinh và trở thành trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai.
Ngôi trường hơn 100 tuổi từng đi vào nhiều dòng thơ, bài hát gắn liền với lứa tuổi học trò. Trong ảnh là diễn viên Lan Thy tái hiện lại hình ảnh nữ sinh trong tà áo dài tím. Hiện cô đang được chú ý vì thủ vai Ngô Vũ Bích Diễm, người tình của Trịnh Công Sơn trong phim điện ảnh Em và Trịnh.
Ngày nay, trường THPT Nguyễn Thị Minh Khai là tổng thể hoàn thiện, tọa lạc trên một khu đất rộng hơn 23.000 m2 ngay giữa trung tâm TP HCM. Trường có quy mô 48 phòng học với đầy đủ các phòng chức năng như: hồ bơi, phòng lab, các phòng thực hành hóa, lý, phòng thể thao đa năng... Năm 2012, trường được UBND xếp hạng di tích cấp thành phố.
