Triệu tập Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường đến phiên xử VN Pharma

Dự kiến ngày 24-9, TAND TP.HCM mở phiên sơ thẩm lần hai vụ án mua bán thuốc ung thư giả xảy ra tại Công ty CP VN Pharma (VN Pharma). Các bị cáo bị thay đổi tội danh từ buôn lậu sang buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.

Hầu tòa có bị cáo Nguyễn Minh Hùng (SN 1978, cựu chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc Công ty VN Pharma), Võ Mạnh Cường (SN 1978, cựu giám đốc Công ty TNHH Thương mại hàng hải quốc tế H&C) và 10 đồng phạm khác.

Tất cả bị cáo đều bị truy tố theo khoản 4 Điều 157 BLHS 1999, có khung hình phạt từ 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. HĐXX triệu tập gần 200 người tham gia tố tụng khác có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, người làm chứng, có thành viên hội đồng giám định Bộ Y tế, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế)…

Phiên tòa do ông Phạm Lương Toản (Chánh tòa Hình sự TAND TP.HCM) làm chủ tọa phiên tòa. Đại diện VKS là bà Nguyễn Quỳnh Lan, ông Nguyễn Nhật Tuấn và có tám luật sư (thuộc Đoàn Luật sư TP.HCM và Hà Nội) tham gia bào chữa cho các bị cáo.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường (đứng) tại buổi Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra vụ VN Pharma tại Bộ Y tế sáng 20-9. Ảnh: TP

Để làm rõ các vấn đề của vụ án, HĐXX quyết định triệu tập chín thành viên trong hội đồng giám định Bộ Y tế. Công ty VN Pharma, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM và Cục Quản lý dược cũng được triệu tập đến tòa với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Ngoài ra, tòa án còn triệu tập gần 200 người tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và là người làm chứng. Những người bị triệu tập có ông Nguyễn Tất Đạt, bà Tăng Thị Diệu Linh và ông Trương Quốc Cường (hiện ông Cường là thứ trưởng Bộ Y tế và thời điểm vụ án xảy ra ông Cường là cục trưởng Cục Quản lý dược).

Theo cáo trạng của VKS Tối cao, Công ty cổ phần VN Pharma được thành lập từ tháng 10-2011 do Hùng làm chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc. Từ năm 2012, Hùng nhận thấy thị trường có nhu cầu về thuốc chữa trị ung thư nên đã bàn với Cường nhập khẩu loại thuốc chữa ung thư là H-Capita 500 mg về Việt Nam.

Do thiếu một số giấy tờ về tiêu chuẩn thuốc mà phía công ty ở Canada không cung cấp được nên Hùng đã chỉ đạo nhân viên làm giả các giấy tờ nêu trên. Sau khi làm giả các giấy tờ, Hùng chỉ đạo cấp dưới trình hồ sơ lên Cục Quản lý dược xin cấp phép. Trên cơ sở hồ sơ của Công ty VN Pharma cung cấp, Cục Quản lý dược đã thành lập tổ thẩm định do ông Nguyễn Tất Đạt (khi đó là trưởng phòng Quản lý kinh doanh dược) làm tổ trưởng gồm: Ba nhóm thẩm định tiêu chuẩn chất lượng, nhóm thẩm định dược lý và nhóm thẩm định pháp lý hồ sơ. Căn cứ kết quả thẩm định, ông Trương Quốc Cường (khi đó là cục trưởng Cục Quản lý dược) đồng ý cho Công ty VN Pharma nhập khẩu thuốc.

Ngày 26-3-2019, VKS Tối cao có văn bản yêu cầu CQĐT khởi tố vụ án thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, liên quan đến trách nhiệm của cán bộ, chuyên gia thẩm định cấp giấy phép đối với hồ sơ đơn hàng nhập khẩu thuốc H-Capita của Công ty VN Pharma. VKS Tối cao yêu cầu điều tra làm rõ về việc thẩm định cấp số đăng ký lưu hành cho bảy loại thuốc do Công ty Helix Canada sản xuất, do Công ty VN Pharma đứng tên đăng ký và thẩm định cấp giấy phép hoạt động về thuốc và nguyên liệu làm thuốc cho Công ty Helix Canada. Ngoài ra, VKSND Tối cao yêu cầu làm rõ trách nhiệm của các cán bộ hải quan trong việc làm thủ tục thông quan cho lô hàng 9.300 hộp thuốc H-Capita. Về những nội dung này, CQĐT đã tiến hành điều tra, xác minh để làm rõ trách nhiệm của các cá nhân có liên quan nhưng căn cứ tài liệu điều tra đến nay CQĐT nhận thấy chưa đủ căn cứ để khởi tố vụ án hình sự, cần phải tiếp tục xem xét. Do đã hết thời hạn điều tra, CQĐT tách ra để xem xét, xử lý sau.

Đối với yêu cầu điều tra làm rõ hành vi sai phạm của bà Tăng Thị Diệu Linh (cán bộ Công ty cổ phần Dược Trung ương 1) và ông Đào Văn Đôn (giảng viên Học viện Quân y) là những dược sĩ được Công ty VN Pharma nhờ viết, chỉnh sửa hồ sơ đăng ký thuốc của Công ty Helix Canada để Công ty VN Pharma đứng tên nộp hồ sơ đăng ký lưu hành thuốc tại Việt Nam. Trong đó có bảy loại thuốc đã được Cục Quản lý dược cấp số đăng ký lưu hành. Sau đó, thuốc này đều bị Cục Quản lý dược thu hồi. Hành vi của những cá nhân trên không liên quan tới hành vi mua bán thuốc nhưng cần làm rõ trách nhiệm trong việc tham gia viết các hồ sơ. Do hết thời hạn điều tra vụ án, CQĐT tách ra để xem xét, xử lý sau.

Mới đây nhất, Thanh tra Chính phủ cũng đã có thông báo kết luận thanh tra việc cấp giấy phép nhập khẩu, giấy đăng ký lưu hành đối với 10 loại thuốc của Công ty Helix, cấp giấy phép hoạt động cho Công ty Helix và việc trúng các gói thầu cung cấp thuốc cho các bệnh viện của Công ty cổ phần VN Pharma.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã chuyển kết luận thanh tra đến Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an để có thêm thông tin, tài liệu phục vụ cho công tác điều tra liên quan đến việc Công ty cổ phần VN Pharma nhập khẩu thuốc, bán thuốc H-Capita do Công ty Helix sản xuất và các loại thuốc do Công ty Health 2000 sản xuất, xử lý theo thẩm quyền mà Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đang tiến hành.

Ngày 18-9, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an cho biết đang tiếp tục điều tra các hành vi sai phạm liên quan đến vụ án buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại Công ty VN Pharma ở TP.HCM và các tỉnh, TP khác.

Căn cứ kết quả điều tra, CQĐT đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) và các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc thẩm định, xét duyệt, cấp phép và cho thông quan nhập khẩu đối với các thuốc chữa bệnh mang nhãn mác Công ty Helix Canada và nhãn mác Công ty Health 2000 Canada.

Cáo trạng làm rõ hành vi buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh

Cáo trạng cáo buộc trong khoảng thời gian từ giữa năm 2013 đến ngày 19-9-2014, Hùng thông qua Cường cùng với các đồng phạm đã làm giả các tài liệu, sử dụng các giấy tờ giả, hợp đồng giả, con dấu giả.

Đó là giấy chứng nhận lưu hành tự do (FSC) và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) của Canada giả; đóng dấu giả hợp pháp hóa lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada; đóng dấu Công ty Helix Canada giả vào hồ sơ để đề nghị Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cấp phép nhập khẩu thuốc.

Các bị can đã làm giả hợp đồng mua bán, các phụ lục hợp đồng mua bán với Công ty Austin Hong Kong và các chứng từ giả để nhập khẩu 9.300 hộp thuốc H-Capita 500 mg Caplet chữa bệnh ung thư giả vào Việt Nam với mục đích bán kiếm lời.

Thực tế các bị can đã nhập 9.300 hộp thuốc H-Capita. Theo đó, 9.300 hộp thuốc H-Capita giả về nguồn gốc, xuất xứ nơi sản xuất; giả về chất lượng (không sử dụng để chữa bệnh cho người).

Điều đáng nói, trị giá lô thuốc chỉ là 251.100 USD (hơn 5,3 tỉ đồng) nhưng các bị can đã nâng khống giá mua thêm 320.850 USD (hơn 6,8 tỉ đồng). Số tiền nâng giá thuốc này được chuyển vào hai tài khoản dịch vụ chuyển tiền ở nước ngoài của Công ty Auspicious Keen Limited và Công ty Sigma Holding Corp (có cùng địa chỉ tại 132 Nathan Road, Tsim Sha Tsui, Kowloon, Hong Kong) rồi các bị can nhận lại tiền tại Việt Nam.

Cáo trạng xác định khoản thu lợi bất chính của các bị can ngay trong giai đoạn mua thuốc. Cụ thể, khi nhập khẩu các bị can đã khai báo giá thuốc nhập khẩu là 75 USD/hộp (trong khi giá thực tế chỉ là 27 USD/hộp) và nộp thuế nhập khẩu theo giá này. Đồng thời kết quả đấu thầu lô thuốc cung cấp vào các bệnh viện có giá là 31.000 đồng/viên (chênh lệch khoảng 12.000 đồng/viên so với giá mua thực tế và tiền thuế nhập khẩu).

Toàn bộ lô thuốc H-Capita nêu trên sau khi nhập khẩu vào Việt Nam đã bị phát hiện, thu giữ nên thiệt hại thực tế của Công ty VN Pharma là hơn 6 tỉ đồng.

Cáo trạng xác định hành vi của các bị can buôn bán 9.300 hộp thuốc H-Capita giả gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Đây cũng chính là điểm khác biệt giữa kết luận điều tra và cáo trạng. Trước đó, trong bản kết luận điều tra, CQĐT chỉ đề nghị truy tố các bị can theo khoản 2 của điều luật trên.

Cũng theo cáo trạng, Hùng và Cường giữ vai trò chủ mưu, cầm đầu. Những người còn lại đóng vai trò đồng phạm thực hành tích cực. Các bị can đã thành khẩn khai báo. Nhưng Hùng, Cường và Phạm Anh Kiệt (cựu tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Dược Sài Gòn - viết tắt là Sapharco) chưa thành khẩn khai báo đầy đủ các hành vi phạm tội và nhận thức về trách nhiệm của cá nhân.