Chùm phim tài liệu tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXI

45 bộ phim tham dự tại hai hạng mục Phim tài liệu dự thi và Phim tài liệu trong Chương trình toàn cảnh đến từ các hãng phim, Đài truyền hình và đơn vị sản xuất trong cả nước cho thấy sự đa dạng trong cách tiếp cận đề tài, khắc họa nhân vật cũng như những vấn đề thu hút giới làm phim tài liệu trong hai năm qua.

Trong đó 29 bộ phim tranh giải tại hạng mục Phim Tài liệu dự thi đến từ 6 đơn vị là Công ty TNHH MTV hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung Ương, Công ty cổ phần phim Giải Phóng, Điện ảnh Quân đội Nhân dân, Trung tâm phim Tài liệu và Phóng sự Đài Truyền hình Việt Nam, Đài PT – TH Bà Rịa – Vũng Tàu và Viện Phim Việt Nam.

Sự tham gia của các đơn vị không chỉ phản ánh sức nóng của thể loại phim tài liệu khi có thể khắc họa chân thực, đưa ra dự báo về nhiều lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống mà còn cho thấy sự quan tâm của nhiều hãng phim, đơn vị đối với thể loại này.

29 bộ phim được sản xuất trong hai năm 2018 - 2019 là 29 lát cắt về các vấn đề, lĩnh vực, sự kiện, con người khác nhau trong cuộc sống. Có phim phản ánh vấn đề đang diễn ra, là tâm điểm gây chú ý với cộng đồng. Có phim lại chọn điểm rơi vào quãng thời gian đã lùi xa nhưng vấn đề của nó vẫn còn nóng bỏng, có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống hiện tại. Bên cạnh những vấn đề nằm trong nội tại đất nước, có phim khai thác sự liên quan đến các quốc gia lân cận như thân phận những người phụ nữ Việt Nam lấy chồng Đài Loan được phản ánh trong bộ phim Chông chênh.

Những con người mới cũng xuất hiện trong nhiều bộ phim như những người nông dân tại vùng đất thép Củ Chi đầy năng động, sáng tạo, phát triển kinh tế gia đình gắn với bảo vệ môi trường trong Cỏ trồng trên đất thép.

Chủ quyền đất nước được phản ánh sinh động trong Điểm tựa bình yên khi mỗi ngư dân là một pháo đài khẳng định chủ quyền và bảo vệ biển. Bên cạnh họ là các chiến sĩ cảnh sát biển luôn sát cánh, hỗ trợ.

Không chỉ chú tâm vào những sự việc, những vấn đề lớn mang tầm vĩ mô, nhiều con người bé nhỏ với hành động nghĩa hiệp, những hy sinh lặng thầm cũng là đề tài được các tác giả tìm đến, khắc họa, tôn vinh. Thế hệ hôm nay và cả những thế hệ đã qua đều có thể trở thành nhân chứng, nhân vật của các tác giả, tác phẩm, những đạo diễn làm phim tài liệu. Họ là những người tìm kiếm và lan tỏa những giá trị tốt đẹp, những cá nhân tiêu biểu của cuộc sống để khán giả có thêm những góc nhìn, những hiểu biết về xã hội, về những con người đang sống xung quanh mình.

Bên cạnh nội dung, nhiều bộ phim sử dụng linh hoạt những thủ pháp mới trong cách dựng, cách kể nhằm mang tới sự thu hút với vấn đề bộ phim đặt ra. Nội dung nào sẽ vượt lên, cách thể hiện nào sẽ chinh phục Ban giám khảo? Trên tất cả, điều 29 bộ phim tài liệu dự thi mang lại chính là bức tranh phong phú, đa sắc về cuộc sống hôm nay.

Ngoài 29 bộ phim dự tranh Phim tài liệu xuất sắc nhất, 16 bộ phim được chọn chiếu trong Chương trình toàn cảnh khá phong phú về đề tài, cách thể hiện.

Hai năm kể từ Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XX đến nay là quãng thời gian không quá dài. Tuy nhiên, số lượng, chủ đề mà các tác giả phản ánh, khắc họa trong phim tài liệu lại tương đối rộng. 16 bộ phim tài liệu trong chương trình toàn cảnh giúp khán giả có thêm các góc nhìn, góc tiếp cận cuộc sống đa chiều và phong phú hơn.

Bằng ngôn ngữ đậm chất hiện thực, nhiều bộ phim bên cạnh nội dung còn hấp dẫn khán giả bằng cách kể, cách dựng hay những thủ pháp hiện đại khiến cho câu chuyện, nhân vật, cảm xúc được đẩy lên cao. Chuyện làng Nôm kể về một ngôi làng cổ gắn với nghề buôn đồng và quần thể kiến trúc vẫn còn nhiều giá trị đến ngày nay. Cuốn nhật ký định mệnh lại giúp hai người lính từng ở hai bên chiến tuyến xích lại gần nhau và lan tỏa đi thông điệp về hòa bình. Được và mất xoay quanh cuộc đời, chuyện mưu sinh của người dân ba xã sống cạnh một trong 3 bãi rác lớn nhất cả nước để nói lên nhiều điều từ câu chuyện được mất trong xã hội. Người truyền cảm hứng vượt lên hoàn cảnh cá nhân để chắp cánh ước mơ cho nhiều em học sinh ở đảo. Nỗi niềm tứ nữ kể về cuộc đời của 4 nữ nghệ sĩ trong nhóm nhạc Apaixonado với mỗi cô một số phận riêng. Nhưng chính tình yêu âm nhạc đã đưa họ đến với nhau để cùng hòa lên bản nhạc vô tận về cuộc sống. Tìm lại khắc họa chân dung một con người đáng sống khi dành cả phần đời còn lại làm cầu nối để đưa các liệt sĩ về lại với thân nhân…

Với những số phận sắc nét, ở một số phim, có những con người đã bước từ đời vào phim để rồi từ đó trở lại cuộc sống mang theo những thông điệp, giá trị sống để mỗi người tự vấn và soi lại mình.

45 bộ phim là 45 mầu sắc, những cuộc đối thoại mà các nghệ sĩ làm phim tài liệu đã dụng công mang đến cho khán giả. Thông qua các bộ phim, khán giả hiểu thêm về cuộc sống, về con người và cả quan điểm của mỗi nghệ sĩ.

Chưa biết bộ phim nào sẽ giành được giải cao nhất, Bông sen Vàng, Bông sen Bạc sẽ gọi tên bộ phim của đơn vị nào nhưng những gì mà các đạo diễn làm phim tài liệu mang đến cho Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXI thật đáng trân trọng.