Chốt hạ IS tại Syria: Leo thang giữa loạt thế lực khu vực?

Động thái này đánh dấu sự kết thúc của một caliphate tự xưng tàn bạo mà IS tuyên bố thiết lập ở phần lớn Iraq và Syria 2014, theo AP.

Điểm cuối Baghouz

Cuộc chiến kéo dài gần năm năm -tàn phá các thành phố và thị trấn trên khắp miền bắc Syria và Iraq đã kết thúc ở Baghouz, một ngôi làng biên giới nhỏ nơi IS bị dồn vào chân tường cuối cùng trong một cuộc bao vây mệt mỏi trong nhiều tuần.

Vào thứ bảy, Lực lượng Dân chủ Syria SDF đã giương cao biểu ngữ màu vàng sáng của họ từ một ngôi nhà nơi IS từng treo cờ lá đen khét tiếng.

"Baghouz đã tự do và đã đạt được chiến thắng quân sự trước Daesh", Mustafa Bali, người phát ngôn của SDF – lực lượng vũ trang do người Kurd lãnh đạo, nói về IS bằng từ viết tắt tiếng Ả Rập.

Ciya Kobani, chỉ huy SDF, tuyên bố kết thúc chiến dịch từ một nóc tòa nhà với cờ SDF: "Chúng tôi đã chiến thắng chống lại Daesh," ông tuyên bố.

SDF đã kiểm soát được Baghouz. (Nguồn: AP)

Vào thời kỳ đỉnh cao, IS đã kiểm soát một phần ba cả Syria và Iraq, giữ hàng triệu con tin với sự giải thích hà khắc và bạo lực của họ về luật Hồi giáo. Nhóm này đã thực hiện các vụ thảm sát và ghi lại chúng bằng các video để lưu hành trực tuyến. Chúng chặt đầu các nhà báo và nhân viên cứu trợ nước ngoài và thiêu sống một phi công Jordan bị bắt.

Nhóm này cũng sử dụng hình ảnh caliphate của mình làm bệ phóng cho các cuộc tấn công trên toàn cầu, bao gồm các vụ tấn công ở Paris năm 2015 khiến hơn 130 người thiệt mạng.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tweet rằng "một mối nguy hiểm lớn đối với đất nước chúng ta hiện đã được loại bỏ, nhưng mối đe dọa vẫn còn và cuộc chiến chống lại các nhóm khủng bố phải tiếp tục." Pháp là thành viên của liên minh chiến đấu chống IS từ năm 2014.

Trong khi IS áp đặt cách giải thích không khoan nhượng đối với luật Hồi giáo thông qua các vụ chặt đầu và đóng đinh công khai, nhóm này cũng thực hiện các nhiệm vụ cai trị trong các lãnh thổ của mình, bao gồm điều tiết giá cả tại các chợ và sửa chữa cơ sở hạ tầng.

Bị dồn vào chân tường ở Baghouz, nhóm này đã chiến đấu quyết liệt và tuyệt vọng để bám vào mảnh đất cuối cùng, sử dụng hàng ngàn thường dân, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, làm lá chắn sống.

Sự sụp đổ của Baghouz mang đến kết cục cho một chiến dịch toàn cầu kéo dài gần 5 năm chống lại IS ở Iraq và Syria - kéo dài qua hai đời tổng thống Hoa Kỳ và liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đã tiến hành hơn 100.000 cuộc không kích. Cuộc chiến này đã phá hủy nhiều thành phố ở Iraq và Syria, có thể đã giết chết hàng chục nghìn người và đẩy hàng trăm ngàn người phải khỏi nhà của họ.

Chiến dịch tấn công này đã chấm dứt hình thái nhất thể của IS – vào thời điểm đỉnh cao bốn năm trước kiểm soát một vùng đất có diện tích tương đương nước Anh và dân số khoảng 8 triệu người. Nhưng nhóm cực đoan này vẫn duy trì sự hiện diện rải rác và các phần tử "ngủ đông" trên khắp Syria và Iraq. Hiện chưa rõ liệu thủ lĩnh của nhóm, Abu Bakr al-Baghdadi còn sống hay không hay nơi hắn ta có thể ẩn náu.

Nguy cơ tiềm tàng

Các lực lượng thân cận của IS ở Bán đảo Sinai của Ai Cập, Afghanistan và các quốc gia khác tiếp tục đặt ra mối đe dọa, và hệ tư tưởng của nhóm đã truyền cảm hứng cho cái gọi là các cuộc tấn công sói đơn độc tại nhiều nơi trên thế giới.

Sự kết thúc của "caliphate" IS này cũng đánh dấu một giai đoạn mới trong cuộc nội chiến ở Syria, giờ là năm thứ chín. Đất nước này đang bị chia rẽ khi chính phủ của Tổng thống Bashar Assad do Iran và Nga hậu thuẫn kiểm soát phía tây, khu vực trung tâm và phía nam, còn các lực lượng người Kurd do Mỹ hậu thuẫn nắm giữ phía bắc và phía đông, và các đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát một phần ở phía bắc . Nỗi lo ngại lúc này là xung đột mới giữa những thế lực trên.

Tại một buổi lễ được tổ chức vào thứ bảy tại căn cứ mỏ dầu al-Omar gần đó, một nhà ngoại giao cấp cao của Mỹ, William Roebuck, nói rằng việc đánh bại về diện tích lãnh thổ của IS là một "cột mốc quan trọng", giáng một đòn chí mạng và chiến lược vào nhóm cực đoan này. Nhưng ông nhấn mạnh nó vẫn là một mối đe dọa đáng kể.

"Chúng ta vẫn còn nhiều việc phải làm để hướng đến một thất bại lâu dài của IS", ông nói.

Chỉ huy trưởng của SDF, Tướng Mazloum Abdi, đã kêu gọi tiếp tục hỗ trợ cho nhóm của ông cho đến khi xóa sổ hoàn toàn IS.

Tuyên bố chiến thắng này cũng tạo tiền đề cho Tổng thống Donald Trump bắt đầu rút quân ở miền bắc Syria, khi ông đột ngột tuyên bố ý định này vào tháng 12 năm ngoái. Tuy nhiên, ông Trump sau đó đã đồng ý để một lực lượng gìn giữ hòa bình nhỏ gồm 200 binh sĩ ở Syria để đảm bảo Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không xung đột với SDF. Thổ Nhĩ Kỳ coi các thành viên người Kurd của SDF là những kẻ khủng bố.

Người Kurd đang lo sợ bị người Mỹ bỏ rơi. Họ bị gây sức ép giữa Thổ Nhĩ Kỳ cứng rắn với họ từ phía bắc, coi họ là mối đe dọa quốc gia và lực lượng của Tổng thống Syria Bashar Assad từ phía nam.

Dù đã có tuyên bố thắng lợi, tuy nhiên, các nhà báo của AP ở Baghouz hôm thứ Bảy đã đưa tin về việc nghe thấy tiếng súng cối và tiếng súng hướng vào một vách đá nhìn xuống ngôi làng, nơi cuộc không kích của liên quân do Hoa Kỳ lãnh đạo được thực hiện trước đó một ngày. Người phát ngôn của SDF Kino Gabriel cho biết hôm thứ Sáu rằng có các tay súng IS ẩn náu trong các hang động gần Baghouz và các hoạt động vẫn đang được tiến hành.