Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát về ATTP trong dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán

Tết đến Xuân về, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm của người dân tăng cao, chính vì thế công tác công tác bảo đảm chất lượng an toàn thực phẩm (ATTP) trong thời gian này được đặc biệt quan tâm. Báo chí đã phỏng vấn Phó Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT Chu Thị Thu Hương  xung quanh nội dung này.

Kiểm tra 4.331 vụ, xử lý 3.321 vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm

An toàn thực phẩm là một trong những lĩnh vực thu hút sự quan tâm của xã hội, nhất là dịp cuối năm khi mà nhu cầu tiêu dùng tăng mạnh. Xin bà chia sẻ về những kết quả kiểm tra kiểm soát mặt hàng này thời gian qua của lực lượng Quản lý thị trường?

+ ATTP là lĩnh vực rất quan trọng do gắn liền với sức khoẻ của người dân nên Tổng cục Quản lý thị trường thường xuyên chỉ đạo toàn lực lượng tăng cường quản lý địa bàn, chủ động phát hiện, kiểm tra và xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm, đồng thời tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về tác hại của việc sử dụng thực phẩm không an toàn, thực phẩm giả, kém chất lượng để không sử dụng các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm ATTP và kịp thời cung cấp thông tin về các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực có dấu hiệu vi phạm đến các cơ quan chức năng để kiểm tra, xử lý theo quy định của pháp luật. 

Dịp Tết Nguyên đán và Mùa Lễ hội xuân 2023 sắp đến sẽ là khoảng thời gian nhân dân tiêu thụ nhiều thực phẩm, Tổng cục đã ban hành Kế hoạch số 10/KH-TCQLTT ngày 07/11/2022 về cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả các tháng cuối năm 2022; dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Quỹ Mão năm 2023, theo đó yêu cầu Cục QLTT các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm tra, ngăn chặn hàng hoá nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nói chung và thực phẩm nói riêng.

Trong 10 tháng đầu năm 2022, lực lượng QLTT cả nước đã kiểm tra 4.331 vụ, xử lý 3.321 vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm, xử phạt vi phạm hành chính hơn 12,63 tỷ đồng, trị giá tang vật thu giữ hơn 16,45 tỷ đồng

Đối với hình thức "chợ mạng", thực tế cho thấy các cửa hàng trên mạng xã hội kinh doanh các sản phẩm thực phẩm đặc biệt là thức ăn chế biến sẵn luôn cam kết về nguồn nguyên liệu, quy trình chế biến, bảo quản nhưng rất khó để cơ quan chức năng giám sát việc hiện này. Đối với kiểm tra chuyên ngành về thực phẩm, việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh nhưng điều đó cũng đồng nghĩa là cơ quan quản lý nhà nước vẫn phải chấp nhận một tỉ lệ rủi ro nhất định. 

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp được tự công bố sản phẩm, chịu trách nhiệm trước pháp luật về sản phẩm, thay vì gửi bản hồ sơ công bố tới các cơ quan nhà nước để xác nhận như trước đây. Sau đó, căn cứ công bố của doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước sẽ tăng cường hậu kiểm, kiểm tra, xử phạt, nếu phát hiện sai phạm; mở rộng phạm vi, nâng cao mức xử phạt theo quy định của pháp luật; đặc biệt có một số mặt hàng sẽ được miễn công bố. Tuy nhiên, với mô hình kinh doanh trên mạng rầm rộ như hiện nay, việc tự công bố của các cá nhận kinh doanh thực phẩm gần như là không thực hiện và rất khó xác định được địa chỉ kinh doanh chính xác đối với nhiều trường hợp.

Vì vậy, để có thể quản lý hiệu quả đối với cá nhân, tổ chức kinh doanh thực phẩm online, các cơ quan chức năng cần phải có kế hoạch kiểm tra, hậu kiểm đối với sản phẩm thực phẩm được bán ra thị trường nhất là trên môi trường số, thật  cụ thể chi tiết. Đồng thời, cần nâng cao mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực ATTP để tạo tính răn đe, bảo đảm tính tuân thủ pháp luật, kết hợp với việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật không những cho người bán mà kể cả người mua để người mua trở thành người tiêu dùng khôn ngoan, phát hiện, không tham gia sử dụng và thống báo kịp thời cho cơ quan QLTT nơi gần nhất để xử lý nghiêm theo quy định.

Xin bà cho biết đâu là những khó khăn, vướng mắc của lực lượng chức năng trong quá trình kiểm tra, kiểm soát?

-Trong quá trình kiểm tra, kiểm soát thị trường chúng tôi gặp phải một số khó khăn, vướng mắc. Chẳng hạn như năm 2022, đất nước đã thích ứng với đại dịch Covid-19 theo tình hình mới, tuy nhiên, hậu quả và những ảnh hưởng của nó cũng làm ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển kinh tế xã hội. Các ngành như du lịch, giải trí, ăn uống… vẫn chưa được phục hồi như trước nên phần nào ảnh hưởng tới hoạt động kiểm tra trong dịp Tháng hành động vì ATTP.

Nhiều cơ sở kinh doanh tuy đã được tập huấn kiến thức ATTP và được cấp giấy xác nhận tuy nhiên việc nắm bắt các quy định về ATTP đôi khi chưa sâu, còn chưa chính xác. Có những cơ sở kinh doanh đã được cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP theo quy định nhưng việc duy trì các điều kiện chưa được thường xuyên, liên tục. Phần lớn các cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm là các cơ sở nhỏ lẻ mang tính chất thời vụ, hoạt động không thường xuyên gây khó khăn trong việc quản lý, truy xuất nguồn gốc thực phẩm tại tuyến cơ sở.

Loại hình kinh doanh thức ăn đường phố đang phát triển, các điều kiện đảm bảo ATTP theo quy định còn hạn chế nên vấn đề quản lý và xử lý vi phạm gặp nhiều khó khăn, đặc biệt ở tuyến cơ sở do hầu hết các cơ sở đều có quy mô nhỏ lẻ, mang tính chất hộ gia đình.

Bản thân người tiêu dùng chưa nâng cao ý thức trong hoạt động mua bán thực phẩm; Ý thức tố giác tội phạm còn e dè đã vô tình tiếp tay cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm không đúng theo quy định của pháp luật.

Cán bộ quản lý ATTP của ngành Công Thương chủ yếu là kiêm nhiệm, chưa được đào tạo chuyên môn về lĩnh vực ATTP nhất là cán bộ được giao theo dõi, quản lý thuộc phòng Kinh tế, Kinh tế Hạ tầng của cấp huyện; Tại cấp xã chưa có cán bộ theo dõi, phụ trách đối với công tác quản lý ATTP thuộc lĩnh vực quản lý của ngành Công Thương.

Hầu hết các cơ sở sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình nên việc áp dụng các mô hình chuẩn trong sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm cũng như công tác quản lý và áp dụng các chế tài xử lý vi phạm hành chính gặp nhiều khó khăn.

 Đầu tư nguồn lực cho công tác bảo đảm ATTP còn hạn chế và chưa đáp ứng nhu cầu. Cơ sở vật chất, hệ thống xét nghiệm từ tuyến tỉnh đến tuyến huyện chưa được đầu tư đồng bộ, năng lực kiểm nghiệm chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra ATTP trên địa bàn tỉnh. Việc đảm bảo ATTP có lẽ không chỉ dừng lại trong các đợt thanh, kiểm tra mà sẽ là hoạt động thường xuyên. 

Tổ chức xác minh ngay và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm

Bà có thể chia sẻ về những hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về chất lượng thực phẩm, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong thời gian tới?

-Trong thời gian tới, để thực hiện tốt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về An toàn thực phẩm, Bộ Công Thương, căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, Tổng cục Quản lý thị trường tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ sau đây:

Chỉ đạo lực lượng QLTT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nghiêm túc thực hiện Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 13/ 4/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước về ATTP trong tình hình mới.

Thực hiện Kế hoạch số 10/KH-TCQLTT ngày 07/11/2022 của Tổng cục QLTT về cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả các tháng cuối năm 2022; dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Quỹ Mão năm 2023.

Tăng cường công tác truyền thông theo hướng cụ thể, thiết thực, đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông giáo dục về ATTP, cụ thể: phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai mạnh mẽ và đồng bộ các hoạt động thông tin, giáo dục và truyền thông để tuyên truyền, hướng dẫn cho người tiêu dùng có kiến thức và biết lựa chọn thực phẩm an toàn; tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát, thanh tra hàng thực phẩm lưu thông trên thị trường, v.v… Công khai thông tin các trường hợp cá nhân, tổ chức vi phạm, các vụ việc điển hình theo quy định.

Chủ động, tăng cường tiếp nhận thông tin qua đường dây nóng, phương tiện thông tin đại chúng, người tiêu dùng, tiến hành tổ chức xác minh ngay và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm và công khai các thông tin cho người tiêu dùng biết theo quy định. 

Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát về ATTP trong dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán và mùa Lễ hội xuân năm 2023.

Tăng cường trao đổi kinh nghiệm và phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống kinh doanh hàng hóa nhập lậu, giả, kém chất lượng là thực phẩm trên địa bàn góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng.

Chỉ đạo lực lượng QLTT chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng tại địa phương như công an, thanh tra y tế, thanh tra Sở Nông nghiệp, thanh tra Sở Công Thương… nhằm mang lại hiệu quả cao trong kiểm tra, xử lý vi phạm các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên địa bàn; chú trọng kiểm tra các kho hàng thực phẩm đông lạnh và trong lưu thông nhằm ngăn chặn việc buôn bán các loại thực phẩm giả, không rõ nguồn gốc. 

Tết Nguyên đán là dịp lượng tiêu thụ thực phẩm tăng mạnh. Vậy bà có lời khuyên nào cho người tiêu dùng để sử dụng thực phẩm an toàn?

- Hậu quả của việc mất ATTP rất nghiêm trọng. Ngoài việc gây ra những căn bệnh nguy hiểm cho con người, việc không bảo đảm ATTP còn làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế và xã hội. 

Người tiêu dùng nên mua thực phẩm của những cơ sở có uy tín, thân quen, không nên mua thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đối với các thực phẩm chế biến ăn ngay, người tiêu dùng cần biết rõ điều kiện bảo đảm ATTP của cơ sở chế biến. Đối với sản phẩm bao gói sẵn, người tiêu dùng cần lưu ý các thông tin trên bao bì, nhãn hàng hóa, hạn sử dụng, địa chỉ nơi sản xuất, công bố chất lượng. Đối với thực phẩm nhập khẩu người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ nguồn gốc xuất xứ của thực phẩm, nhất là nhãn phụ bằng tiếng Việt phải đầy đủ thông tin bắt buộc theo quy định pháp luật Việt Nam, cơ sở sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu phải rõ ràng. 

Ngoài ra, người tiêu dùng nên yêu cầu người bán cung cấp các thông tin về ATTP của cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm trên thương mại điện tử. Người tiêu dùng cũng nên cảnh giác với các sản phẩm giá rẻ bất thường, các sản phẩm giá quá rẻ so với thị trường có thể tiềm ẩn nguy cơ không bảo đảm chất lượng, hàng giả,... 

Trong trường hợp phát hiện các hành vi vi phạm trong kinh doanh thực phẩm, người tiêu dùng cần nhanh chóng phản ánh tới QLTT, Y tế, công an.. để được xử lý kịp thời.

Xin cảm ơn bà!