Việt Nam sắp trở thành "ông lớn" tiếp theo về cà phê hữu cơ

Việt Nam là nước sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới và nhiều người có thể đã uống cà phê nhưng chưa biết rằng đó là sản phẩm của Việt Nam. Ngay cả những tên tuổi lớn nhất trong ngành cà phê toàn cầu cũng đều nhập khẩu một lượng đáng kể từ Việt Nam.

Tiềm năng lớn của cà phê Việt Nam

Việt Nam đã đi một chặng đường dài, từ chỗ cung cấp 0,5% lượng cà phê thế giới vào năm 1984 lên hơn 18% vào năm 2020. Việt Nam hiện là nhà sản xuất cà phê robusta hàng đầu thế giới, một trong hai giống cà phê chính thống trị ngành cà phê toàn cầu. Trong 30 năm qua, chính phủ Việt Nam đã khuyến khích nông dân trồng và xuất khẩu cà phê bằng cách hỗ trợ mọi thứ, từ đầu vào nông nghiệp như trợ cấp cây giống và phân bón cho đến đất trồng giá rẻ.

Tuy nhiên, dù sản lượng xuất khẩu lớn nhưng hạt robusta luôn có giá thấp hơn, thậm chí chỉ bằng một nửa so với loại hạt cà phê anh em arabica. Thêm vào đó, cách canh tác hiện tại, trong đó có việc sử dụng thuốc trừ sâu trên diện cây trồng lớn, cũng chưa thật sự thân thiện với môi trường.

Nhưng tất cả những điều đó sắp thay đổi khi nhận thức của thế giới, đặc biệt là từ người tiêu dùng cà phê hữu cơ và cà phê đặc sản lớn ở nước Mỹ, về cà phê Việt Nam đang thay đổi. Ngoài ra, tầng lớp trung lưu đang phát triển của Việt Nam cũng quan tâm đến sức khỏe hơn và đòi hỏi nhiều sản phẩm hữu cơ và cao cấp hơn. Những xu hướng này, cùng với các chính sách của chính phủ khuyến khích sản phẩm hữu cơ, sẽ thúc đẩy nông dân trồng cà phê chuyển sang sản xuất hữu cơ, vì họ biết rằng điều đó sẽ không chỉ thúc đẩy giá cao hơn mà còn có nghĩa là phương thức canh tác của họ tốt hơn cho sức khỏe và môi trường.

Với xu thế này, Việt Nam sẽ tiếp bước các nền kinh tế mới nổi châu Á về xu hướng các sản phẩm hữu cơ và tận dụng nhu cầu toàn cầu đang tăng nhanh.

Giá trị kinh tế tích cực

Debbie Wei Mullin có mẹ là người Việt Nam và đã thường xuyên về thăm quê trong hơn 20 năm qua. Là một chuyên gia về phát triển bền vững từng làm việc tại Ngân hàng Thế giới, ông luôn theo đuổi một mục tiêu tạo ra những cơ hội phát triển tốt hơn ở Việt Nam cho thế hệ trẻ. Vào năm 2016, ông đã áp dụng những kinh nghiệm và kiến thức mình có để thành lập Copper Cow Coffee, công ty cà phê cao cấp đầu tiên của Việt Nam tập trung vào việc thúc đẩy chuỗi cung ứng bền vững.

Trong những năm qua, Debbie đã chứng kiến Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới. Tỷ lệ nghèo đói giảm từ 60% xuống còn 10% và Việt Nam nổi lên như một thị trường kinh doanh quốc tế đáng chú ý. Tốc độ tăng trưởng công nghiệp cũng như chất lượng hàng hóa sản xuất tăng nhanh. Và khi nền kinh tế phát triển, tầng lớp trung lưu ngày càng tăng. Họ quan tâm đến sức khỏe và sẵn sàng trả giá cao cho các sản phẩm hữu cơ.

Nông nghiệp hữu cơ của Việt Nam đã tăng gấp bốn lần từ năm 2016 đến năm 2020 và đã phải vật lộn để đáp ứng đủ nhu cầu. Riêng năm 2020, xuất khẩu hàng hữu cơ từ Mỹ sang Việt Nam cũng tăng gấp 4 lần. Cũng giống như các nền kinh tế khác, sản xuất hữu cơ của Việt Nam sẽ phát triển khi nông dân hiểu biết hơn về các phương pháp canh tác hữu cơ, mức giá cao hơn và lợi ích sức khỏe mà canh tác hữu cơ mang lại cũng như đất đai của họ.

Nông dân cũng sẽ hiểu tại sao việc canh tác các cây trồng hữu cơ – thường không sử dụng phân bón tổng hợp, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ hoặc thuốc diệt nấm - mang lại nhiều lợi ích về đa dạng sinh học và chất lượng đất, giảm ô nhiễm và sức khỏe tốt hơn cho người tiêu dùng. Những lợi ích này đã thúc đẩy nhu cầu của thế giới đối với các sản phẩm hữu cơ tăng từ 57,2 tỷ USD năm 2010 lên 178,4 tỷ USD vào năm 2021. Con số này dự kiến sẽ tăng lên 497 tỷ USD vào năm 2030.

Cơ hội từ thị trường cà phê hữu cơ

Vào năm 2022, thị trường cà phê hữu cơ là 8,9 tỷ USD và dự kiến sẽ tăng lên 28,8 tỷ USD vào năm 2030, chủ yếu được thúc đẩy bởi nhu cầu từ thị trường Mỹ (được định giá 3,4 tỷ USD vào năm 2020). Hiện tại, thế giới đang biết rằng cà phê robusta không thua kém gì arabica và tờ New York Times từng gọi đây là tương lai của cà phê Việt Nam. Ngay cả những người sành cà phê nhất cũng đã đăng ký mua cà phê Việt Nam. Khách hàng Mỹ có thể tìm thấy nhiều lựa chọn cà phê Việt Nam trong các cửa hàng từ Whole Foods, Sprouts đến Walmart.

Trong khi hương vị của arabica đã được tiêu chuẩn hóa và phát triển đến mức tối đa thì hành trình nâng cao hương vị của robusta chỉ mới bắt đầu ở quy mô lớn. Với hương vị đậm đà, robusta rất phù hợp để rang sẫm màu, và kích thước hạt lớn hơn khiến cho việc trồng trên quy mô lớn trở nên rẻ hơn. Robusta cũng là một loại cây có khả năng chống chịu với khí hậu và với hàm lượng caffein cao, cây trồng này có thể ngăn chặn hầu hết các loài gây hại.

Với tương lai này, cà phê Việt Nam sẽ sớm là một phần của thị trường cà phê hữu cơ và cao cấp.