Thủ tướng: "Chúng ta phát triển để không ai bị bỏ lại phía sau"

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2019. Ảnh: Hà Giang

Phát triển bền vững không mâu thuẫn với tăng trưởng nhanh

Phát biểu kết thúc Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, trong chiến lược tăng trưởng nhanh và bền vững, Chính phủ Việt Nam đã xác định 3 trụ cột quan trọng trong mọi chính sách và mô hình phát triển bao gồm kinh tế-xã hội và môi trường mà trong một hội nghị gần đây, Thủ tướng gọi đó là nguyên tắc 3 trong 1 của sự phát triển.

Theo Thủ tướng, hơn lúc nào hết, trong bối cảnh ngày nay, chúng ta càng thấu hiểu đà tăng trưởng kinh tế sẽ không thể duy trì lâu dài nếu thiếu tính bền vững. Phát triển bền vững không mâu thuẫn với tăng trưởng nhanh, ngược lại chính là nội hàm quan trọng, làm nên điều kiện cần và đủ của tăng trưởng nhanh trong dài hạn, đặc biệt là trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Đó cũng là một trong những nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Chúng ta phát triển để không ai bị bỏ lại phía sau, dù là miền xôi hay miền ngược, nông thôn, thành thị hay biên giới hải đảo…

"Chúng ta tăng trưởng nhanh để hội đủ các điều kiện về nguồn lực, thời gian và cả quyết tâm nhằm giải quyết rốt ráo những tồn tại, bất cập của nền kinh tế; và quan trọng hơn cả là bắt nhịp vào những chuyển động nhanh của cách mạng công nghiệp 4.0, của tiến trình toàn cầu hóa, tự do hóa thương mại và đầu tư mà Việt Nam nói tiêng, ASEAN nói chung là một điểm sáng của thế giới", Thủ tướng nói.

Thủ tướng cũng khái quát một vài khía cạnh lớn của tăng trưởng nhanh và bền vững trong gần 3 năm qua. Cụ thể, sau thành quả phát triển kinh tế năm 2017 đạt 6,81%, vượt chỉ tiêu quốc hội đề ra, năm 2018, tốc độ tăng trưởng GDP đạt 7,08%, cao nhất trong 10 năm và đưa Việt Nam vào nhóm các nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Nếu năm 2017 Việt Nam xuất siêu đạt mức kỷ lục 2,1 tỉ USD thì năm 2018 Việt Nam xuất siêu hàng hóa trên 7 tỉ USD, tức gấp hơn 3 lần kỷ lục đã xác lập từ năm trước. Điều này càng có ý nghĩa trong bối cảnh xung đột thương mại Mỹ-Trung đã trở thành một trong những quan ngại lớn nhất đối với nền kinh tế thế giới, đối với tiến trình toàn cầu hóa, tự do hóa thương mại và đầu tư trong suốt thời gian qua.

Cùng với công nghiệp, nông nghiệp là điểm sáng lớn của kinh tế Việt Nam trong năm 2018 với mức tăng trưởng 3,76%, cao nhất của ngành trong 7 năm; tổng kim ngạch xuất khẩu đạt mức kỷ lục hơn 40 tỉ USD đã đến tai người tiêu dùng trên 180 quốc gia và vùng lãnh thổ. Chính nông nghiệp là một trong những ví dụ về quyết tâm tăng trưởng nhanh và bền vững của Chính phủ Việt Nam khi năm 2016, lần đầu tiên nông nghiệp tăng trưởng âm, cùng với đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong 100 năm ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tham gia đối thoại tại Diễn đàn. Ảnh: Hà Giang

Thủ tướng nhấn mạnh, nông nghiệp cũng chính là một trong những nền tảng ổn định vĩ mô quan trọng của Việt Nam với rất nhiều tiềm năng và lợi thế ở phía trước. Thủ tướng lấy ví dụ ngành xuất khẩu gỗ và lâm sản của Việt Nam hiện vẫn còn tiềm năng rất lớn mặc dù năm 2018, Việt Nam đã xuất khẩu gần 10 tỉ USD đồ gỗ và lâm sản, nằm trong top 5 các nước xuất khẩu nội thất toàn cầu…

Chất lượng tăng trưởng có sự cải thiện rất rõ nét thể hiện qua tốc độ tăng năng suất lao động tăng dần và hệ số ICOR giảm dần so với các năm trước. Và đặc biệt, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao đi đôi với ổn định vĩ mô, lạm phát dưới 4%; tăng trưởng tín dụng dưới 14% thấp hơn nhiều so với mức 17, 18% của các năm trước. Dự trữ ngoại hối năm 2018 đạt mức kỷ lục gần 60 tỉ USD.

Rõ ràng, Việt Nam đang có sự chuyển dịch về mô hình tăng trưởng lên các nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị, đời sống của người dân trở lên khá giả hơn kể cả vùng nông thôn, miền núi và hải đảo (đến cuối năm 2018, tỷ lệ hộ nghèo cả nước còn dưới 6%, với tốc độ giảm nghèo vượt mục tiêu đề ra, tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm đến trên 4%). Đặc biệt, chưa có thời điểm nào trước đây, Việt Nam được chứng kiến sự lớn mạnh cùng với quyết tâm vươn ra biển lớn của khu vực kinh tế tư nhân như 2 năm vừa qua. Riêng trong năm 2018, trên 130 nghìn doanh nghiệp đã hoạt động trở lại.

Trong năm 2019, Thủ tướng sẽ trực tiếp chỉ đạo việc đánh giá lại toàn bộ các khía cạnh điều hành kinh tế-xã hội của Chính phủ từ Trung ướng đến địa phương, trong đó tập trung vào 3 khía cạnh lớn: Các tư duy và tiến trình hoạch định phát triển kinh tế-xã hội trong 10 năm trở lại đây, trong đó phải chỉ ra được những giá trị kế thừa và những bài học kinh nghiệm lớn, cần tiếp tục được nhận thức và chỉnh đốn nghiêm túc; Những khía cạnh quản trị của Chính phủ. Những mục tiêu như Chính phủ số, các giá trị kiến tạo phát triển, sự liêm chính… khó đi vào thực tiễn nếu chúng ta không cải cách những nguyên tắc và mô hình quản trị không còn phù hợp với thực tiễn; Đánh giá lại toàn bộ thực trạng và tiềm năng đích thực của các ngành kinh tế có tính chủ lực nhằm kiến tạo sự sức bật mới cho sự phát triển, trong đó Chính phủ xác định kinh tế số có vai trò động lực, là cỗ máy tiên phong cho mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của Việt Nam.

Tại diễn đàn này, Chính phủ Việt Nam một lần nữa khẳng định chúng ta có thể tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững, không nhất thiết phải đánh đổi hay lựa chọn giữa chất lượng tăng trưởng và tốc độ tăng trưởng. Điều này đã không chỉ là khẩu hiệu mà thực sự đã trở thành quyết tâm hành động của Việt Nam bởi tiềm năng của chúng tôi còn rất lớn và quan trọng hơn cả là gần 100 triệu người dân Việt Nam, bao gồm cả đồng bào trong nước cũng như ở nước ngoài luôn nuôi dưỡng khát vọng mãnh liệt trở thành một quốc gia độc lập, tự cường và thịnh vượng. 

Trong năm vừa qua, tăng trưởng thương mại dù có phần chậm lại do các căng thẳng thương mại và cạnh tranh địa chính trị nhưng sẽ vẫn tiếp tục là động lực của tăng trưởng kinh tế thế giới. Trước bối cảnh đó, Việt Nam vẫn luôn được đánh giá có môi trường chính trị, xã hội ổn định, cùng với nền tảng vĩ mô được củng cố vững chắc. Hãng đánh giá tín dụng Moody's đã nâng xếp hạng của Việt Nam từ B1 lên Ba3, với triển vọng thay đổi từ ổn định sang tích cực.

Dù kinh tế khu vực và thế giới còn tiềm ẩn những nhân tố bất ổn, cuộc cách mạng 4.0 cùng với nền kinh tế số sẽ là một xu hướng lớn, mở ra cơ hội đuổi kịp cho các nước đang phát triển. Việt Nam đang có nhiều lợi thế để bắt kịp với dòng chảy chính của nền kinh tế số. Hiện tại có 70% thuê bao di động đang sử dụng 3G hoặc 4G, 72% dân số Việt Nam đang sử dụng điện thoại thông minh, 68% người Việt xem video và nghe nhạc mỗi ngày trên thiết bị di động. Tỷ lệ sở hữu điện thoại trung bình là 1,7 máy/người, số người truy cập các trang thương mại điện tử thông qua smartphone chiếm 72% tỷ lệ mua hàng online qua điện thoại chiếm 53%. Đây là cơ sở để Việt Nam tự tin về khả năng chuyển đổi thành công từ nền kinh tế truyền thống sang nền kinh tế số.

Môi trường vĩ mô ổn định sẽ tiếp tục là một lợi thế so sánh nổi trội của Việt Nam

Năm 2019 và những năm tiếp theo, Chính phủ sẽ tập trung giữ vững sự ổn định về chính trị xã hội và củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô lẫn vi mô vững chắc, qua đó tăng cường khả năng chống chịu và hấp thụ các xung lực từ các biến động của nền kinh tế thế giới. Chính phủ cho rằng môi trường vĩ mô ổn định sẽ tiếp tục là một lợi thế so sánh nổi trội của Việt Nam trong bối cảnh hệ kinh tế-chính trị thế giới đầy bất ổn như hiện nay.

 Chính phủ cam kết sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa các cải cách về cơ cấu, nâng cao chất lượng thể chế pháp luật và năng lực quản trị nhà nước để cải thiện tăng trưởng tiềm năng từ 7% trở lên, cải cách, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước và kinh tế hợp tác xã, thúc đẩy kinh tế tư nhân, làm cho khu vực FDI trở nên gắn kết hơn với khu vực kinh tế nội địa, củng cố hệ thống tài chính, hệ thống ngân hàng, tích cực xử lý nợ xấu, kiểm soát chặt chẽ bội chi và nợ công. Nỗ lực khơi thông các điểm nghẽn cho phát triển nhanh và bền vững hơn, tháo gỡ các nút thắt về cơ chế phân bổ nguồn lực.

Ảnh: Hà Giang

 Cùng với đó, Chính phủ tiếp tục tăng tốc và tạo ra các bứt phá trong việc cải thiện chất lượng môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hướng đến chuẩn mực cạnh tranh, minh bạch và công bằng trong tiếp cận các nguồn lực, giảm chi phí cho doanh nghiệp...

 Bốn là, thúc đẩy và lan toả tinh thần khởi nghiệp rộng khắp, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thực thi việc bảo vệ quyền tài sản cho nhà đầu tư và doanh nghiệp. Từ năm 2019, Chính phủ sẽ ưu tiên chính sách cho đầu tư vào vốn nhân lực và cơ sở hạ tầng chất lượng cao, đặc biệt là hạ tầng thông minh, hạ tầng cách mạng 4.0. Đồng thời, Chính phủ cũng sẽ đặt chương trình nghị sự ưu tiên trong những năm tới dành cho cải cách giáo dục, trong đó đặc biệt là giáo dục đại học, tập trung vào các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Đảm bảo sinh viên tốt nghiệp có các kỹ năng tối thiểu và phù hợp trong thời đại cách mạng 4.0.

Chính phủ cũng sẽ dành ưu tiên nhiều hơn nữa cho đầu tư khoa học công nghệ, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển, đầu tư cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng thông minh, hạ tầng kỹ thuật số để thúc đẩy và tận dụng cơ hội của cuộc cách mạng 4.0.

"Chính phủ nhận thấy rằng mức chi cho nghiên cứu và phát triển hiện nay của Việt Nam còn khá thấp so với trung bình của thế giới cũng như các nước trong khu vực. Chính vì vậy, tăng chi cho khoa học công nghệ, khuyến khích tư nhân đầu tư nhiều hơn nữa cho nghiên cứu và phát triển sẽ là một trọng tâm chính sách của Chính phủ từ năm 2019", Thủ tướng nhấn mạnh.     

Thủ tướng cũng cho biết thêm, Chính phủ sẽ tập trung các giải pháp phát triển toàn diện, hài hoà giữa kinh tế xã hội và môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, thúc đẩy sự phát triển đồng đều hơn giữa các vùng miền. Tập trung nhiều hơn cho củng cố các nền tảng văn hoá xã hội, hoàn thiện các thiết chế văn hoá, đặc biệt xây dựng, đào tạo con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước trong giai đoạn mới/.