Phát triển du lịch bền vững để kiến tạo tương lai - Bài 1: Hướng đi tất yếu

Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 82/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững. Chính phủ đã chỉ đạo ngành Du lịch xây dựng và triển khai chương trình hành động Du lịch xanh giai đoạn 2023 -2025. Thủ tướng đã ban hành Chỉ thị 08/CT-TTg về phát triển du lịch toàn diện, nhanh và bền vững thời gian tới. Qua đó, thể hiện sự quan tâm lớn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với việc phát triển bền vững du lịch.

Chuyển đổi xanh là hướng đi bắt buộc

Theo Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu, sau đại dịch Covid-19, du lịch xanh, du lịch chất lượng và du lịch đi vào những giá trị thiết thực cho con người, đảm bảo sự an toàn, có lợi cho sức con người, luôn luôn được đề cao. Xu hướng này đang tiếp tục là một trong những lựa chọn của khách du lịch. Vì vậy, nhà cung cấp dịch vụ, nhà quản lý đều hướng tới, đáp ứng nhu cầu này.

Ông Hà Văn Siêu cho rằng, hiện nay chúng ta đang đối mặt với những thách thức hiện như tình trạng mất mát đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu. Việc chuyển đổi sang hướng phát triển bền vững là một điều tất yếu. Chuyển đổi xanh trong du lịch không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường và giúp thúc đẩy bảo tồn đa dạng sinh học mà còn nâng cao cuộc sống cho các cộng đồng phụ thuộc vào du lịch và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình cho biết, du lịch là ngành kinh tế tổng hợp, có tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao. Mọi sự thay đổi của xã hội, của tự nhiên đều tác động đến du lịch. Ở Việt Nam tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, sự suy thoái của môi trường đã ảnh hưởng nặng nề đến du lịch.

Do vậy, Du lịch Việt Nam đã từng bước triển khai du lịch xanh, loại hình du lịch dựa trên khai thác, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhằm hạn chế những tác động xấu đến môi trường sống của con người.

"Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, của Bộ VHTTDL, Hiệp hội Du lịch đã chủ động vận động các doanh nghiệp du lịch cả nước, thực hiện chuyển đổi xanh để chung tay bảo vệ môi trường, đảm bảo phát triển Du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế xanh trên cơ sở phát triển các sản phẩm du lịch xanh, dịch vụ xanh và quan trọng nhất là nâng cao nhận thức và hành động của hệ thống các doanh nghiệp du lịch Việt Nam theo hướng chuyển đổi xanh để du lịch Việt Nam phát triển bền vững, hiệu quả", ông Vũ Thế Bình cho biết.

Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Du lịch Việt Nam nhấn mạnh, "chuyển đổi xanh là bắt buộc", bởi tới đây Nhà nước chắc chắn sẽ có những quy định rất chặt chẽ về bảo vệ mội trường. Do vậy, những người làm du lịch nếu không đi trước thì sẽ thiệt thòi.

Nhấn mạnh chuyển đổi xanh là quá trình khó khăn và rất nhiều thách thức nhưng theo ông Vũ Thế Bình, nếu doanh nghiệp thực sự quyết tâm, yêu du lịch và nhìn thấy tương lai thì nhất định sẽ làm được.

Theo TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, hiện nay trước những biến động khó lường của khí hậu, dịch bệnh, "du khách cần xanh nên du lịch phải xanh". Hơn nữa, chuyển đổi xanh, du lịch xanh là câu chuyện của cạnh tranh quốc gia, gắn với các hệ sinh thái.

Cũng theo ông Võ Trí Thành, bản thân khách du lịch hiện cũng đã thay đổi, từ lối sống, cách tiêu dùng, cách hưởng thụ đã khác trước đây.

Dẫn khảo sát năm 2022 của Expedia Group, ông Võ Trí Thành cho hay 90% du khách, đặc biệt là với thế hệ trẻ, gen Z, không chỉ quan tâm đến việc trải nghiệm, khám phá, tận hưởng của cá nhân, không chỉ đòi hỏi xanh mà bản thân họ cũng muốn đóng góp vào sự phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, cho cộng đồng,... ngay trong quá trình đi du lịch.

"Họ lựa chọn du lịch bền vững, đặc biệt là chuyến đi giảm "dấu ấn" môi trường, giúp hỗ trợ phát triển kinh tế và văn hóa địa phương, đồng thời có cơ hội khám phá các điểm đến mới", TS. Võ Trí Thành nhận định.

Tuy nhiên, ông Võ Trí Thành cho rằng, trong quá trình chuyển đổi xanh du lịch cũng có nhiều thách thức. Việt Nam cần sự hỗ trợ của quốc tế trong lĩnh vực này.

Nhiều thách thức

TS Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch (Cục Du lịch quốc gia Việt Nam) cho biết, có 6 thách thức lớn về phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh du lịch thế giới phải đối mặt đó là: Nhận thức chưa đầy đủ về tăng trưởng xanh; Thiếu cơ chế và hướng dẫn cụ thể về phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh; Vấn đề tài chính và đầu tư; Việc tiêu thụ năng lượng, tài nguyên; Tình trạng xả thải của phương tiện và điểm đến còn cao và Hiệu quả áp dụng cơ chế chính sách còn hạn chế.

Cùng với những thách thức chung của thế giới, ở Việt Nam hiện nay, nhận thức về tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh còn chưa đầy đủ. Việc khai thác, sử dụng tài nguyên du lịch tự phát ở một số địa phương, gây ảnh hưởng tiêu cực tài nguyên và môi trường, nhiều nơi tài nguyên bị xâm hại.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp du lịch vẫn chủ yếu sử dụng năng lượng, nhiên liệu hóa thạch, chưa sử dụng năng lượng thay thế, nhiên liệu sạch. Nhiều cơ sở du lịch, đặc biệt là cơ sở kinh doanh lưu trú, dịch vụ ăn uống chưa có biện pháp tích cực xử lý rác thải, nước thải, tái chế, tái sử dụng; rác thải vẫn trực tiếp thải loại ra môi trường tự nhiên.

Ngoài ra, ý thức của một bộ phận khách du lịch, doanh nghiệp du lịch và cộng đồng ở các khu, điểm du lịch chưa cao, còn tình trạng xả rác bừa bãi, không có ý thức giữ gìn vệ sinh chung, bảo vệ môi trường, cảnh quan. Biến đổi khí hậu và các vấn đề toàn cầu khác như thiên tai, dịch bệnh cũng tác động tiêu cực đến phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh.

Đưa ra một số giải pháp phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh ở Việt Nam, TS. Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, đầu tiên là cần hoàn thiện thể chế, chính sách, quy định quản lý phát triển du lịch theo hướng tăng trưởng xanh và bền vững.

Tiếp đó là phát triển du lịch trên cơ sở tôn trọng, gìn giữ và bảo vệ tài nguyên, bảo đảm tính nguyên sơ, nguyên bản của giá trị cảnh quan tự nhiên và di sản văn hóa dân tộc. Khuyến khích các nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư du lịch có trách nhiệm theo hướng đầu tư xanh và bền vững, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ du lịch xanh để thúc đẩy xu hướng tiêu dùng du lịch xanh.

Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh, sạch vào kinh doanh du lịch. Chuyển đổi sử dụng năng lượng tái tạo, nhiên liệu sạch, vật liệu tái chế, tiết kiệm năng lượng.

Phát triển đa dạng các loại hình du lịch theo hướng tăng trưởng xanh như du lịch sinh thái, du lịch sinh thái nông nghiệp, du lịch cộng đồng, khám phá-trải nghiệm các giá trị di sản tự nhiên và văn hóa, nghỉ dưỡng - chăm sóc sức khỏe.

Các địa phương và doanh nghiệp thực hiện "xanh hóa" và "bền vững hóa" các hoạt động du lịch, thân thiện với môi trường, tạo không gian và môi trường "xanh - sang - sạch - đẹp" tại điểm đến.

>>> Còn tiếp