Phó Thủ tướng: “Không ban hành được quy chuẩn thì không kiểm tra chuyên ngành”

Phó Thủ tướng: "Không ban hành được quy chuẩn thì không kiểm tra chuyên ngành". Ảnh: Thành Chung

Trong năm 2018, cả nước có 13 bộ, ngành mới hoàn thành 173 thủ tục hành chính kết nối với cơ chế một cửa quốc gia (đạt 97% so với mục tiêu của Nghị quyết số 19/2018/NQ-CP), giải quyết 1,9 triệu hồ sơ của khoảng 27.000 doanh nghiệp.

Theo Quyết định số 1254/QĐ-TTg ngày 26/9/2018, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục giao các bộ, ngành phấn đấu triển khai mới 138 thủ tục hành chính trên cơ chế một cửa quốc gia. Tới hết năm 2018, các bộ đã hoàn thành 106 thủ tục, chiếm 77% so với mục tiêu.

Bên cạnh triển khai liên thông các thủ tục hành chính tại cảng biển, thuỷ nội địa, các bộ, ngành cũng triển khai cơ chế một cửa quốc gia tại các cảng hàng không quốc tế trên cả nước.

Lãnh đạo cơ quan thường trực của Uỷ ban, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết trong năm 2018 nhìn chung các bộ, ngành đã có chuyển biến tích cực trong thực hiện, tạo ra đột phá khi trong 5 tháng cuối năm đã triển khai thêm 100 thủ tục mới, tiếp tục mang lại lợi ích cho người dân và doanh nghiệp.

"Bộ Giao thông - Vận tải, Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều nỗ lực trong việc triển khai các thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia và đạt kết quả rất tốt. Đặc biệt, Bộ Giao thông vận tải và Ngân hàng Nhà nước đã hoàn thành 100% theo kế hoạch", bà Mai đánh giá.

Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Đoàn Duy Khương cho biết, đơn vị này cùng với Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ và Tổng cục Hải quan thực hiện khảo sát thì thấy những doanh nghiệp từng thực hiện thủ tục trên Cơ chế một cửa quốc gia nhận diện tương đối rõ những thuận lợi khi thực hiện thủ tục qua Cơ chế một cửa quốc gia. 

Cụ thể là giảm thời gian tiếp nhận, xử lý và thủ tục nhanh gọn, đơn giản (61%), giảm thời gian chuẩn bị hồ sơ cho doanh nghiệp (51%), giao diện thân thiện, dễ hiểu (50%) và minh bạch trong thủ tục (42%), chi phí chuẩn bị hồ sơ giảm (40%), giảm nhân lực khi thực hiện (35%) và tăng hiệu quả quản lý cho doanh nghiệp (32%).

Về kiểm tra chuyên ngành, Thứ trưởng Nguyễn Thị Mai cho biết, số lượng hàng hoá kiểm tra chuyên ngành còn lớn khi trong 10 tháng đầu 2018, số tờ khai nhập khẩu thuộc diện quản lý và kiểm tra chuyên ngành chiếm 19,1% tổng số lô nhập khẩu làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu.

Phó Thủ tướng đánh giá các bộ, ngành đã đạt được mục tiêu đặt ra trong năm 2018 là có chuyển biến căn bản trong thực hiện cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại.

Tuy vậy, Phó Thủ tướng cho rằng, vẫn còn nhiều tồn, tại vướng mắc như số lượng thủ tục hành chính triển khai mới chưa đáp ứng được yêu cầu của Thủ tướng, cần phải tập trung khắc phục để góp phần đưa đất nước bứt phá, phát triển toàn diện trong năm 2019.

Theo đó, việc phối hợp giữa các đơn vị từ khâu thống nhất quy trình chỉ tiêu thông tin phát triển phần mềm và kết nối hệ thống thông tin giữa Một cửa quốc gia với các bộ, ngành còn hạn chế.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết: "Thường trực Chính phủ đã bàn và tính tới việc nếu để các bộ, ngành trực tiếp thực hiện Chính phủ điện tử, Chính phủ số và những dạng công nghệ thông tin thế này thì hiệu quả rất hạn chế. Nên chăng chuyển sang thuê dịch vụ về công nghệ thông tin để tư nhân làm với các yêu cầu bảo mật, an ninh, kỹ thuật kết nối".

Bên cạnh đó, tiến độ phát triển nâng cấp hạ tầng mạng, thiết bị không theo kịp tốc độ triển khai dẫn đến một số thời điểm hệ thống quá tải, không đáp ứng kịp với giao dịch phát sinh.

Qua trực tiếp khảo sát ở một số địa phương, Chủ tịch Uỷ ban cho rằng số lượng hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành còn chiếm tỷ trọng lớn, việc cắt giảm danh mục hàng hóa quản lý và kiểm tra chuyên ngành còn nhiều hạn chế, chưa bảo đảm tốt hai mục tiêu tạo thuận lợi thương mại đi kèm với chống gian lận thương mại.

"Quan điểm không phải cắt giảm lấy được để báo cáo thành tích mà phải đạt được cả hai mục tiêu trên, tăng cường khả năng quản lý, phối hợp các bộ, cơ quan với nhau và với Tổng cục Hải quan. Có những điều kiện, thủ tục kinh doanh không phải và không đáng phải cắt giảm hoặc buộc phải giữ để bảo đảm quản lý nhà nước mà lại cắt giảm đi là phải rà soát lại. Ngược lại khi ban hành văn bản "cắt giảm" nhưng lại "đẻ" ra thủ tục, điều kiện khác, đây là điều phải lưu ý", Chủ tịch Uỷ ban nêu quan điểm.

Đặc biệt với kiểm tra chuyên ngành, Phó Thủ tướng nhấn mạnh nguyên tắc: "Bộ nào không ban hành được trình tự, thủ tục, tiêu chuẩn, quy chuẩn kiểm tra thì không được phép kiểm tra chuyên ngành, phải chấm dứt và bãi bỏ chuyện này. Nếu không sẽ dẫn tới bộ nào cũng có quyền kiểm tra".

Ảnh: Thành Chung

Có chuyện hậu kiểm tràn lan?

Nhắc lại Hội nghị lấy ý kiến các hiệp hội doanh nghiệp, nhà đầu tư về chính sách thu hút và sử dụng FDI tại Bình Dương mới đây, ông Vương Đình Huệ cho biết nhiều ý kiến phàn nàn về việc kiểm tra sau thông quan tràn lan, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính và các bộ, ngành làm rõ, VCCI tham gia giám sát trên cơ sở đánh giá rủi ro, tác động hiệu  quả kiểm tra sau thông quan như thế nào.

Song, Phó Thủ tướng cũng lưu ý không chuyển tất cả từ tiền kiểm sang hậu kiểm, có những hàng hóa bắt buộc phải tiền kiểm nhưng phải quy định rõ trình tự, thủ tục, thời hạn, nội dung, tiêu chí, cách thức kiểm tra.

Việc kiểm tra chuyên ngành sau thông quan, quan trọng là các bộ, ngành ban hành các quy trình và thủ tục, còn việc đầu tư hệ thống trang thiết bị máy móc và trực tiếp làm công tác kiểm tra phải đi theo hướng xã hội hóa, để tư nhân, doanh nghiệp làm, Phó Thủ tướng dẫn kinh nghiệm của Australia trong chuyến làm việc tại quốc gia này vào giữa năm 2017.

Ngoài ra, trong năm 2019, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính và các bộ, ngành phải tính đến bài toán nhân sự, quy trình, thủ tục, công nghệ, hạ tầng, đáp ứng yêu cầu phát triển lâu dài, kết nối một cửa quốc gia với ASEAN và quốc tế, đồng thời phải có giải pháp để người dân và cộng đồng doanh nghiệp giám sát chặt chẽ lĩnh vực này.

Tăng cường kết nối hải quan với các bộ, ngành

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường cho biết nhiều mặt hàng bộ quản lý đã bãi bỏ kiểm tra hải quan chuyên ngành như mỹ phẩm,… tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, Bộ Y tế cho rằng thực hiện cắt giảm kiểm tra chuyên ngành vẫn còn bất cập, khó quản lý, xác định chất lượng hồ sơ ở "luồng xanh".

"Như vụ VNPharma, trong 4 năm liền, họ làm giả hồ sơ nhập khẩu thuốc dùng thuốc kém chất lượng mà không ai biết, không quản lý được gây nguy hiểm cho xã hội. Chỉ khi xảy ra việc thì mới xác định được hồ sơ giả thì muộn", ông Cường nói về thực tễ đã qua và đề nghị phải xác định rõ các mặt hàng nào cần phải quản lý, không thể bỏ thủ tục kiểm tra chuyên ngành, nhất là liên quan tới thực phẩm.

Đồng quan điểm, Thứ trưởng Bộ TTTT Nguyễn Thành Hưng cho rằng thực hiện cơ chế một cửa và cắt giảm kiểm tra chuyên ngành cần bảo đảm được nhiệm vụ của hải quan và cũng phải tạo thuận lợi cho công tác quản lý nhà nước của các bộ ngành. Muốn vậy, ông Hưng yêu cầu phải kết nối tốt Hải quan với các bộ, ngành thật, giảm bớt việc gửi công văn qua đường bưu điện, rút ngắn thời gian xử lý.