Trưng bày tranh khắc gỗ đất nước Việt Nam trên Cửu Đỉnh triều Nguyễn

Hoạt động được Bảo tàng Mỹ thuật Huế phối hợp với PGS.TS Trang Thanh Hiền - Giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam cùng nhóm cộng sự tổ chức nhân chào mừng kỷ niệm 49 năm Ngày giải phóng Thừa Thiên Huế (26/3/1975 - 26/3/2024); đồng thời hưởng ứng Festival Huế 2024.

Cửu Đỉnh là chín chiếc đỉnh đồng được vua Minh Mạng cho đúc năm 1835, được xem là biểu tượng cho sức mạnh của triều đình nhà Nguyễn, thể hiện sự hiểu biết sâu sắc của người Việt xưa về đất nước, về vạn vật xung quanh. Sau khi đúc xong vào tháng Giêng năm Đinh Dậu (1837), chín chiếc đỉnh này được đặt tại Thế Miếu từ đó đến ngày nay.

Nét đặc biệt và độc đáo của Cửu Đỉnh chính là các hình ảnh mang tính biểu tượng được đúc chạm trên thân đỉnh. Mỗi đỉnh đều được đúc nổi hoàn thiện 17 hình ảnh bao gồm các loại hình như: thiên tượng, linh vật, lãnh hải, sông núi, cầm thú, côn trùng, thảo mộc, kiến trúc, xe kiệu, thuyền bè, vũ khí... và hai chữ Hán mang tên đỉnh. Tất cả các bức chạm khắc đúc đồng này dường như đã khái quát thành một "bách khoa toàn thư" về một đất nước Việt Nam thời bấy giờ giàu có và cường thịnh. Với những giá trị về văn hoá, lịch sử và là đỉnh cao của kỹ thuật chế tác, năm 2012, Cửu Đỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia.

Từ năm 2022, nhóm các giảng viên họa sĩ và sinh viên Trường Mỹ thuật Việt Nam ở Hà Nội đã nghiên cứu, lập một dự án nhằm thực hiện một bộ tranh khắc gỗ về đất nước Việt Nam trên Cửu Đỉnh với mong muốn tôn vinh và phát huy các giá trị di sản nghệ thuật của tiền nhân.

Các bức tranh khắc gỗ này không chỉ là sự cơ học chuyển thể từ các tác phẩm đúc đồng trên Cửu Đỉnh, mà còn hướng tới sự tìm tòi về hình thức biểu đạt mới trong cái nhìn "đối thoại thẩm mỹ" giữa cái cũ ổn định và cái mới tiếp biến, giữa quá khứ và hiện tại. Hình thức này vừa dựa trên ngôn ngữ nghệ thuật khắc gỗ dân gian kết hợp với ngôn ngữ của nghệ thuật khắc gỗ hiện đại để tạo nên sự rung cảm khác biệt ở mỗi bức tranh khắc gỗ.

Tại trưng bày được tổ chức lần này, nhóm tác giả đã giới thiệu đến công chúng gần 60 tác phẩm tranh khắc gỗ lấy cảm hứng từ hình mẫu 162 bức đúc đồng trên mỗi đỉnh. Những tác phẩm được xem là sự tiếp nối mạch nguồn từ Cửu Đỉnh cho thấy một cách nhìn khác với di sản. Thay vì xem Cửu Đỉnh là một di sản văn hóa gắn với một thời đại đã qua, thông qua nghệ thuật tranh khắc gỗ, những người thực hiện dự án mong muốn "tiếp thị" Cửu Đỉnh bằng các hình thức mới, nhằm quảng bá một di sản đặc biệt của lịch sử văn hóa Việt Nam.

Theo PGS.TS Trang Thanh Hiền, với việc ra mắt triển lãm này cùng những định hướng phát triển của dự án trong thời gian tới, nhóm tác giả hy vọng sẽ góp một phần nhỏ để đồng hành với tiến trình đưa Cửu Đỉnh triều Nguyễn đến với mục tiêu trở thành Di sản tư liệu thế giới trong tương lai - công việc đang được Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế nỗ lực xúc tiến.

Trưng bày sẽ mở cửa phục vụ công chúng tham quan, thưởng lãm đến ngày 25/3.