Bí quyết thành công của Na Uy tại các kỳ Olympic mùa đông và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Trên bảng tổng sắp huy chương của Olympic Bắc Kinh 2022, không ngạc nhiên khi Na Uy ở vị trí đầu tiên với 37 huy chương, 16 HCV, 8 HCB và 13 HCĐ. Na Uy cũng bỏ cách vị trí thứ 2 là Đức khá xa – với tổng 27 huy chương, 12 HCV, 10 HCB và 5 HCĐ.

Ưu tiên phát triển thể thao từ cấp cơ sở

Vị trí cao như vậy không phải là điều mới với Na Uy. Na Uy mới chỉ một lần nằm ngoài top 4 trong bảng tổng sắp huy chương Thế vận hội Mùa đông kể từ năm 1992 và đứng đầu bảng này vào năm 2002 và 2018. Nhưng làm thế nào một quốc gia có diện tích nhỏ bé ở khu vực Scandinavi lại liên tục vượt qua các đối thủ lớn hơn nhiều? Một lý do hiển nhiên là thời tiết ở Na Uy rất lạnh, nhiều băng tuyết nên các môn thể thao mùa đông có cơ hội để phát triển.

Tuy nhiên, câu trả lời không chỉ đơn giản là khí hậu, mặc dù Thụy Điển, Áo và Thụy Sĩ cũng có cùng lợi thế như vậy. Thậm chí họ có dân số đông hơn và theo đó, sẽ có nhiều tài năng thể thao hơn. Trong khi đó, về phía các cường quốc với ngân sách và quy mô dân số lớn như Trung Quốc, Mỹ và Nga, họ luôn đưa ra được các đội Olympic mạnh tại các kỳ thi đấu, dù khí hậu có thể không hoàn toàn ủng hộ họ. Như tại Olympic Bắc Kinh 2022, Trung Quốc đứng thứ 3 trên bảng tổng sắp huy chương với 9 HCV, 4 HCB và 2 HCĐ. Xếp ngay sau là Mỹ với 8 HCV, 10 HCB và 7 HCĐ.

Và theo The Guardian, điều làm nên thành công của Na Uy là họ đã tập trung cao độ vào phát triển các môn thể thao mùa đông ở cấp cơ sở và thu hút sự tham gia của cộng đồng ngay từ khi còn nhỏ.

Các vận động viên Na Uy thường nói đùa rằng họ là một quốc gia được sinh ra với ván trượt. Trượt tuyết băng đồng và hai môn thể thao mùa đông phối hợp là những bộ môn rất phổ biến trên truyền hình và có hơn 10.000 câu lạc bộ thể thao địa phương trên khắp Na Uy.

Năm 2018, tỷ lệ trẻ em thường xuyên tham gia các môn thể thao mùa đông là 93%. Điều quan trọng ở độ tuổi trẻ là các em tham gia chỉ để vui vẻ và rèn luyện bản thân. Các em không đặt nặng về điểm số và thành tích. Tuy nhiên, khi các em lớn dần, sẽ có một nhóm vận động viên thể thao tiềm năng lớn chuyển tới các cơ sở đào tạo chuyên nghiệp Olympiatoppen để huấn luyện thể thao thành tích cao.

Mons Røisland cho biết sau khi giành được huy chương bạc ở nội dung trượt ván tuyết dành cho nam tại Olympic Bắc Kinh: "Chúng tôi không có nhiều người, nhưng chúng tôi là những người có niềm đam mê. Có rất nhiều vận động viên đến từ Na Uy tại đây. Thật ấn tượng và đầy cảm hứng khi thấy sự nỗ lực của mọi người để có mặt ở đây."

Tập trung vào một số môn thể thao thế mạnh và giảm thiểu chi phí

Tuy nhiên, thành công của Na Uy không được phân bổ đồng đều trong tất cả các môn thể thao Thế vận hội Mùa đông. Thế mạnh truyền thống của họ là trượt tuyết băng đồng, trượt dốc và môn thi phối hợp 2 loại hình này. 2/3 số huy chương vàng của họ là ở 3 nội dung trên cùng nội dung phối hợp trượt tuyết băng đồng và bắn súng trường trúng mục tiêu.

Na Uy chưa bao giờ giành được bất kỳ huy chương nào trong môn xe trượt băng, trượt băng nằm ngửa, trượt băng nằm sấp và họ cũng không giành được huy chương vàng nào trong trượt băng nghệ thuật kể từ năm 1936.

Lý giải cho việc chỉ ưu tiên phát triển một số môn thể thao mùa đông của Na Uy, The Guardian cho rằng câu trả lời nằm ở ngân sách. Liên đoàn thể thao của Na Uy dành ngân sách hàng năm là 13,7 triệu bảng cho các môn thể thao mùa hè và mùa đông. Trong khi nước Anh dành tới 137,5 triệu bảng mỗi năm để tài trợ cho các môn thể thao chất lượng cao. Theo tờ báo này, ngân sách dành cho Olympic của Na Uychỉ bằng 1/10 so với chi tiêu của Vương quốc Anh.

Vào năm 2018, Morten Aasen, cựu vận động viên Olympic người Na Uy, cho biết: "Chúng tôi không làm xe trượt băng hoặc phát triển các môn trượt băng sấp và ngửa vì những môn thể thao đó tốn quá nhiều tiền. Chúng tôi là một quốc gia thịnh vượng nhưng thành công phải đến từ sự chăm chỉ và đoàn kết cùng nhau."

Các vận động viên Na Uy tập trung lớn và tinh thần đoàn kết và phối hợp nên họ không để không gian cho chủ nghĩa cá nhân phát triển. Một ví dụ điển hình bởi Johannes Thingnes Bø. Anh đã giành được ba huy chương vàng và một huy chương đồng ở môn thi phối hợp tại Olympic Bắc Kinh. Anh trai của anh đã cùng lên bục chia sẻ huy chương.

Tại Olympic Bắc Kinh, Na Uy cũng đã lập kỷ lục mới về số huy chương vàng, dù vẫn chưa thể vươn lên hoặc phá vỡ kỷ lục về tổng số huy chương mà họ đã lập ở Olympic mùa đông Pyeongchang năm 2018 là 39 huy chương.

Trước đó, kỷ lục về số HCV giành được của một đoàn thể thao tại một kỳ Olympic mùa đông là 14. Na Uy và Đức đã làm được điều này tại Pyeongchang 2018, bên cạnh Canada thiết lập tại Vancouver 2010.

Birk Ruud, thành viên của đội trượt tuyết tự do, đã chia sẻ rất thẳng thắn về thành công của quốc gia: "Chúng tôi là một quốc gia có nhiều tài năng và chúng tôi cũng rèn luyện hết sức chăm chỉ."