Phía trong biệt thự Pháp cổ 49 Trần Hưng Đạo
(Tổ Quốc) - Sau gần 2 năm trải qua công tác trùng tu, biệt thự Pháp cổ nằm tại số 49 đường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội đã hoàn thành mở cửa đón du khách vào tham quan miễn phí. Dự án trùng tu biệt thự trong khuôn khổ hợp tác giữa TP Hà Nội, vùng Ile de France, quận Hoàn Kiếm và Cơ quan hợp tác quốc tế vùng Ile de France.
Toàn cảnh căn biệt thự Pháp cổ, căn biệt thự có 2 tầng được sơn màu vàng và đỏ đậm. Công trình có tổng diện tích 993 m2, trong đó có 400 m2 mặt sàn.
Căn biệt thự Pháp cổ tọa lạc tại số 49 phố Trần Hưng Đạo - 46 phố Hàng Bài (quận Hoàn Kiếm) có diện tích xây dựng 174 m2, nằm trong khuôn viên rộng 993 m2, đây là một trong số ít biệt thự Pháp cổ tại Hà Nội còn giữ được không gian sân vườn rộng. Tuy nhiên, ngôi biệt thự này từng bị bỏ hoang trong một thời gian dài, nhiều hạng mục xuống cấp và hư hỏng theo thời gian.
Bên cạnh bậc tam cấp dẫn vào nhà là một một khoảng sân lắp kính cho khách tham quan được thấy lớp sân ban đầu nay nằm cách mặt đất gần nửa mét.
Tại mặt bên của căn biệt thự hướng ra cửa phụ số 46 phố Hàng Bài cũng được xây dựng bậc tam cấp, lối đi này dẫn ra khu vực vườn hoa phía sau nhà.
Căn biệt thự có hai mặt tiền nằm tại hai tuyến phố lớn và trung tâm của Thủ đô Hà Nội. Cổng chính của căn biệt thự nằm tại số 49 phố Trần Hưng Đạo (quận Hoàn Kiếm), cổng phụ nằm tại số 46 phố Hàng Bài (quận Hoàn Kiếm).
Một phần lối đi và thảm cỏ, vườn hoa trong khuôn viên biệt thự, đơn vị trùng tu còn làm thêm đường ram dốc để giúp người khuyết tật có thể di chuyển vào tham quan công trình.
Chốt chặn cánh cửa sổ có hình "Cô gái chăn cừu"
Chốt chặn cửa sổ bằng kim loại với hình tượng "Cô gái chăn cừu" được tìm thấy trong ngôi nhà cũ và sử dụng lại. Đây là phụ kiện thường sử dụng vào thế kỷ XVIII, chịu ảnh hưởng của trào lưu nghệ thuật Rococo (các họa tiết hoa mỹ, nhẹ nhàng và gợi hình đồng quê). Ở thời đó cũng như ngay hiện tại, việc sử dụng chốt chặn cửa sổ như vậy khá hiếm gặp.
Hệ thống hàng rào bằng sắt bao quanh căn biệt thự được giữ nguyên.
Tầng 1 của căn nhà được lát gạch mette hình lục lăng nhập từ Pháp, kích thước nhỏ ít nứt vỡ mặc dù mỏng, không tráng men, trần tầng 1 làm từ cột thép gọi là xà dọc, thêm một lớp dầm, sau đó là sàn của tầng trên.
Căn biệt thự có hệ thống hàng chục ô cửa sổ lớn, có tầm nhìn thoáng đãng bao quát các tuyến phố xung quanh.
Một số hiện vật được trưng bày tại tầng 1 như các viên gạch dùng để xây biệt thự, chốt cửa sắt, sứ cách điện, vật liệu trang trí bằng đất nung,...
Chốt chặn cánh cửa số "Cô gái chăn cừu"
Gạch mette hình lục lăng nhập từ Pháp dùng để lát sàn nhà
Sứ cách điện
Tầng 1 của căn biệt thự hiện đang trưng bày bộ ảnh của nhiếp ảnh gia Francois Carlet Soulages về toàn bộ quá trình biến đổi của biệt thự, từ lúc còn là một tòa nhà bỏ hoang, các cuộc khảo sát, nghiên cứu của các nhà khoa học, tới các công đoạn tu sửa...triển lãm mang tới cho du khách những trải nghiệm về công trình cả ở trong quá khứ.
Hoài Linh cùng bạn học là hai sinh viên đang theo học tại ĐH Kiến Trúc, Hà Nội chia sẻ: "Mình tới để tham quan và thấy rằng so với các công trình có lối kiến trúc tân cổ điển tương tự như biệt thự này, căn biệt thự 49 Trần Hưng Đạo vẫn có những sự đặc trưng, chuẩn chỉ theo lối kiến trúc tân cổ điển".
Do hệ thống cầu thang cũ không còn nêu đơn vị trùng tu đã thay thế bằng cầu thang xoắn ốc được làm bằng thép và gỗ. Phần ống cầu thang được để lộ gạch để giải thích về kiến trúc đặc biệt cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Phần mái ngói của căn biệt thự được thay thế bằng loại ngói sản xuất tại Việt Nam. Hệ thống ô thoáng giúp điều hòa không khí của căn biệt thự được để lộ, giúp khách tham quan có thể hiểu thêm về nét kiến trúc độc đáo của công trình này.
Tầng 2 của căn biệt thự đang được dùng làm không gian trưng bày những bức ảnh được chụp từ những năm đầu thế kỷ XX, ghi lại cuộc sống của người dân Hà Nội.
Dự án trùng tu biệt thự 49 Trần Hưng Đạo được nghiên cứu từ năm 2016, trong khuôn khổ hợp tác giữa quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội, vùng Ile-de-France và cơ quan hợp tác quốc tế vùng Ile-de-France (PRX). Tháng 4-2022, UBND quận Hoàn Kiếm đã tiến hành trùng tu, tôn tạo ngôi biệt thự Pháp tại số 49 phố Trần Hưng Đạo - 46 phố Hàng Bài với sự hỗ trợ kỹ thuật của PRX. Đến nay, dự án đã hoàn thành.
Việc trùng tu gặp nhiều khó khăn do đây là biệt thự tư nhân, do đó không có hồ sơ lưu trữ ngoài một bức ảnh chụp gia đình của chủ nhà đứng trước biệt thự. Trước khi tiến hành công tác bảo tồn, sửa chữa, các chuyên gia đã triển khai nhiều hoạt động đánh giá hiện trạng, khảo sát các lớp vật liệu để làm rõ các yếu tố nguyên gốc phục vụ cho công việc trùng tu cải tạo. Biệt thự số 49 Trần Hưng Đạo là biệt thự Pháp cổ đầu tiên của Hà Nội được trùng tu bài bản, kỳ vọng trở thành trung tâm giao lưu văn hóa khu phố cũ. Tại Hà Nội hiện nay có 1.216 biệt thự, gồm 367 biệt thự thuộc sở hữu nhà nước, 732 biệt thự thuộc sở hữu hỗn hợp giữa nhà nước với các hộ dân hoặc giữa các hộ dân với nhau; 117 biệt thự thuộc sở hữu tư nhân.
