Cách Malaysia thay đổi để phát triển ngành phim trong nước: Kinh nghiệm cho Việt Nam

Nổi tiếng trên thế giới

Vào tháng 5/2023, Tiger Stripes (2023) – một bộ phim kinh dị tuổi mới lớn của đạo diễn Amanda Nell Eu đã giành Giải thưởng lớn Tuần phê bình tại Liên hoan phim Cannes, trở thành bộ phim Đông Nam Á đầu tiên giành được giải thưởng danh giá này tại một sự kiện của Pháp.

Đến tháng 10 năm nay, Chính phủ Malaysia đã chọn bộ phim này là tác phẩm dự thi ở hạng mục phim truyện quốc tế hay nhất cho Lễ trao giải Oscar lần thứ 96 sắp tới.

Một số bộ phim khác do Malaysia sản xuất cũng đã đạt được sự công nhận toàn cầu như "Stone Turtle" (2023) của Woo Ming Jin, "Slit Eyes" của Yasmin Ahmad ("Sepet" 2004) và "Brothers" của Lay Jin Ong ("Abang Adik" 2023 ), đoạt giải Phim hay nhất tại Liên hoan phim Viễn Đông hồi tháng 4.

Đáng chú ý, những tên tuổi diễn viên, đạo diễn người Malaysia ở nước ngoài cũng mang đến danh tiếng cho Malaysia. Cụ thể là Michelle Yeoh từng giành giải Oscar cho nữ diễn viên chính xuất sắc nhất ở tác phẩm "Mọi thứ, mọi nơi cùng một lúc" (2022) tại Lễ trao giải Oscar 2023. Yeoh là một trong nhiều diễn viên châu Á đã mạo hiểm ra nước ngoài để tìm kiếm cơ hội tốt hơn.

Ngoài ra, các diễn viên như Henry Golding và Ronny Chieng gốc Malaysia đều đóng vai chính trong Crazy Rich Asians (2018); hay Yeo Yann Yann, cũng gốc Malaysia, đóng vai chính trong loạt phim Disney+ "American Born Chinese" đều là những diễn viên cũng mang đến tiếng tăm lớn trên thế giới ở thị trường nước ngoài.

Trong khi đó, nhà biên kịch người Malaysia Adele Lim cũng đã tạo dựng được tên tuổi của mình ở Mỹ khi thực hiện bộ phim "Crazy Rich Asians" và bộ phim hoạt hình "Raya and the Last Dragon" (2021) của Disney. Và mới đây, trong năm 2023, đạo diễn Adele Lim đã ra mắt bộ phim hài "Joy Ride" với sự tham gia của nữ diễn viên người Mỹ gốc Á Stephanie Hsu.

Thay đổi để phát triển

Badrul Hisham Ismail, Giám đốc của Maryam (2023) cho biết Malaysia có tất cả mọi thứ nhưng đều phát triển ở khắp mọi nơi trên thế giới. Điều này cho thấy dường như "không đạt được gì, không ở đâu và không có ai".

Tuy nhiên, nhìn nhận ở góc độ khác, Đạo diễn Malaysia Ho Yuhang cho rằng nền điện ảnh Malaysia thực tế vẫn đang phát triển từ phim bom tấn thương mại đến phim độc lập quy mô nhỏ.

Ông Ho nhận định một số khó khăn vẫn tồn tại và chưa thể giải quyết nhưng "sân nhà vẫn là nơi có cơ hội". Về cơ bản đã có một thị trường hiện có ở nơi khác để thử vận may và một số người có lựa chọn riêng để phát triển.

Từng là cường quốc điện ảnh trong những năm 1950 và 1960 khi nam diễn viên kiêm đạo diễn P. Ramlee thực hiện nhiều bộ phim thành công cho Shaw Brothers ở Singapore và Kuala Lumpur nhưng ngành điện ảnh nước này được cho là không phát triển được và bị cản trở những quy định chặt chẽ.

Các chuyên gia cho rằng, Malaysia hiện là một thị trường nhỏ và cần chiến lược lâu dài. Giải pháp tiếp theo sẽ là cách giải quyết vấn đề. Chẳng hạn như bộ phim "Imaginur" (2022) đã đạt doanh thu phòng vé 6 triệu ringgit trong tháng đầu tiên ra mắt vào cuối tháng 2 tại Malaysia.

Diễn viên kiêm nhà biên kịch đương đại Redza Minhat nhận định việc chấm dứt kiểm duyệt sẽ là cách tốt nhất để giải quyết các vấn đề tồn tại lâu dài của ngành điện ảnh Malaysia.

"Tôi vẫn tin vào sức mạnh của con người vì bản chất của con người là tiến bộ và chúng ta phải đón nhận sự thay đổi này. Cung cấp tài chính, huy động vốn là một loại hình tài trợ phim trong đó nhà đầu tư cung cấp vốn cho một danh mục phim, thay vì một bộ phim duy nhất, để giảm rủi ro và đa dạng hóa các khoản đầu tư", Redza Minhat nói.

Tăng cường các nền tảng phát trực tuyến

Bên cạnh đó, sự thay đổi thực tế hiện đang diễn ra khi các thực thể thương mại mới gia nhập thị trường Malaysia. Vào tháng 5, nền tảng phát trực tuyến Amazon Prime Video cho biết sẽ chiếu nhiều phim và phim truyền hình địa phương hơn, bao gồm cả "Imaginur".

Cụ thể là dịch vụ phát trực tuyến over-the-top (OTT) mà người xem truy cập qua internet và vệ tinh như Netflix, Apple TV, Hotstar của Disney và HBO. Theo Statista, nhà cung cấp thông tin kinh doanh có trụ sở tại Đức, sự thâm nhập của người dùng OTT sẽ đạt 63,7% thị trường Malaysia trong năm nay, với doanh thu hơn 1 tỷ ringgit.

Trong hai năm qua, các hãng phim lớn của Malaysia là Golden Screen Cinemas và Astro Shaw đã mạo hiểm sản xuất những bộ phim hành động rất thành công như Polis Evo 3 (2023), Malbatt: Misi Bakara (2023) và Air Force the Phim: Selagi Bernyawa" (2022).

Vào ngày 13/10, chính phủ Malaysia đã công bố một loạt sáng kiến nhằm hỗ trợ các nhà làm phim, bao gồm giảm và miễn thuế giải trí 25% đánh vào vé xem phim và biểu diễn nghệ thuật, ưu đãi thuế cho sản xuất phim và hỗ trợ bổ sung cho sản xuất nội dung số và các hoạt động của nó. Phim trong chương trình sáng kiến làm phim của Malaysia, mang tên "Film in Malaysia Incentive"

Những thay đổi rộng rãi hơn trong chính sách là cần thiết nếu ngành này muốn có một tương lai lâu dài. Cựu Bộ trưởng Bộ Thể thao và Thanh niên Malaysia Syed Saddiq Abdul Rahman cho rằng chính phủ và ngành công nghiệp điện ảnh nên cải cách chế độ kiểm duyệt bằng cách bổ nhiệm một nhóm chuyên gia đa dạng vào hội đồng kiểm duyệt.

"Việc hoạch định chính sách nhất quán sẽ mang lại sự tin tưởng và độc lập cho ngành thay vì ngày càng đặt ra nhiều hạn chế hơn đối với quyền tự do nghệ thuật. Tìm được con đường trung gian là có thể", ông Syed Saddiq Abdul Rahman nói.