Vi phạm bản quyền trên môi trường mạng: Đòi hỏi một tương lai sáng sủa hơn

Tình trang vi phạm bản quyền trên mạng xã hội (ví dụ như Facebook, YouTube, v.v.) vẫn còn xảy ra tương đối phổ biến. Tình trạng này có thể dễ thấy khi mở phần videos/clips trên Facebook, có rất nhiều trích đoạn phim truyện, bài hát đang được truyền phát một cách trái phép. Theo đó, thay vì giữ nguyên nguyên bản trích đoạn phim truyện, bài hát, người thực hiện hành vi xâm phạm đã lồng nhạc, sử dụng các phần mềm điều chỉnh tiếng để nhằm qua mặt hệ thống AI phát hiện hành vi xâm phạm bản quyền tự động của Facebook. Điều này có thể cho thấy, hành vi xâm phạm hiện nay diễn ra một cách ngày càng tinh vi hơn. Với quy mô xâm phạm xảy ra vô cùng rộng như vậy, chủ thể quyền khó có thể yêu cầu gỡ hết mọi video/clip xâm phạm bản quyền của mình.

Gần đây nhất có vụ việc liên quan giữa VNG và TikTok, theo đó hành vi xâm phạm quyền tác giả được cáo buộc diễn ra trên mạng xã hội của TikTok. Cụ thể ở đây TikTok sử dụng trái phép các tác phẩm âm nhạc mà hiện VNG đang quản lý/khai thác.

Thông tin trên báo chí cho biết, trong đơn kiện gửi Toà án Nhân dân TP.HCM, VNG (chủ sở hữu các sản phẩm Zing) kiện TikTok sử dụng các bài nhạc mà Zing có hợp đồng bản quyền với các nghệ sĩ. VNG yêu cầu TikTok xin lỗi công khai, đồng thời bồi thường số tiền hơn 221 tỷ đồng.

Cụ thể, đơn kiện ghi ngày 28/5 của VNG cáo buộc trên nền tảng TikTok có các video lồng nhiều bài nhạc do Zing sở hữu bản quyền. Báo cáo ngày 11/3 của VNG cho thấy có tổng cộng 150 bản ghi Zing được sử dụng trong hơn 11 triệu video trên ứng dụng và website của TikTok.

VNG cho rằng hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nêu trên của TikTok gây thiệt hại cho công ty, ước tính hơn 221 tỷ đồng.

Đơn kiện yêu cầu TikTok công khai xin lỗi trên truyền thông và bồi thường số tiền thiệt hại nêu trên.

Thực tế hiện nay, các mạng xã hội như Facebook, YouTube, Instagram... đã dần trở thành công cụ giải trí, biểu đạt cảm xúc và ý kiến của hàng tỷ người trên toàn cầu mỗi ngày.

Với số lượng khổng lồ các thông tin được cập nhật trên các mạng xã hội hàng giờ, hàng ngày, có bao nhiêu thông tin vi phạm quyền tác giả? Các đơn vị cung cấp nền tảng có phải chịu trách nhiệm gì khi chứa các thông tin vi phạm đó

Theo PGS.TS Lê Thị Nam Giang, Giảng viên Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Tổng Thư ký Hiệp hội Sở hữu Trí tuệ Thành phố Hồ Chí Minh, hiện nay về cơ bản, pháp luật Việt Nam đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ bản quyền trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng như yêu cầu thực tế của Việt Nam, nhưng thực tế Tình trạng vi phạm bản quyền trong môi trường Internet ở Việt Nam vẫn còn rất phổ biến. Vi phạm bản quyền nói chung, trên môi trường Internet nói riêng diễn ra đối với tất cả các loại tác phẩm, từ tác phẩm văn học và khoa học đến điện ảnh, âm nhạc, nhà hát và chương trình máy tính … Vi phạm quyền cũng rất đa dạng, từ vi phạm quyền sở hữu chẳng hạn như quyền sao chép, quyền truyền đạt và phân phối tác phẩm cho các quyền đạo đức như quyền xuất bản tác phẩm, quyền bảo vệ sự toàn vẹn. của công việc … Việc vi phạm ngày càng tinh vi hơn với việc khai thác sự phát triển của công nghệ (Pear to Pear: P2P, Bit Torrent, Cyberlockers …).

Về mặt tích cực, Internet giúp các tác giả, chủ sở hữu bản quyền có thể quảng bá tác phẩm của họ tới một lượng lớn khán giả theo cách thuận tiện và tiết kiệm hơn so với phương pháp truyền thống trước đây. Internet cũng giúp thương mại hóa các sản phẩm này dễ dàng hơn với chi phí thấp hơn nhiều so với thương mại truyền thống. Ví dụ: khi Album nhạc được tải lên trang web, người dùng ở bất kỳ đâu trên thế giới có thể kết nối với Internet và có thể truy cập và sao chép chủ sở hữu bản quyền mà không phải tốn tiền. chi phí sản xuất, đóng gói, phân phối và tiếp thị đĩa CD / DVD đến các địa chỉ thực tế. Phân phối cũng không khó từ thủ tục hải quan hoặc các thủ tục cấp phép phức tạp khác. Mặt khác, Internet cũng tạo điều kiện cho người dùng truy cập, thậm chí sử dụng kinh doanh bất hợp pháp những tác phẩm này mà không trả tiền sử dụng, gây thiệt hại cho chủ sở hữu bản quyền. Với hàng triệu triệu người dùng Internet và hàng triệu trang web hiện nay, gần như không thể kiểm soát tất cả nội dung được đăng trên tất cả các trang web để đảm bảo bảo vệ bản quyền.

PGS.TS Lê Thị Nam Giang cũng cảnh báo, khi vi phạm bản quyền được thực hiện với sự hỗ trợ của công nghệ mới, việc xác định sẽ khó khăn hơn. Trong nhiều trường hợp, luật pháp không theo kịp sự phát triển của công nghệ, không kịp thời điều chỉnh các hành vi vi phạm quyền xảy ra trong thực tế. Đặc biệt, trong trường hợp người vi phạm cố tình khai thác các tính năng của công nghệ mới để thực hiện hành vi vi phạm bản quyền ở mức độ tinh vi. Ví dụ: các trang web không trực tiếp lưu trữ tác phẩm hoặc không cho phép người dùng trực tiếp nghe nhạc, xem phim trực tuyến hoặc tải xuống các tệp mà chỉ cung cấp liên kết để người dùng truy cập. Truy cập vào các kho dữ liệu này. Không phải trong mọi trường hợp, việc cung cấp các liên kết chia sẻ dữ liệu là vi phạm bản quyền vì nhiều trang web cho phép truy cập miễn phí. Việc xác định quyền xâm phạm trong trường hợp này là không đơn giản. Hoặc với các máy tính Pear to Pear có thể chia sẻ dữ liệu với nhau, trong trường hợp này không dễ để xác định hành vi xâm phạm và trách nhiệm đối với quyền xâm phạm.

Trở lại với câu chuyện VNG kiện TikTok, chưa biết toà án sẽ phân xử thế nào, tuy nhiên, vụ kiện này đang truyền tải một thông điệp, TikTok phải chịu trách nhiệm về nền tảng của mình ngay cả khi người dùng (TikTokers) tải lên đó các clip với nội dung vi phạm bản quyền về sở hữu trí tuệ. Xa hơn nữa, không riêng và không chỉ dừng lại ở trường hợp TikTok mà bất cứ nền tảng mạng xã hội toàn cầu nào cũng phải chịu trách nhiệm như thế.