Trang phục biểu diễn và giới hạn phản cảm

(Toquoc)-13 năm trở về trước, chuyện ăn mặc của nghệ sỹ trên sân khấu lần đầu tiên được báo chí mổ xẻ bắt đầu từ câu phát ngôn của thành viên Tam ca 3A – ca sỹ Ngọc Anh – rằng: “Hở mà đẹp thì vẫn chấp nhận được”.

Quan niệm về “mặc hở” của Ngọc Anh đã dấy lên một cuộc tranh luận gay gắt lúc bấy giờ, thậm chí hiệu ứng dây chuyền còn lan sang cả chuyện ăn mặc đời thường, bàn việc các cô gái trẻ sành điệu mặc áo hai dây ra phố có phù hợp với thuần phong mỹ tục hay không. Báo Hoa học trò còn mở hẳn một topic có nội dung đại loại “nên mặc áo hai dây khi nào?” để định hướng ăn mặc cho thiếu nữ mới lớn. Khi câu chuyện qua đi thì khái niệm “áo hai dây” đã được tờ báo này sử dụng phổ biến như cách gọi dành cho thiếu nữ mới lớn.

13 năm sau, chuyện “mặc hở” vẫn “hot” và vẫn gây tranh cãi nhưng topic của báo Hoa học trò thì đã trở nên lỗi thời.

Bài 1: Hở mà đẹp thì vẫn chấp nhận được?

Xem lại những hình ảnh và video về Tam ca 3A những năm cuối cùng của thế kỷ XX trong bối cảnh báo chí hiện tại tràn ngập các hình ảnh nóng bỏng mới thấy giới hạn của sự phản cảm đã được thu hẹp đi quá nhiều. Hở nhất trong số các trang phục biểu diễn của 3A có lẽ là chiếc váy yếm cổ truyền cách điệu để lộ toàn bộ phần lưng ong khi hát Thì thầm mùa xuân trong Duyên dáng Việt Nam năm 1997. Còn lại chủ yếu là những chiếc váy được thiết kế cầu kỳ, có phần rườm rà, loang lổ với phần cách tay thường dài thượt mà “nhờ” nó, Ngọc Anh được gọi là “nữ hoàng rối rắm”. Nhưng vào thời điểm đó, khi mà đa số phụ nữ nông thôn chưa dám mặc quần ngắn đến đầu gối ngay cả lúc ở trong nhà thì trang phục của 3A đương nhiên là phản cảm, là hở hang, là không phù hợp với thuần phong mỹ tục, với truyền thống ăn mặc kín đáo của phụ nữ Việt. Nhất là khi Ngọc Anh dám tuyên bố sẽ không thay đổi cách ăn mặc vì nó không xấu.

Phát ngôn của Ngọc Anh như "dội 1 gáo...dầu" vào đám lửa dư luận, thổi bùng lên những chỉ trích  khiến 3A cá tính là thế cũng buộc phải thay đổi phần nào. Song đồng thời, trong một phản ứng hoàn toàn trái ngược, Ngọc Anh đã (vô tình) cổ vũ cho một quan niệm mới về ăn mặc trong giới trẻ, nhen lửa cho sự phổ cập của chiếc áo hai dây ngày nay, cũng như tiên phong cho sự thay đổi của thời trang sân khấu bấy lâu chỉ đơn điệu với áo dài, đầm dài, là lượt và chuẩn mực.

Trước đây nhóm Tam ca 3A nổi tiếng với phong cách ăn mặc gợi cảm (Ảnh:quocbaomusic)

Cùng với sự nở rộ của phim truyền hình Âu – Mỹ trên VTV1 và các đài truyền hình địa phương, nhất là sự phổ biến của chương trình MTV trên VTV3 tới giới trẻ, quan điểm ăn mặc của công chúng nói chung và cách nhìn về trang phục biểu diễn của ca sỹ nói riêng đã bắt đầu có sự chuyển động theo xu hướng thoáng hơn. Nhưng thay đổi rõ rệt nhất phải từ những năm đầu thế kỷ XXI, khi phong trào “bay show” hải ngoại của các ca sỹ trong nước trở nên rầm rộ. Cách ăn mặc sexy, vũ đạo gợi cảm của sân khấu hải ngoại đã được du nhập dần vào Việt Nam theo con đường này, không ngoại trừ những ảnh hưởng mạnh mẽ từ các video clip đầy mê hoặc của MTV Asia Hit List hay bảng xếp hạng Bill Board, những bộ cánh “chết người” của Britney Spears, Christina Aguilera, Mariah Carey Madona… Trang phục biểu diễn của nghệ sỹ trong nước từ đó ngày càng được nới rộng về độ hở và thu hẹp về giới hạn phản cảm.

Tuy nhiên, “hở” của giai đoạn này vẫn trong tầm kiểm soát. Thế mới có chuyện MC Diễm Quỳnh bị phản đối tơi tả khi xuất hiện trong Trò chơi âm nhạc phiên bản mới với chiếc áo quây màu đỏ chất liệu bóng. Nhiều khán giả vốn yêu thích phong cách duyên dáng, nữ tính của Diễm Quỳnh đã chỉ trích cách ăn mặc “hở hang” như ngôi sao và lối dẫn tung tẩy tay chân của cô dù đó là yêu cầu bắt buộc của chương trình, dù khi mặc áo quây Diễm Quỳnh đã vuốt mái tóc dài sang hai bên để che đi một phần bờ vai.

Năm 2004, Quy chế 47 về hoạt động biểu diễn và tổ chức biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp của Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) ra đời, trong đó ghi rõ hành vi bị cấm: “Đối với nghệ thuật ca múa nhạc hiện đại: Hóa trang tạo ra kiểu đầu tóc kinh dị, sơn, nhuộm tóc lòe loẹt, cạo trọc hoặc để tóc quá dài bù xù; trang phục hở hang, lộ liễu”.

Ngay lập tức Sở VHTT TP.HCM (nay là Sở VHTTDL TP.HCM) nổ phát súng đầu tiên phạt Ban tổ chức Siêu mẫu Việt Nam 2004 vì lỗi để nữ ca sỹ Hồ Quỳnh Hương “hở 3/4 ngực”. Chuyện “hở 3/4 ngực” này đã trở thành đề tài cho báo chí mổ xẻ suốt một thời gian với nhiều châm chọc về tỷ lệ 3/4 rằng không biết nhà quản lý văn hóa thành phố dùng thước đo nào và đo từ trên xuống dưới hay từ trái sang phải.

Trên thực tế, bộ đầm màu da của NTK Công Trí này nói là hở hang cũng đúng (theo quan niệm khắt khe về ăn mặc) và nói là không hở hang cũng chẳng sai (theo quan niệm thoáng về ăn mặc). Chỉ có điều nói là phản cảm thì có phần quá vì Hồ Quỳnh Hương mặc thực sự rất đẹp chứ không dung tục. Bản thân Hồ Quỳnh Hương cũng không phục quyết định xử phạt của Sở VHTT TP.HCM. Và đến bây giờ, chứng kiến các đồng nghiệp của mình mặc những bộ váy áo hở nhiều hơn cả tỷ lệ 3/4 ngày nào hẳn giai nhân của Hà Dũng không khỏi cảm thấy oan ức.

Những quy định trong quy chế 47 cũng bộc lộ sự “lỗi thời” khi cạo trọc đầu trở thành mốt trên toàn thế giới mà trên lĩnh vực sân khấu âm nhạc thì đi tiên phong là bộ ba Đại – Lâm – Linh. “Nhuộm tóc lòe loẹt” nhiều màu cũng là mốt, “để tóc quá dài bù xù” cũng là mốt. Khi đã là thời trang phổ cập trên toàn thế giới, ai nỡ đi xử phạt họ, dẫu tất cả đều trái ngược hoàn toàn với quan niệm truyền thống, thuần phong mỹ tục. Cũng may là thời điểm ra quy chế 47, Cục NTBD đã không đưa vào quy định về tỷ lệ được hở bao nhiêu, váy dài đến đâu, áo ngắn đến đâu theo ý kiến của không ít người làm quản lý văn hóa nghệ thuật.

Và tới năm 2006, khi BTC Hoa hậu Việt Nam đưa ra quyết định táo bạo thay thế bộ áo tắm liền mảnh trong phần thi bikini bằng bộ bikini 2 mảnh đầy gợi cảm và sexy cho các cô gái đẹp trình diễn trước hàng ngàn khán giả dưới sân khấu và hàng trăm ngàn khán giả truyền hình thì một thời đại mới trong thời trang nghệ thuật biểu diễn đã được mở ra.../.

Bài 2: Đâu là giới hạn của sự phản cảm?

Hoàng Hồng