Từ hàng cây hoa sữa, nhìn lại những lần "biến hình" của đường Nguyễn Chí Thanh - con đường từng đẹp nhất Việt Nam

Những ngày vừa qua, thông tin việc UBND quận Đống Đa đang khảo sát về việc di chuyển hàng chục cây hoa sữa ra khỏi đoạn đường Nguyễn Chí Thanh đã thu hút sự quan tâm của người dân. Ngoài những ý kiến đồng tình việc di dời, vẫn còn một số người dân tiếc nuối nếu loài cây này bị di dời bởi với nhiều người, hoa sữa là "biểu tượng", "dáng hình" của Thủ đô.

Bên cạnh những băn khoăn, trăn trở từ phía người dân, một vấn đề khác quan trọng không kém cũng được đặt ra nếu tiến hành di dời loài cây này. Đó chính là mỹ quan đô thị. 

Theo đó, cảnh quan hai bên đường Nguyễn Chí Thanh sẽ "lại một lần" bị thay đổi. Bởi trong hơn 15 năm qua, con đường từng được bình chọn là đẹp nhất Việt Nam đã "biến hình" rất nhiều lần để đáp ứng sự phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội của Thủ đô. Mỗi một lần "biến hình" không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống người dân mà còn tác động đến cảnh quan đô thị Thủ đô nói chung.

Con đường đẹp nhất Việt Nam, huyết mạch Thủ đô

Hà Nội 36 phố phường xưa đã đi vào trong thơ ca, trong tiềm thức của rất nhiều người, đặc biệt là người dân Thủ đô. Hà Nội ngày nay với hàng trăm tên phố, tên đường. Thế nhưng mỗi góc phố, con đường của Hà Nội đều mang vẻ đẹp riêng của nó. Dù là đường mới, phố mới, đều mang nét đẹp, đặc trưng riêng.

Vào năm 2001, trong cuộc bình chọn "Con đường đẹp nhất Việt Nam" đường Nguyễn Chí Thanh vinh dự được phong tặng là một trong những con đường đô thị đẹp nhất của Việt Nam. Thế nhưng đằng sau danh hiệu đó là cả một quá trình cải tạo, nâng cấp góp phần đáp ứng cơ sở hạ tầng cũng như cảnh quan đô thị Thủ đô.

Xưa kia, đường nằm trên đất trại Yên Lãng và phường Nhược Công, tổng Hạ, huyện Vĩnh Thuận cũ. Nay thuộc phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình và phường Láng Trung, Láng Hạ quận Đống Đa.

Đường được hình thành từ đoạn phố Liễu Giai kéo dài (năm 1997) và phố Láng Trung (đặt tên năm 1986). Sau đó đến năm 1998, đổi tên thành Nguyễn Chí Thanh để tưởng nhớ vị Đại tướng lẫy lừng của Quân đội Nhân dân Việt Nam - Đại tướng Nguyễn Chí Thanh (1914–1967).

Từ ban đầu chỉ là một con đường nhỏ, sau quá trình nâng cấp, mở rộng, đường Nguyễn Chí Thanh ngày càng khang trang, sạch đẹp. 

Bên cạnh những điểm nhấn về cảnh quan, đường Nguyễn Chí Thanh còn một trong những tuyến đường trọng điểm của quận Đống Đa nói riêng và Thủ đô Hà Nội nói chung. Bởi đây là tuyến đường trục huyết mạch nối các khu trung tâm chính trị lớn của Hà Nội, là tuyến đường thường xuyên đón các đoàn khách trong và ngoài nước đến tham quan và làm việc.

Để đảm bảo kết nối và giảm tải cho các tuyến đường xuyên tâm, kết nối các khu đô thị cũng như các trung tâm chính trị, đường Nguyễn Chí Thanh đã được quy hoạch, đầu tư rất kỹ càng bởi không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại mà còn liên quan đến mỹ quan Thủ đô.

Thế nhưng qua thời gian cùng với sự phát triển của cơ sở hạ tầng, kiến trúc thượng tầng Thủ đô, trong hơn 15 năm qua, tuyến đường đã có rất nhiều thay đổi. Đặc biệt, là sự phát triển của hệ thống hạ tầng đô thị, mật độ phương tiện lưu thông tăng mạnh khiến nhiều kiến trúc con đường được "biến hình" đế đáp ứng.

Liên tục "biến hình"

Trong hơn 20 năm, con đường từng được bình chọn là tuyến đường đẹp nhất Việt Nam đã nhiều lần được "biến hình". Đặc biệt những thay đổi liên quan đến cảnh quan 2 bên đường đã từng dấy lên nhiều tranh cãi. Trong số những lần "chỉnh trang", việc chặt hạ, thay thế cây xanh trên tuyến đường này vào năm 2015 và xén dải phân cách, mở rộng đường vào năm 2018 là 2 lần "biến hình", "chỉnh trang" khiến cảnh quan cũng như kiến trúc đường có sự thay đổi rõ ràng nhất.

Đặc biệt, trong lần "chỉnh trang" vào năm 2015, hai hàng cây hai bên đường bị chặt hạ khiến con đường trở nên trơ trụi, không còn màu xanh đầy sức sống như trước đó. Sự việc đã từng gây tranh cãi trong dư luận một thời gian dài. 

Tuy sau đó, việc chặt hạ cây xanh được tạm dừng thế nhưng cảnh quan hai bên đường đã bị ảnh hưởng rất nhiều. Thậm chí đối với nhiều người Hà Nội, những hình ảnh và ký ức đẹp đẽ về con đường này sẽ chỉ còn là hoài niệm. Nhưng nghiêm trọng hơn hết có lẽ chính là việc để cây mới phủ xanh trở lại sẽ phải mất rất lâu từ 10 đến 15 năm. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến mỹ quan của tuyến đường nói riêng và cảnh quan đô thị thành phố nói chung.

Đường Nguyễn Chí Thanh trước và sau sự việc chặt hạ cây xanh gây tranh cãi hồi năm 2015. 

Đến năm 2018, cảnh quan đô thị tại tuyến đường này lại một lần nữa được thay đổi khi UBND TP Hà Nội quyết định chỉnh trang, xén bớt dải phân cách để mở rộng lòng đường nhằm giảm ùn tắc giao thông trên toàn tuyến. 

Sau khi chỉnh sửa, dải phân cách đã được trồng mới cây xanh nhiều tầng. Tầng cao là phong lá đỏ; tầng trung là đại hoa đỏ; tầng thấp trồng dâm bụt, tường vi kèm một số loại cây mảng như chuỗi ngọc, lài, mẫu đơn, bạch trinh thay vì cau cảnh. 

Tuy nhiên, loài cây được trồng chính trên dải phân cách là phong đỏ đã không thích nghi được với điều kiện khí hậu của Hà Nội, cây chết hàng loạt, chậm phát triển... ảnh hưởng đến mỹ quan tuyến đường.

Đến năm tháng 6/2021, toàn bộ cây phong được trồng tại dải phân cách trên đường này được di dời và thay vào đó là cây bàng lá nhỏ.

Và hiện tại, nếu các cơ quan đồng ý với đề xuất di chuyển 80 cây hoa sữa trên tuyến đường này, cảnh quan tại đây sẽ một lần nữa có sự thay đổi. Dẫu cho việc thay đổi nhằm mục đích biến cảnh quan chung của tuyến đường trở nên đẹp đẽ hơn tuy nhiên, một vấn đề khác được đặt ra chính mức độ phủ xanh sẽ không còn như ban đầu và mất một khoảng thời gian nhất định để phục hồi. 

Ngoài ra, một vấn đề khác cũng cần được lưu tâm trong Dự án chỉnh trang đồng bộ tuyến phố Nguyễn Chí Thanh thời điểm hiện tại đó chính là việc quy hoạch rõ ràng. Bởi việc trồng cây xanh số lượng lớn trong đô thị phải tuân theo quy hoạch để đảm bảo về không gian cảnh quan tuyến đường; phù hợp với đặc trưng văn hóa của tuyến đường/phố, tạo được ấn tượng chung cho toàn đô thị.

Trước việc dịch chuyển, chặt hạ cây xanh là "vấn đề nhạy cảm, phức tạp", nên hiện UBND quận Đống Đa mới chỉ đề xuất phương án giãn mật độ bằng cách di chuyển, thay thế một số loài cây khác như hoa ban, hoa lát... quận cũng đã thông tin rộng rãi để việc thay thế cây được người dân ủng hộ.

---

Hơn 15 năm với nhiều lần chỉnh trang, đường Nguyễn Chí Thanh ngày càng trở nên khang trang, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, hè đường, cây xanh, chiếu sáng tuy nhiên cũng không ít lần "biến hình" gây nhiều tranh cãi. Nhưng với người dân, ngoài việc đáp ứng sự phát triển của cơ sở hạ tầng xã hội, họ cũng hy vọng, việc thay đổi, chỉnh trang đường phố sẽ góp phần làm mới cảnh quan nhưng vẫn giữ lại được những nét đặc trưng của Hà Nội. 

Chỉnh trang, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, xây dựng nhiều tuyến phố đô thị văn minh đang là nhiệm vụ cần thiết trên địa bàn Thủ đô nói chung. Tuy nhiên cũng cần đạt được sự đồng thuận, ủng hộ từ phía nhân dân. Từ đó, từng bước hoàn thiện, đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị.

Hy vọng với Dự án Chỉnh trang tuyến phố Nguyễn Chí Thanh đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, hè đường, cây xanh, chiếu sáng, thiết kế biển hiệu, biển quảng cáo hứa hẹn sẽ góp phần xây dựng tuyến phố điểm nổi bật, xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại.