Xây dựng, rèn luyện đạo đức, phong cách của người cán bộ đảng viên hiện nay theo Di chúc Bác Hồ

Ảnh tư liệu

Nếu như quyền lực, cái hấp dẫn với rất nhiều người, nhưng với Chủ tịch Hồ Chí Minh, lại chỉ là sự ủy thác của nhân dân. Dù đã rất nhiều năm đứng ở đỉnh cao của quyền lực, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn là người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành của nhân dân, Người đón nhận quyền lực như một người lính vâng lệnh quốc dân ra trận chứ không màng tới danh lợi. Cho nên không phải ngẫu nhiên mà trước lúc đi xa, trong Di chúc để lại cho toàn Đảng và toàn dân ta, những điều tâm huyết nhất của Người vẫn là phần dành để nói về Đảng ta, về cán bộ, đảng viên của Đảng: "Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng thật sự trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân"(1).

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao vai trò của đội ngũ cán bộ, đảng viên Người coi "cán bộ là cái gốc của mọi công việc" và "muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém" (2). Vì thế, Người rất quan tâm đến xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng, nhất là việc xây dựng, rèn luyện đạo đức, phong cách cho họ. Vì vậy học tập và làm theo Di chúc của Người việc xây dựng, rèn luyện đạo đức, phong cách của người cán bộ, đảng viên là một nhiệm vụ thường xuyên, cần thiết, có ý nghĩa quan trọng trong giai đoạn hiện nay.

Đánh giá về vai trò của cán bộ, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: "Cán bộ là cái dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù tốt, dù chạy toàn bộ máy cũng tê liệt. Cán bộ là những người đem chính sách của Chính phủ, của Đoàn thể thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng không thể thực hiện được"(3). Do đó, tiêu chuẩn đầu tiên của người cán bộ là phẩm chất đạo đức vì: "Đạo đức là gốc của người cách mạng", người cán bộ phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức mới có thể trở thành người cán bộ chân chính. Người nói: "Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân"; "Mọi việc thành hay là bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách mạng, hay là không"(4).

Thấm nhuần đạo đức cách mạng, cán bộ sẽ xử lý hài hòa các mối quan hệ: Với mình, với người và với công việc. Đối với mình: "Phải tìm tòi học hỏi cầu tiến bộ. Đừng kiêu ngạo... Phải siêng năng, tiết kiệm"; Đối với người: "Thân ái với nhau, nhưng không che đậy những điều dở... Không nên ghen ghét đố kỵ"; Đối với công việc: "Phải suy nghĩ cho kỹ... Phải cẩn thận...". Đặc biệt, đối với nhân dân: "Hiểu nguyện vọng của dân, sự cực khổ của dân. Hiểu tâm lý của dân, học sáng kiến của dân... Phải tôn kính dân, phải làm cho dân tin, phải làm gương cho dân".

Theo Hồ Chí Minh nói: "bất kỳ việc to việc nhỏ, hễ thêm điều lợi, trừ điều hại cho quần chúng, giúp quần chúng giải quyết vấn đề khó khăn, tăng kết quả của việc làm, tăng sức sản xuất của xã hội, đánh đổ sức áp bức của quân thù, đó đều là sáng kiến"; Đối với Đoàn thể: "Phải tuyệt đối phục tùng mệnh lệnh của Đoàn thể. Phải tuyệt đối trung thành". Hồ Chí Minh chỉ rõ, mỗi người cán bộ khi đã dấn thân vào con đường cách mạng, thì phải một lòng vì nước, vì dân, xứng đáng là người lãnh đạo và là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân.

Vì cho đạo đức là gốc, cho nên Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ, đảng viên phải rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, đồng thời, Người cũng yêu cầu đối với cán bộ là phải có năng lực (tài). Người nói: "Phải có chính trị trước rồi có chuyên môn... chính trị là đức, chuyên môn là tài". Quý trọng người hiền tài, tư tưởng "Chiêu hiền đãi sĩ" được Hồ Chí Minh thể hiện rất rõ ngay từ những ngày đầu cách mạng. Các bài viết Nhân tài và kiến quốc và Tìm người tài đức của Người nhằm kêu gọi, tập hợp người hiền tài cho đất nước.

Theo Hồ Chí Minh, chỉ những cán bộ có đức, có tài mới có đủ năng lực đảm đương công việc; dù công việc có vất vả đến đâu; trong hoàn cảnh khó khăn thế nào, cũng có thể hoàn thành. Những đức tính tốt mỗi cán bộ, đảng viên cần phải rèn luyện, tu dưỡng theo Chủ tịch Hồ Chí Minh bao gồm: NHÂN là thật thà thương yêu, hết lòng giúp đỡ đồng chí và đồng bào. Vì thế mà kiên quyết chống lại những người, những việc có hại đến Đảng, đến nhân dân. Vì thế mà sẵn lòng chịu cực khổ trước mọi người, hưởng hạnh phúc sau thiên hạ. Vì thế mà không ham giàu sang, không e cực khổ, không sợ oai quyền. Những người đã không ham, không e, không sợ gì thì việc gì là việc phải họ đều làm được. NGHĨA là ngay thẳng, không có tư tâm, không làm việc bậy, không có việc gì phải giấu Đảng. Ngoài lợi ích của Đảng, không có lợi ích riêng phải lo toan. Lúc Đảng giao cho việc, thì bất kỳ to nhỏ, đều ra sức làm cẩn thận. Thấy việc phải thì làm, thấy việc phải thì nói. Không sợ người ta phê bình mình, mà phê bình người khác cũng luôn luôn đúng đắn. TRÍ vì không có việc tư túi nó làm mù quáng, cho nên đầu óc trong sạch, sáng suốt. Dễ hiểu lý luận. Dễ tìm phương hướng. Biết xem người. Biết xét việc. Vì vậy, mà biết làm việc có lợi, tránh việc có hại cho Đảng, biết vì Đảng mà cất nhắc người tốt, đề phòng người gian. DŨNG là dũng cảm, gan góc, gặp việc phải có gan làm. Thấy khuyết điểm có gan sửa chữa. Cực khổ khó khăn, có gan chịu đựng. Có gan chống lại những sự vinh hoa, phú quý, không chính đáng. Nếu cần, thì có gan hy sinh cả tính mệnh cho Đảng, cho Tổ quốc, không bao giờ rụt rè, nhút nhát. LIÊM là không tham địa vị. Không tham tiền tài. Không tham sung sướng. Không ham người tâng bốc mình. Vì vậy mà quang minh chính đại, không bao giờ hủ hoá. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ"(5).

Người cán bộ, đảng viên có đức, có tài theo quan điểm của Hồ Chí Minh, là người cán bộ, đảng viên có tác phong công tác, làm việc, sinh hoạt sâu sát thực tiễn, gần gũi nhân dân, mở rộng dân chủ, nói đi đôi với làm, lý luận gắn với thực tiễn, thể hiện tinh thần trách nhiệm. Dù ở cương vị nào, làm công tác gì, khó hay dễ, chức vụ to hay nhỏ, cũng đem cả tinh thần và sức lực làm cho đến nơi đến chốn, vượt mọi khó khăn, làm cho thành công; luôn nắm vững chính sách, đi đúng đường lối quần chúng và làm tròn nhiệm vụ. Đức và tài là một thể thống nhất, không thể tách rời. Vì vậy, không thể chỉ có đức mà không cần tài, càng không thể coi trọng tài mà xem nhẹ đức. Do đó, người cán bộ, đảng viên phải thường xuyên rèn đức, luyện tài, để trở thành cán bộ, đảng viên vừa có đức, vừa có tài; "vừa hồng, vừa chuyên". Quan hệ giữa đức và tài là mối quan hệ biện chứng giữa con người với công việc, giữa lực lượng lãnh đạo cách mạng với lực lượng tiến hành cách mạng (quần chúng, nhân dân).

Vai trò của cán bộ, đảng viên được Hồ Chí Minh đặt ở vị trí tiên phong. Người cán bộ, đảng viên phải đi đầu trong mọi công việc, từ chỉ đạo đến vận động, tập hợp lực lượng, triển khai thực thi nhiệm vụ. Trong quá trình lãnh đạo hay thực thi công việc, người cán bộ, đảng viên đều phải nêu gương, sẵn sàng xông pha đi đầu vào những nơi khó khăn, nguy hiểm, hoàn thành nhiệm vụ được giao. Triết lý mà Hồ Chí Minh tâm đắc là: "Đối với các dân tộc phương Đông giàu tình cảm, thì một tấm gương sống, còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền"(6).

Để hoàn thành nhiệm vụ tốt nhất, Hồ Chí Minh đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên học tập, nâng cao trình độ về mọi mặt, nhất là về lý luận chính trị. Người dạy: "... mỗi cán bộ, mỗi đảng viên phải học lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế. Phải chữa cái bệnh kém lý luận, khinh lý luận và lý luận suông"; phải tự nguyện, tự giác, xem công tác học tập cũng là nhiệm vụ mà người cán bộ cách mạng phải hoàn thành cho được, do đó mà tích cực chủ động hoàn thành kế hoạch học tập.

Vì vậy việc học tập và thực hiện Di chúc không phải chỉ làm trong một lúc, trong các dịp kỷ niệm, mà nên là một công việc thường xuyên, lâu dài trong thực tiễn học tập, nghiên cứu, công tác của cán bộ, đảng viên, nhằm noi gương Người, tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp cách mạng của Người. Tiền đề của việc thực hiện thành công những mục tiêu trước mắt và lâu dài ấy là công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên về học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Điều đó càng trở nên cần thiết trong tình hình hiện nay, khi một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân, thực dụng, thoái hoá, biến chất, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, thiếu trách nhiệm, thiếu tự giác rèn luyện, phấn đấu, thiếu tinh thần đồng chí đang diễn ra khá trầm trọng. Trong điều kiện kinh tế thị trường, hội nhập, mở cửa, có rất nhiều cám dỗ khiến cho việc giữ vững phẩm chất đạo đức trong sáng là một thử thách đối với cán bộ, đảng viên, công chức. Bởi vậy, mỗi người phải kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, cá nhân, một lòng, một dạ phục vụ nhân dân, mới có thể bồi dưỡng, củng cố được đạo đức cách mạng. Bên cạnh đó, trong toàn Đảng cần đẩy mạnh giáo dục đạo đức mới, tăng cường phê bình và tự phê bình; Nhà nước ngày càng hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường kiểm tra, kiểm soát; nhân dân được thực hiện đầy đủ quyền dân biết, dân bàn và nhất là quyền dân kiểm tra các hoạt động của các tổ chức đảng, của các cơ quan nhà nước và của cán bộ, đảng viên, công chức. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ lãnh đạo phải tự giác thấy rõ vai trò, vị trí của mình trong công tác, đời sống, gương mẫu phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện, tự sửa chữa, khắc phục những yếu kém thì mới có thể nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng, chống được chủ nghĩa cá nhân, như Chủ tịch Hồ Chí Minh mong đợi.

Hồ Chí Minh viết: "Ngày nay, Đảng yêu cầu cán bộ và đảng viên chẳng những thành thạo về chính trị, mà còn phải giỏi về chuyên môn, không thể lãnh đạo chung chung"(7). Hồ Chí Minh chỉ rõ, người cán bộ cách mạng chân chính phải để việc công lên trên, lên trước việc tư, việc nhà; đã phụ trách việc gì thì quyết làm cho được, cho đến nơi, đến chốn, không sợ khó khăn, nguy hiểm, việc thiện thì dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh. Mỗi ngày cố làm một việc có lợi cho nước, cho dân; "khi làm bất kỳ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước... khi hưởng thụ thì mình nên đi sau"; "lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ". Không lo kèn cựa về mặt hưởng thụ, không công thần, không quan liêu, không kiêu ngạo, không hủ hóa... Trong cuộc đấu tranh vì độc lập tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân, Người khẳng định: "Trong Đảng ta, các đồng chí Trần Phú, Ngô Gia Tự, Lê Hồng Phong, Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Văn Thụ, Nguyễn Thị Minh Khai và nhiều đồng chí khác đã vì dân, vì Đảng mà oanh liệt hy sinh, đã nêu gương chói lọi của đạo đức cách mạng chí công vô tư cho tất cả chúng ta học tập"(8).

Để được dân tin yêu, kính trọng, người cán bộ, đảng viên phải biết tránh xa những căn bệnh, những thói xấu thường gặp và dễ mắc phải như: bệnh chủ quan, bệnh hẹp hòi, bệnh ba hoa, bệnh cá nhân chủ nghĩa... và: "Không tham địa vị. Không tham tiền tài. Không tham sung sướng. Không ham người tâng bốc mình. Vì vậy mà quang minh chính đại, không bao giờ hủ hóa. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ"(9). Hiểu sâu sắc rằng, một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán hai chữ "cộng sản" mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước"(10) và Người yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng phải là những tấm gương sống động trong thực tiễn chứ không phải chỉ là những tấm gương trên lời nói, là sự tiên phong, gương mẫu trên mọi lĩnh vực chứ không chỉ dừng ở chương trình hay, bản báo cáo thành tích tốt... Với quần chúng, người cán bộ đảng viên phải "đem lòng chí công vô tư mà đối với người, đối với việc"; "khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước mà phải nghĩ đến đồng bào, đến toàn dân", nghĩ đến công việc chứ đừng vội nghĩ đến hưởng thụ, để từ đó mà khéo nâng cái tốt, khéo sửa chữa cái xấu thì nhất định sẽ tiến bộ từng ngày, sẽ trở thành mẫu mực để quần chúng noi theo. Những điều Hồ Chí Minh căn dặn, những việc Người đã gương mẫu thực hành trong cả lời nói và việc làm luôn toả sáng, in đậm trong tái tim mỗi người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế. Đó chính là giá trị và ý nghĩa của tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh.

Có thể nói, những luận điểm của Hồ Chí Minh về người cán bộ, đảng viên là rất toàn diện, sâu sắc và nhất quán. Những luận điểm của Người mang tính chỉ đạo xuyên suốt, là cơ sở để Đảng ta thực hiện công tác cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ của Đảng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ mới.

Ngày nay, trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, để giúp cho đội ngũ cán bộ, đảng viên đảm đương được trọng trách, hoàn thành tốt nhiệm vụ, điều cần thiết là phải có được một nền tảng đạo đức cách mạng. Muốn vậy, Đảng cần tập trung làm tốt một số nội dung cơ bản sau: Trước hết, cần phải tăng cường giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Phương châm cơ bản là: tự tu dưỡng, tự rèn luyện là chính, đồng thời kết hợp với sự giáo dục, giúp đỡ của tập thể. Cùng với đó, cần xây dựng kế hoạch đối với việc đào tạo cán bộ, đảng viên, giúp cho họ được thường xuyên học tập, trau dồi tri thức, nâng cao trình độ. Có học tập lý luận Mác - Lênin mới củng cố được đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ chính trị, mới làm được tốt công tác Đảng giao phó cho mình. Bên cạnh đó, phải nhanh chóng cụ thể hoá những chuẩn mực đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng phù hợp với yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới để cán bộ, đảng viên lấy đó làm tiêu chí phấn đấu, tu dưỡng, biến những quan điểm, nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức cách mạng thành lập trường chính trị, thành niềm tin sâu sắc của cá nhân và tự giác phấn đấu, rèn luyện theo những yêu cầu của đạo đức mới. Đồng thời, kết hợp chặt chẽ việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng với thực hiện tốt Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tự phê bình và phê bình theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên tinh thần Nghị quyết Trung ương sáu (lần 2) khoá VIII và cuộc vận động thực hiện chỉ thi 05 của Bộ Chính trị về học tập, làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Một mặt, cần phải kiên quyết đấu tranh nhằm phát hiện và loại trừ những cán bộ, đảng viên không còn đủ tư cách, thoái hoá, biến chất ra khỏi đội ngũ; mặt khác, cần có những hình thức và biện pháp để giúp cán bộ, đảng viên không ngừng phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện, phát huy tốt vai trò tiền phong, gương mẫu của người đảng viên cộng sản.

Một xã hội ổn định, phát triển bền vững là một xã hội được xây dựng trên nền tảng kinh tế phát triển, đạo đức và lối sống lành mạnh. Một đảng muốn vững mạnh phải đứng vững trên nền tảng trí tuệ và đạo đức. Bởi vậy, học tập tư tưởng của Hồ Chí Minh về giáo dục, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên phải được coi là nhiệm vụ cấp bách của Đảng ta cũng như của bản thân mỗi cán bộ, mỗi đảng viên trong giai đoạn hiện nay. Cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng mà các Nghị quyết của Trung ương từ Đại hội VIII đến Đại hội lần thứ XII mà Đảng ta đã phát động chính là nhằm làm cho mỗi cán bộ, đảng viên đều ra sức làm tròn nhiệm vụ đảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân"(11) mà 50 năm trước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn chúng ta trong bản Di chúc lịch sử.

Nguyễn Thị Thu
Khu di tích Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch

Chú thích:

1, Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, H.2011, t 15, tr. 605-606

2, 3, Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 280, 68

4, Hồ Chí Minh, Toàn tập, t.9, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.354

5, Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, H.2011, t 5.

6, Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2002, t. 01, tr. 263;

7, Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb CTQG, H.2011 – tập, t 9, tr 284

8,  Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb CTQG, H.2011 – tập, t 14.

9,  Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, H.2011, t. 5, tr. 552;

10, Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, H, 2002, t. 5, tr. 552;

11, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng TW Đảng, HN. 2016