Bàn nóng Nga- Iran “dậy sóng” về Syria và hạt nhân

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gặp các nhà lãnh đạo Iran ngày 1/11 tại Tehran khi hai bên đều muốn thúc đẩy kế hoạch hòa bình Syria. Nhân dịp này, Điện Kremlin cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với thoả thuận hạt nhân 2015 – điều đang bị Mỹ phản đối.

Ông Putin – trong chuyến thăm đầu tiên tới Tehran từ năm 2015 - đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Iran Hassan Rouhani, trước khi ông gặp nhà lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei.

Tổng thống Nga Putin đã gặp Tổng thống Iran Hassan Rouhani ngày 1/11. (Nguồn: Văn phòng Tổng thống Iran/AFP)

Nhà lãnh đạo quyền lực của Điện Kremlin cũng dự kiến tham gia vào hội nghị thượng đỉnh ba bên với ông Rouhani và Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev nhằm tăng cường quan hệ kinh tế giữa ba nước giàu năng lượng.

Trước đó, Điện Kremlin đã cho hay, Syria sẽ là trọng tâm trong chuyến thăm tới Iran này của ông Putin. Ngay ngày 31/10, sau các cuộc đàm phán tại thủ đô Astana, Kazakhstan, Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã cam kết sẽ thúc đẩy chính phủ Syria và các lực lượng đối lập tham gia một "đại hội" tại Sochi nhằm hướng tới nỗ lực hòa bình.

Nga và Iran – hai bên chủ chốt ủng hộ chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad, và Thổ Nhĩ Kỳ - ủng hộ phe nổi dậy Syria, đã tổ chức một loạt các cuộc đàm phán hòa bình tại thủ đô Astana của Kazakhstan năm nay, nhất trí về việc thành lập các khu vực "giảm leo thang" tại nhiều vùng của Syria.

Các cuộc đàm phán ngày 1/11 cũng tập trung vào thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 của Iran, chủ yếu tập trung vào việc xoá bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Tehran để đối lấy những hạn chế trong chương trình nguyên tử của nước này. Hiện thoả thuận trên – còn được gọi là kế hoạch JCPOA đang chịu nhiều sức ép từ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Tehran đã ký thỏa thuận trên với 6 quốc gia, trong đó có Nga và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, tháng trước, ông Trump đã từ chối xác nhận Iran tuân thủ thỏa thuận này – động thái dấy lên sự chỉ trích từ Moscow, nói rằng Tổng thống Mỹ đang gây căng thẳng về vấn đề này.

Thúc đẩy hoà bình Syria

 Trước khi ông Putin đến thăm, hãng thông tấn IRNA của Iran đã cho biết Chánh văn phòng Nga Valery Gerasimov đã bay tới Tehran để hội đàm với đối tác Mohammad Bagheri của Iran hướng tới thảo luận "về Syria ... và cuộc chiến chống khủng bố".

Sức mạnh quân sự của Moscow và Tehran tại Syria đã giúp củng cố lực lượng của ông Assad và chuyển cuộc xung đột kéo dài tại đây sang một loạt chiến thắng quan trọng trên chiến trường cho quân đội Syria.

Kể từ đầu năm nay, Nga đã hướng tới việc tăng cường sự ảnh hưởng tại chiến trường Syria bằng cách thúc đẩy tiến trình hòa bình tại các cuộc hoà đàm ở Kazakhstan và trở thành nhà bảo trợ cho hoà bình – cùng với những đối tác chủ chốt là Iran và Thổ Nhĩ Kỳ.

Cho đến nay, trọng tâm của tiến trình này là dập tắt bạo lực trên thực địa và ba bên đã thành lập bốn "khu vực giảm leo thang" xung quanh các vùng lực lượng nổi dậy chiếm giữ tại nước này.

Các khu vực này vào thời điểm ban đầu được ghi nhận là đã làm giảm đáng kể các vụ đổ máu, tuy nhiên, các nhóm hỗ trợ quốc tế cho biết các vùng này hiện không ngăn được xung đột.

Giờ đây, Moscow dường như muốn mở rộng chiến dịch hòa bình của mình để tìm kiếm giải pháp chính trị và hôm thứ Năm tuần qua đã cùng với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ nhất trí về sáng kiến tổ chức "Quốc hội đối thoại về quốc gia Syria" nhằm tập hợp 33 đoàn đại biểu liên quan tại thành phố Sochi của Nga vào ngày 18/11.

Lên tiếng về thoả thuận hạt nhân Iran 2015

Ông Putin và nhà lãnh đạo Iran cũng đang tìm ra con đường chung nhằm thể hiện sự phản đối mạnh mẽ đối với lập trường của Tổng thống Trump về thỏa thuận năm 2015 – được thực hiện nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của Iran.

Quyết định của nhà lãnh đạo Hoa Kỳ không xác nhận thoả thuận này đã vấp phải sự phản đối từ các cường quốc khác, bao gồm nhiều đồng minh châu Âu – những bên cho rằng JCPOA đang phát huy hiệu quả.

Việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt theo thỏa thuận hạt nhân trên đã mở cửa để Iran giao thương và nhờ đó, các công ty Nga đang cạnh tranh để tăng cường sự gắn kết của họ tại nước này.

Moscow và Tehran đã có quan hệ quân sự và kinh tế chặt chẽ trong một thời gian dài, và trong lĩnh vực hạt nhân, Nga đã xây dựng một lò phản ứng tại nhà máy Bushehr của Iran và mới bắt tay vào xây dựng thêm hai lò mới khác.

Chuyến thăm của ông Putin đến Iran diễn ra một ngày sau khi Bộ Tài chính Hoa Kỳ bổ sung 40 cá nhân và thực thể Iran đã từng bị nhắm tới trong các lệnh trừng phạt vào danh sách đen chống khủng bố.

Bất chấp sự phản đối lúc ban đầu, Tổng thống Trump vào tháng 8 đã ký vào một đạo luật trừng phạt nhắm vào Nga, Iran và Triều Tiên sau khi Quốc hội nước này thông qua với số phiếu áp đảo.

Quan hệ giữa Mỹ với Nga và Iran đang hết sức căng thẳng và tiềm ẩn nhiều diễn biến bất ngờ.

(Theo AFP)