(Tổ Quốc) - Năm 2010, tôi được về dự đêm thơ Quê mẹ của nhà thơ Tố Hữu tại thành phố Huế - quê ngoại của ông, và có dịp được về thăm quê ông, một làng nhỏ bên dòng sông Bồ trong xanh. Thật thú vị vì đây cũng chính là quê hương của đại tướng Nguyễn Chí Thanh...
“Ôi phải chi anh được về quê ngoại
Hôn nỗi đau tan nát Phù Lai
Như quê bạn Niêm Phò trơ trụi
Đạn bom cày cả nương sắn, đồng khoai…”
Tố Hữu đã viết như vậy khi sau 30 năm, đất nước thống nhất một dải, ông được trở lại quê nhà. Bên này sông chính là Phù Lai quê ông, Phù Lai cà. Còn Niêm Phò bên kia sông là quê người bạn thân của mình - Nguyễn Chí Thanh. Khi đứng bên sông Bồ, bất giác lòng tôi ngân lên câu thơ ấy của nhà thơ Tố Hữu, và rồi cũng bất giác vọng lên câu thơ của chính mình hòa theo:
“Sông Bồ có nghe chăng tiếng của người thi sỹ
30 năm được trở lại quê nhà
Người đã đi suốt cuộc đời không nghỉ
Những chiến trường gần, những chiến trường xa…”
Cho dù xa rời thơ ca đã lâu, nhưng bên sông Bồ ngày ấy, những câu thơ lại bỗng ào ạt đến với tôi, như dòng sông bất ngờ có nước từ thượng nguồn đổ về, và tôi hiểu đã bắt đầu thành hình một bài thơ:
“Bên này sông có một người thi sỹ
Bên kia sông có một người chiến sỹ
Sông Bồ ơi bốn mùa nước xanh trong
Đất của thi nhân, đất của anh hùng…”
Tôi không nghĩ bài thơ đến với mình nhanh gọn và ngọt ngào đến thế. Và đặc biệt nó giống những gì mà tôi hằng tâm niệm và phấn đấu cho thơ ca và cho cuộc sống của mình: luôn giản dị và ân tình. Ngay đêm ấy, không phải bài báo về một đêm thơ Tố Hữu rất thành công ở Huế, có sự hiện diện tham gia của bà Vũ Thị Thanh, phu nhân của nhà thơ Tố Hữu và các con, của Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh và những người con của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, mà thay vào đó, tôi đã gửi bài thơ Tâm sự với sông Bồ về báo Sài Gòn Giải phóng. Lập tức bài thơ được xuất hiện trên báo SGGP (sau này tiếp tục được in ở báo Nhân dân và tạp chí Văn nghệ Quân đội. Cũng có thể nói thêm thời gian ấy ít có bài thơ nào được giới thiệu một lúc trên ba tờ báo lớn như thế). Thêm một điều thú vị là, ngay sau khi bài thơ in trên SGGP, một nữ nhạc sỹ từng là bông hoa mặc quân phục nhiều năm là Đại úy Quỳnh Hợp đã phổ thành bài hát Tâm sự với sông Bồ, được đài TNND TP thu thanh với giọng hát Nam Khánh và tốp nữ, rồi đài TNVN thu thanh với giọng hát Sao Mai Hoàng Tùng và dàn hợp xướng, được đông đảo chiến sỹ và người nghe hoan nghênh…
|
Nhà thơ Tố Hữu (ảnh: vanvn.net) |
Sau đó tôi ra Hà Nội công tác, lại thêm một điều thú vị và bất ngờ nữa là khi gặp vị tướng âm nhạc của quân đội là Nhạc sỹ Thiếu tướng An Thuyên, tôi được hay vị tướng này cũng đã phổ bài thơ Tâm sự với sông Bồ thành bài hát Khúc ca sông Bồ. Tối hôm ấy tôi được nghe đích thân vị tướng này hát, một niềm xúc động dâng lên chan chứa trong lòng, và khóe mắt mình ươn ướt… Nó không phải chỉ là nước mắt cảm xúc của người lính trẻ năm xưa ra trận, mà giờ đây là của một cựu chiến binh mái tóc đã bạc với bao thăng trầm đã qua...
“Họ đã đi suốt cuộc đời không nghỉ,
Như dòng sông chảy mãi cùng tháng năm
Đôi bạn ấy cùng đi vào lịch sử
Người là Danh tướng, người là Thi nhân…”
Chính họ, vị Đại tướng oai hùng và nhà chính trị - nhà thơ lỗi lạc, đã làm nên những bài thơ và khúc hát này, với những sự tích quân sự và thi ca mãi mãi sẽ đi vào lịch sử…
|
Chiều trên sông Bồ, Thừa Thiên - Huế (ảnh SGGP) |
Thời gian sau đó, tôi có dịp sang Đức dự đám cưới của cháu Lê Thanh Ly, một thiếu nữ xinh đẹp, cháu gọi tôi là bác ruột và gọi nhà thơ Tố Hữu là ông ngoại. Tôi đã mang các bài hát này làm quà cho cháu, để các cháu hiểu nhiều hơn về quê hương và ông bà của mình. Trong những đêm xa xôi ở Bochum, bài hát về một dòng sông của Việt Nam vang lên làm náo nức tâm hồn biết bao người, kể cả những người bạn Đức của cháu… Cũng bài hát này, trong một buổi lễ kỷ niệm 93 năm ngày sinh nhà thơ Tố Hữu ở làng quốc tế Thăng Long, Hà Nội, nó đã vang lên và làm nhiều đồng chí, nhiều người bạn của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh và nhà thơ Tố Hữu đầy xúc động. Chiếc CD của bài hát hôm ấy, tôi đã mang tặng chị Nguyễn Thanh Hà, con gái đầu lòng của đại tướng Nguyễn Chí Thanh, và tôi đã được nhận từ chị lời cám ơn cho cả nhà thơ và tác giả âm nhạc rất chân tình.
Và càng đặc biệt hơn, trong dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội đã biểu diễn những bài hát này hết sức hoành tráng và nồng nàn. Tôi nhớ một lần Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội trình diễn bài hát này ở Hà Nội, nhà thơ Lương Ngọc An cùng nhà văn Khuất Quang Thụy có mặt buổi ấy, đã bật điện thoại cho tôi ở xa nghe bài hát. Và thú thật, nước mắt tôi đã dào ra trên má, tôi bàng hoàng và không tin nổi đấy chính là thơ của mình, một người lính năm xưa 17 tuổi ra trận và rất yêu thơ ca…
Trương Nguyên Việt
-------------
(*) Bài đăng nhân kỷ niệm ngày sinh của cố nhà thơ Tố Hữu (04/10/1920-04/10/2017)
