Nửa nhiệm kỳ ngành VHTTDL: Vai trò ngày càng lớn của ngoại giao văn hóa

Điểm nhấn ngoại giao văn hóa 2022

Ngày 30/11/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định phê duyệt Chiến lược Ngoại giao văn hóa đến năm 2030 với quan điểm bám sát chủ trương, đường lối đối ngoại và chính sách phát triển văn hóa của đất nước, cụ thể là: "Phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước, phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Như vậy, vai trò của ngoại giao văn hóa đã được xác định rõ trong "Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2030", đó là đưa quan hệ Việt Nam với các đối tác đi vào chiều sâu, ổn định; bảo đảm lợi ích quốc gia - dân tộc, tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; huy động nguồn lực bên ngoài, biến điều kiện thuận lợi, vị thế đất nước thành nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời tôn vinh các giá trị, vẻ đẹp của văn hóa Việt Nam, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, qua đó khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, tăng cường sức mạnh mềm, nâng cao vị thế quốc gia.

Bám sát Chiến lược Ngoại giao văn hóa đến năm 2030, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã nỗ lực thực hiện theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để nâng tầm vị thế của ngành, đóng góp thiết thực vào quá trình phát triển của đất nước .

Trong năm 2022, ngoại giao văn hóa đã gắn liền với các hoạt động của lãnh đạo cấp cao thăm các nước cũng như các hoạt động công tác cấp bộ. Thống kê chỉ trong năm 2022, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng cùng các Thứ trưởng đã có 18 chuyến công tác đối ngoại để lại nhiều dấu ấn cho hoạt động ngoại giao văn hóa của Việt Nam.

Dấu ấn quan trọng nhất trong ngoại giao văn hóa phải kể đến chuyến thăm chính thức cấp Nhà nước tới Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ ngày 30/10 - 1/11/2022. Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã ký kết 13 văn kiện quan trọng, trong đó có "Kế hoạch hợp tác văn hóa và du lịch giai đoạn 2023-2027" được đồng chí Nguyễn Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Việt Nam và đồng chí Hồ Hòa Bình, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc ký ngày 31/10/2022 tại Bắc Kinh. Bản Kế hoạch được trưng bày tại Đại Lễ đường Nhân dân cùng 12 văn kiện quan trọng được đích thân hai Tổng Bí thư dự khán, thể hiện quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước.

"Kế hoạch hợp tác văn hóa và du lịch giai đoạn 2023-2027" được hai Bộ chuẩn bị công phu, được đánh giá có nội dung toàn diện, tương xứng với quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc, tiếp tục thúc đẩy giao lưu, hợp tác văn hóa và du lịch, tăng cường quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước.

Kế hoạch mang tính kế thừa hợp tác của giai đoạn trước, vừa phù hợp với tình hình mới, trên cơ sở Hiệp định Văn hóa giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa đã ký ngày 02 tháng 12 năm 1992; Hiệp định giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa về việc thành lập Trung tâm Văn hóa ký ngày 05 tháng 11 năm 2015, tôn trọng chủ quyền mỗi nước và phù hợp pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà mỗi nước là thành viên.

Trong giai đoạn tới, hai bên tập trung thực hiện có hiệu quả Kế hoạch đã ký, tiếp tục đẩy mạnh và góp phần làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc. Sau khi Trung Quốc chính thức mở cửa, tiến hành "Gặp gỡ thường niên Lãnh đạo Bộ" nhằm tăng cường lòng tin chính trị, thúc đẩy giao lưu, lan tỏa hợp tác trên lĩnh vực văn hóa và du lịch, đóng góp cho tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước, thúc đẩy thị trường du lịch hai nước hồi phục nhanh chóng và lành mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng trong chuyến thăm và làm việc tại Thủ đô Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Toquoc.

Năm 2022 cũng là một năm quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc (kỷ niệm 30 năm 2 nước thiết lập quan hệ ngoại giao), Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã có 2 chuyến đi tới Hàn Quốc vào tháng 10 để tham dự Lễ hội Du lịch-Văn hóa Việt Nam tại Hàn Quốc và tham gia đoàn tháp tùng Chủ tịch nước vào tháng 12 để thúc đẩy sự hợp tác và phát triển giữa hai nước.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng và Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc Park Bo Gyoon đã có cuộc hội đàm nhân dịp tham dự Lễ hội Du lịch-Văn hóa Việt Nam tại Hàn Quốc 2022. Để tiếp tục thúc đẩy hợp tác và nâng tầm mối quan hệ đối tác chiến lược và phát triển toàn diện trên các lĩnh vực lên tầm cao mới, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đề nghị Bộ trưởng Park Bo Gyoon tiếp tục đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch trong thời gian tới.

Bứt phá nửa đầu năm 2023

Trong năm 2023, mới đây, trong chuyến công tác châu Âu của Chủ tịch nước, gồm thăm chính thức Áo, thăm cấp nhà nước tới Italy và thăm Tòa thánh Vatican diễn ra ngày 23-28/7, được sự ủy quyền của hai Chính phủ, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Italia Antonio Tajani đã kí Chương trình hợp tác văn hóa giữa Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa Italia giai đoạn 2023 - 2026. Trước đó, Việt Nam và Italy ký Hiệp định Hợp tác Văn hóa năm 1990. Trên cơ sở Hiệp định, nhằm tạo điều kiện cho các hoạt động giao lưu văn hóa song phương, hai nước sau đó đã ký kết các Chương trình hợp tác văn hóa giai đoạn 2013-2016 và Chương trình hợp tác văn hóa giai đoạn 2018-2021.

Năm 2023 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quan hệ Việt Nam và Italia khi hai nước kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973 – 2023) và 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (2013 – 2023). Việc ký kết Chương trình hợp tác văn hóa giai đoạn 2023 – 2026 sẽ giúp tiếp tục đẩy mạnh giao lưu văn hóa giữa hai quốc gia, cụ thể hóa quan hệ hợp tác trên các lĩnh vực văn học, di sản, thư viện, điện ảnh, thể thao, âm nhạc, công nghiệp văn hóa...

Cũng trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cộng hòa Áo, Bộ VHTTDL đã tổ chức chương trình hòa nhạc đặc sắc tại lâu đài Esterhazy, bang Burgenland (Áo) với sự hiện diện của Chủ tịch nước và Phu nhân, ông Hans Peter Doskozil - Thủ hiến bang Burgenland và Phu nhân, ông Nguyễn Văn Hùng - Bộ trưởng Bộ VHTTDL và các thành viên trong đoàn cấp cao Việt Nam cùng các đại biểu, các vị khách quý của phía bạn.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nhấn mạnh, nếu âm nhạc mang đến tình yêu, giúp con người gắn bó với nhau một cách tương thích nhất thì buổi hòa nhạc đặc biệt này sẽ góp phần gắn bó Việt Nam và Áo. "Chương trình hòa nhạc mở ra cơ hội mới tốt đẹp cho sự hợp tác văn hóa giữa hai nước, đặc biệt trong lĩnh vực nghệ thuật; từ đó người dân Việt Nam có nhiều cơ hội thưởng thức âm nhạc của các nghệ sĩ Áo và người dân Áo biết rằng nghệ sĩ Việt Nam cũng rất yêu thích tác phẩm của các nghệ sĩ Áo", Chủ tịch nước nói.

Thêm vào đó, trong khuôn khổ chuyến thăm Cuba và Uruguay của Chủ tịch quốc hội Vương Đình Huệ vào tháng 4/2023, Bộ VHTTDL phối hợp với Bộ Văn hóa Cuba đã tổ chức các chương trình nghệ thuật, tăng cường hợp tác văn hóa giữa Việt Nam và Cuba.

Cũng trong khuôn khổ chuyến thăm, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đã có buổi hội đàm song phương với Bộ trưởng Bộ Văn hóa Cuba Alpidio Alonso Grau. Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định đây là cơ hội để Bộ VHTTDL Việt Nam và Bộ Văn hóa Cuba nghiêm túc thể hiện trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước trong việc phát huy vai trò, đóng góp của văn hóa đối với sự phát triển bền vững của đất nước, đồng thời đánh giá những kết quả đạt được trong thời gian vừa qua nhằm vượt qua những khó khăn, thách thức từ khoảng cách địa lý để tăng cường hơn nữa các hoạt động giao lưu, hợp tác về văn hoá, góp phần vun đắp tình hữu nghị thủy chung, trong sáng giữa nhân dân hai nước.

Ngoài ra, trong tháng 5, chuyến thăm Campuchia của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã thúc đẩy quan hệ hợp tác văn hóa, thể thao và du lịch nhằm gắn kết tình hữu nghị Việt Nam-Campuchia. Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã thống nhất, tiến hành ký kết thỏa thuận hợp tác thể dục, thể thao giữa Bộ VHTTDL Việt Nam và Bộ Giáo dục, Thanh niên và Thể thao Campuchia.

Thỏa thuận nêu rõ hai bên nỗ lực thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực thể dục, thể thao trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi. Khuyến khích các Liên đoàn thể thao quốc gia, cơ quan quản lý thể dục, thể thao của các tỉnh, thành, ngành và đặc biệt là các địa phương có biên giới chung tăng cường hoạt động giao lưu và hợp tác thể dục, thể thao song phương; góp phần phát triển quan hệ hợp tác thể thao giữa hai nước. Hai Bộ trưởng cũng tin tưởng, thỏa thuận vừa được ký kết sẽ mở ra một trang mới trong sự hợp tác về thể dục, thể thao giữa hai nước để góp phần hướng tới mục tiêu chung là sự hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực.

Hay trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Iran mới đây của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ vào ngày 9/8/2023, tại Viện Nghiên cứu Chính trị và Quốc tế (IPIS), Bộ Ngoại giao Iran đã diễn ra lễ ký kết các văn kiện hợp tác giữa hai nước dưới sự chứng kiến của Chủ tịch Quốc hội Việt Nam và Bộ trưởng Ngoại giao Iran.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương và Thứ trưởng Bộ Thể thao và Thanh niên Iran Seyed Mohammad Pouladgar đã kí Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực thể thao giữa Bộ VHTTDL Việt Nam và Bộ Thể thao và Thanh niên Iran. Hai bên mong muốn thúc đẩy quan hệ song phương và hợp tác trong lĩnh vực thể thao với mục tiêu củng cố tình hữu nghị và tăng cường hiểu biết lẫn nhau.

Trong khi đó, từ ngày 11/01-12/01/2023, Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy tham gia Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu sang thăm chính thức nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 45 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam-Lào.

Bộ VHTTDL đã phối hợp tích cực với phía Lào triển khai hiệu quả Kế hoạch hợp tác văn hóa nghệ thuật và du lịch giai đoạn 2021 - 2025 và các nhiệm vụ được Ủy ban liên Chính phủ Việt - Lào phân công như tổ chức Lễ khởi động Dự án Công viên hữu nghị Lào - Việt Nam tại Thủ đô Viêng Chăn, tổ chức họp để xây dựng hồ sơ đệ trình Vườn Quốc gia Hin Nậm Nô tỉnh Khăm Muộn, Lào trở thành Di sản Thiên nhiên Thế giới, khảo sát thực địa Khu di tích, nơi tổ chức Đại hội lần thứ nhất Đảng Nhân dân Cách mạng Lào tại khu vực biên giới giữa Việt Nam – Lào.

Hàng loạt các ký kết thông qua các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao Việt Nam tại nước ngoài, trong đó có lĩnh vực văn hóa cho thấy vai trò ngày càng lớn của ngành văn hóa, thể thao và du lịch trong hoạt động ngoại giao.