(Tổ Quốc) - Thu tiền bản quyền là quan hệ dân sự, cần thực hiện trên cơ sở thỏa thuận giữa các bên.
Phải thực hiện nghiêm quy định về công khai, minh bạch trong hoạt động của tổ chức đại diện tập thể quyền tác giả và quyền liên quan; việc thu và phân chia tiền bản quyền phải có văn bản ủy quyền, có thỏa thuận về mức hoặc tỷ lệ %, phương thức và thời gian phân chia tiền bản quyền… Đây là những vấn đề được nhiều đại biểu đặt ra trong việc góp ý Dự thảo Nghị định chi tiết một số điều và biên pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan.
Thừa, thiếu căn cứ
 Thực tế thu phí tác quyền hiện nay còn nhiều bất cập (ảnh minh họa Tuoitre.vn) |
Dự thảo “Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2009 về quyền tác giả, quyền liên quan” gồm 8 chương và 63 điều. Trong đó, chương V về Tổ chức đại diện tập thể, tổ chức tư vấn dịch vụ quyền tác giả, quyền liên quan là chương có nhiều nội dung sử đổi, bổ sung để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành như: Bổ sung điều khoản quy định về “Biểu mức tiền quyền tác giả, quyền liên quan”; Bổ sung điều khoản quy định về “Thu, phân chia tiền quyền tác giả, quyền liên quan”; Khai thác, sử dụng bản ghi âm, ghi hình theo quy định tại điều 33 Luật sở hữu trí tuệ…
Theo Thanh tra Bộ VHTTDL, trong 5 tháng đầu năm 2017, Thanh tra Bộ đã xử phạt vi phạm hành chính 34 doanh nghiệp, số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 900 triệu đồng. Trong năm 2017, Bộ VHTTDL tiếp tục nâng cao công tác quản lý và hoạt động thực thi để bảo hộ quyền tác giả và quyền liên quan.
Tuy nhiên bên cạnh những góp ý chung xung quanh việc những quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả và quyền liên quan vẫn còn đó những băn khoăn. Theo ông Nguyễn Đức Tuấn (Sở VHTTDL Hải Dương) cho biết, hiện nay, trong các chương trình biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị, các ca sĩ, nhạc công... đều được trả tiền, nhưng tác giả bài hát thì lại không được trả tiền. Khi cơ quan nhà nước muốn thanh toán thì không có căn cứ.
“Khi chúng tôi thanh toán thì tài chính nói các ông căn cứ vào đâu để trả tiền tác giả, chưa có căn cứ để trả tiền”- Ông Tuấn cho biết.
Bên cạnh đó, việc thu tiền bản quyền ở các phòng karaoke hiện nay cũng còn bất cập. Theo ông Tuấn, ở Hải Dương có đến hàng trăm điểm với hàng nghìn phòng karaoke nhưng việc thu tiền bản quyền rất khó, bởi các chủ hộ kinh doanh karaoke đều nói rằng họ không chấp nhận mức biểu phí của Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC). “Tôi đề nghị cơ quan nhà nước cần có quy định khung giá bản quyền cơ bản áp dụng với từng vùng, ví dụ với đô thị loại I, đô thị loại II…để các địa phương áp dụng mới phù hợp với từng địa phương, chứ không để như hiện nay, VCPMC tự ra mức giá và bắt cả nước thực hiện, khiến chúng tôi không thu được ở địa phương”- ông Tuấn thẳng thắn.
Xung quanh vấn đề này ông Bùi Nguyên Hùng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả cũng cho biết trong một số vụ việc lùm xùm thời gian qua, việc thu phí bản quyền âm nhạc có phần mang tính áp đặt từ VCPMC khi đưa ra văn bản yêu cầu đóng tiền. Vấn đề này sẽ được giải quyết trong nghị định khi quy định chi tiết trách nhiệm của cả bên sử dụng và bên thu phí bản quyền trong vấn đề đàm phán, thương lượng.
Ông Hùng cũng nhấn mạnh, phải xác định được rõ những tác phẩm, tác giả nào đã uỷ quyền và trình uỷ quyền thì mới được thu phí bản quyền, kể cả trong trường hợp thu trên đầu tivi trong khách sạn. Để làm được điều này, cần áp dụng công nghệ thông tin chứ không thể duy trì cách làm như hiện nay. Thậm chí việc thu bản quyền ở các quán karaoke cũng phải áp dụng công nghệ thông tin để đo đếm số lần sử dụng bài hát bao nhiêu thì thu tiền bấy nhiêu. Nếu không hát thì không thu tiền. Với các chương trình phục vụ nhiệm vụ chính trị, nếu có trả tiền cho ca sĩ, nhạc công... thì phải dự toán cả tiền chi trả cho tác giả.
Phải thỏa thuận mức phí tác quyền
 Xã hội đòi hỏi việc thu tiền bản quyền phải minh bạch (ảnh minh họa dantri.com.vn) |
Khẳng định, yêu cầu đầu tiên mà xã hội đòi hỏi ở việc thu tiền bản quyền là phải minh bạch, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Vương Duy Biên cho rằng, việc thu phí tác quyền hiện nay đang bị tính theo dạng “thu khoán”. Vì vậy mới có tình trạng như thời gian vừa qua, VCPMC đòi thu tiền ở khách sạn, quán café… “Lâu nay cách “thu khoán” là cách thu không chính xác. Như cách thu ở quán karaoke, quán cafe, thu đầu tivi trong khách sạn... tôi cho rằng không đúng. Tôi vào uống cafe, có thể không có nhu cầu nghe nhạc, hoặc vào khách sạn để nghỉ, không có nhu cầu xem tivi. Hơn nữa, thu khoán như vậy thì việc chi trả cho các tác giả sẽ thế nào? Đơn vị thu tác quyền cho các tác giả, mỗi tác giả thu được bao nhiêu, chi trả cho tác giả bao nhiêu thì phải công bố để giải toả băn khoăn của dư luận”- Thứ trưởng nhận định.
Thứ trưởng Vương Duy Biên cũng chỉ ra, việc thực thu tiền tác quyền là quan hệ dân sự.
“Vấn đề cốt lõi ở đây là quan hệ dân sự cho nên nhà nước không can thiệp. Quan hệ dân sự thì phải thực hiện trên cơ sở thỏa thuận. Chúng ta cần phải dần quen với việc là những quan hệ dân sự mà không thỏa thuận, giải quyết được thì phải ra tòa. Nhà nước không can thiệp vào quy định tiền tác giả này là bao nhiêu, khi sai phạm nhà nước mới can thiệp. Nhà nước pháp quyền là thế và tất cả chúng ta phải quen dần với điều ấy”- Thứ trưởng Vương Duy Biên nhấn mạnh.
Cũng theo Thứ trưởng Vương Duy Biên, để việc thực thi quyền tác giả được công bằng, hiệu quả, tinh thần góp ý dự thảo nghị định này, trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn phải đảm bảo hài hoà, vừa bảo vệ được quyền tác giả và quyền liên quan, quyền lợi của công chúng hưởng thụ tác phẩm và nhà tổ chức chương trình./.
