Tiếng Việt 1 bị chê 'dạy trẻ lười biếng, lừa lọc': Chủ biên sách lên tiếng

Tròn một tháng bước vào năm học mới, nhiều phụ huynh phản ánh nội dung trong sách Tiếng Việt 1, bộ sách Cánh diều sử dụng một số từ ngữ chưa phù hợp và thiếu ý nghĩa trong việc giáo dục trẻ.

Tác giả tính toán kỹ lưỡng

Trả lời VTC News ngày 11/10, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới kiêm chủ biên sách giáo khoa Tiếng Việt 1 bộ Cánh diều cho biết, thời gian đầu, học sinh chưa biết nhiều chữ, tác giả phải vận dụng số chữ ít ỏi mà các em biết để tạo thành câu văn, bài tập đọc.

Một số từ khẩu ngữ được phụ huynh phản ánh như “chả” (thường xuất hiện ở miền Bắc). Tuy nhiên ở bài số 47, do các em chưa học đến từ “không” hoặc “chẳng”, các vần “ông”, “ăng” nên tác giả tính đến phương án sử dụng từ "chả". Những từ này đều nhằm diễn đạt ý phủ định, học sinh dễ dàng hiểu hơn vì các em đã học vần "a" và "ch" ngay từ những bài đầu.

Tương tự, từ “nhá cỏ, nhá dưa” có nghĩa giống “nhai cỏ, nhai dưa” nhưng học sinh chưa học vần “ai” nên phải dùng “nhá”. "Nhá" là từ phổ thông, được giải thích trong Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học nên hoàn toàn đúng trong hoàn cảnh này.

Còn với bài đọc dùng cả cụm “ba má” và “bố mẹ”, Tổng chủ biên sách Tiếng Việt lớp 1 bộ Cánh diều lý giải, đây là bộ sách dạy học sinh cả nước, nên các tác giả tạo ra hai tuyến nhân vật. Nhân vật sống ở miền Nam gọi “ba má”, miền Bắc gọi “bố mẹ”. Ở góc độ nào đó thì việc dùng từ như vậy giúp trẻ mở rộng vốn từ.

Tương tự ở truyện Hai con ngựa (phần tập đọc bài 88), bản gốc ghi ngựa đực, ngựa cái, do học sinh chưa học các vần “ưc”, “ai” nên tác giả sửa thành ngựa tía, ngựa ô. Chi tiết ngựa cái khuyên ngựa đực cũng được đổi thành ngựa tía nói ngựa ô “trốn đi”.

Bài này cũng nhận chỉ trích khi cho rằng dạy học sinh thói xấu lười biếng. Đó là khi thấy ngựa ô làm vất vả, ngựa tía nói: "Chủ mà giục em làm, em sẽ trốn". GS Thuyết khẳng định, nhà văn lớn như Lev Tolstoy không bao giờ viết truyện với ý nghĩa phản giáo dục như vậy. Ý nghĩa của câu chuyện này là xui người khác làm bậy thì chính mình sẽ chịu hậu quả.

Hay trong truyện "Cua, cò và đàn cá" (bài số 64), nếu đưa cái kết trong bản gốc (cua kẹp đứt cổ cò) vào sách thì quá ghê rợn. Từ đó, các tác giả quyết định sửa câu chuyện dân gian này thành cua bắt cò đưa về hồ cũ.

Nói về ý nghĩa các bài đọc, GS Thuyết cho rằng, mọi người không nên vội vàng lên án, kết luận nội dung bài đọc dạy học sinh tính lừa lọc của cò. Nhưng bài học rút ra từ truyện dân gian này là không nên nhẹ dạ nghe lời lừa dối của người xấu. Dạy trẻ cảnh giác với người xấu là cần thiết. Sách giáo viên đã hướng dẫn để thầy cô giúp học sinh hiểu đúng ý nghĩa của câu chuyện.

Trước phản ánh việc đưa các câu chuyện ngắn vào sách giáo khoa với nội dung chưa rõ ràng, không có mục đích, GS Thuyết cho biết, sách giáo khoa thường sử dụng các văn bản theo 4 cách, là dẫn nguyên văn, trích đoạn để phù hợp với thời lượng học, theo và phỏng theo.

Khi viết là “theo”, ban biên soạn chỉ sửa một vài chữ, từ hoặc cho ngắn gọn lại để học sinh dễ hiểu. Với các bài tập đọc “phỏng theo”, tác giả dựa vào ý tứ bài văn, truyện, chỉnh sửa một số chi tiết cho phù hợp.

Cần thời gian đánh giá

GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên sách Tiếng Việt 1 cho biết, vào năm 2002, khi Chương trình tiểu học mới được đưa vào cũng vướng rất nhiều ồn ào đánh giá không hiệu quả. Tuy nhiên sau 18 năm, nhiều giáo viên lại nhận xét sách dễ dạy, nhẹ nhàng với học sinh.

Ông hy vọng dư luận nên đọc kỹ, hiểu công việc dạy học sinh lớp 1 trước khi vội vàng chỉ trích.

Đồng thời, trong quá trình các trường triển khai dạy học, ban biên soạn sẽ tiếp tục lắng nghe để xử lý những vấn đề do giáo viên đặt ra. “Tôi tin phụ huynh sẽ thấy hiệu quả của sách. Việc xem xét điều chỉnh là cần thiết nhưng không thể đẽo cày giữa đường, ai nói gì cũng nghe", GS Thuyết nói.

Theo ông cần qua một vài lớp mới đưa ra đánh giá về sách giáo khoa. Đặc biệt, lứa học sinh lớp 1 năm nay từng nghỉ học 4 tháng liền do dịch nên chưa được dạy kỹ về nhận mặt chữ cái, chữ số ở mẫu giáo.

Ngoài ra, năm học này, học sinh đến trường và học ngay sau khai giảng, không có một tuần tựu trường trước để thầy cô rèn nề nếp, hướng dẫn học sinh cầm bút, viết những nét cơ bản nên gặp khó khăn khi dạy.