Bất ngờ trong dự thảo cương lĩnh hoạt động của Đảng Dân chủ về quan hệ Mỹ-Trung

Cương lĩnh dài 90 trang dự kiến sẽ được các đại biểu tham dự đại hội thông qua trong tuần này, chứa đựng những nội dung có phần tương tự với những thông điệp mà tổng thống Cộng hòa đương nhiệm Donald Trump từng sử dụng nhằm vào Trung Quốc. Mặc dù vậy, nó cũng khẳng định cuộc chiến thương mại do chính quyền Trump khởi xướng với Bắc Kinh từ 2 năm trước, về cơ bản đã làm nền kinh tế Mỹ yếu đi.

Văn kiện mới của Đảng Dân chủ "chỉ trích cách chính quyền Trump đối phó với Bắc Kinh trên mọi lĩnh vực: thương mại, nhân quyền, an ninh quốc gia, y tế công…", ông Allen Carlson, giám đốc chương trình Trung Quốc và Châu Á-Thái Bình Dương, Đại học Cornell, chỉ ra. "Thú vị hơn, nó hầu như không tách rời một nhận định chủ chốt của Đạng Cộng hòa về Trung Quốc: đó là một đất nước mà sự trỗi dậy dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình đem tới một thách thức lớn cho Mỹ".

Đảng Dân chủ kêu gọi một "mặt trận đoàn kết" với các đồng minh của Washington như một chiến lược hiệu quả hơn trước Bắc Kinh. Điều này đi ngược lại phong cách đối đầu mà ông Trump đã lựa chọn với tất cả các đối tác thương mại chủ chốt của Mỹ trong khi leo thang căng thẳng với Trung Quốc.

"Đại dịch COVID-19 đã cho thấy nguy cơ do phụ thuộc quá nhiều vào chuỗi cung ứng toàn cầu, như tình trạng đóng cửa và thiếu thốn đã tạo ra sự hỗn loạn cho công nhân và người tiêu dùng và khiến các phản ứng y tế công của chúng ta trở nên khó khăn hơn", cương lĩnh viết. "Chính quyền Trump nhiều lần thất bại trong việc truyền tải cho công nhân Mỹ vấn đề quan trọng này, đồng thời ủng hộ cho các lợi ích của tập đoàn thay vì giới công nhân và khởi xướng một cuộc chiến thương mại mà họ không có kế hoạch để chiến thắng – từ đó tạo ra những khó khăn không thể tin được cho nông dân, nhà sản xuất, công nhân và người tiêu dùng Mỹ".

Từ lâu, nhiều quan chức chính quyền Mỹ cáo buộc, các quy định thương mại thiếu công bằng của Trung Quốc đã khoét rỗng căn cơ sản xuất của Mỹ; và đại dịch COVID-19 càng khiến nhu cầu đưa sản xuất trở về lại nước Mỹ càng trở nên cấp thiết hơn.

Tuy nhiên, cách ông Trump sử dụng áp thuế như một công cụ để tái cân bằng mối quan hệ kinh tế Mỹ-Trung đã gây ra nhiều tranh cãi kể từ khi bắt đầu vào năm 2018 – trong đó bao gồm từ cả những đảng viên Cộng hòa không đồng ý với tình trạng thị trường tự do bị thay thế bởi trợ giá chính phủ.

Hồi tháng 4, gần 100 cựu quan chức cấp cao Mỹ và các học giả đã phát đi một thông cáo chung đề nghị Washington và Bắc Kinh đóng băng hận thù, hợp tác cùng nhau trong cuộc chiến chống đại dịch – bắt đầu bằng thu hồi lại các mức thuế đã áp.

"Chúng ta đang không làm lợi một chút nào cho nền kinh đất nước hoặc thế giới bằng một cuộc chiến tranh thương mại sẵn sàng sau khi đại dịch kết thúc", ông Carlo Gutierrez, cựu Bộ trưởng Thương mại Mỹ thời Tổng thống George W. Bush nói.

Tuy nhiên, theo chuyên gia lịch sử đối ngoại Mỹ Christopher Miller, nếu trở thành tổng thống Mỹ, ông Biden sẽ rất khó để xóa bỏ ngay lập tức các mức thuế đã áp. "Khi lắng nghe giọng điệu của ông Biden về bảo vệ công nhân Mỹ, rất khó để chuyển nó thành một hiệp định thương mại thực sự đang tồn tại".

Cương lĩnh của Đảng Dân chủ cũng cho rằng, "các chính sách thuế và thương mại" của ông Trump đã khiến người dân Mỹ mất việc làm. Quyết tâm bắt tay với đồng minh để đảo ngược tổn thất này thể hiện một sự khác biệt nữa trong chương trình nghị sự của ông Biden với tổng thống Mỹ đương nhiệm.

"Chúng tôi sẽ loại bỏ các chính sách thuế và thương mại khuyến khích các tập đoàn lớn đem việc làm ra nước ngoài và tránh phải trả thuế", cương lĩnh nhấn mạnh. "Và chúng tôi sẽ ngay lập tức có hành động sửa chữa những tổn hại mà các chính sách bất cẩn của Tổng thống Trump đã gây ra cho nông dân Mỹ, bằng cách làm việc với các đồng minh để chống lại Trung Quốc và đàm phán từ lập trường mạnh nhất có thể".

Mặc dù vậy, ông Miller nhận xét, bất kỳ nỗ lực nào của Mỹ để quay lại đàm phán hiệp định thương mại cũng sẽ không dễ dàng, nhất là khi cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều đang rất coi trọng vấn đề việc làm. "Nhưng tôi nghĩ chúng ta sẽ không thấy các mức thuế mới áp lên Trung Quốc dưới thời chính quyền Biden", ông Miller nói.

Cũng theo cương lĩnh, hầu như không có nhiều thay đổi trong vấn đề Hong Kong và một số lĩnh vực pháp lý xã hội khác – nếu ông Biden trở thành tổng thống.

Ông Carson chỉ ra, "Biden sẽ làm dịu đi cách tiếp cận của mình với Trung Quốc nếu trúng cử, nhưng sẽ không nhiều". "Về mặt chính trị, ông ấy không có khả năng làm vậy và về lợi ích của nước Mỹ, ông ấy cũng không thể", ông nói.

"Tuy nhiên, đối lập với Trump, chính sách của ông ấy chắc chắn sẽ liền mạch, toàn diện hơn và là một sản phẩm của quy trình tạo lập chính sách thông thường", giáo sư đại học Cornell phân tích. "Và điều này có thể tạo ra những rắc rối lớn hơn so với những gì mà Chủ tịch Tập đang phải đối mặt".