Đảng trong trái tim người Trà Leng - Bài 3: Giữ gìn bản sắc văn hóa

Sau thảm họa thiên tai năm 2020, Đảng ủy và chính quyền huyện Nam Trà My chủ trương tái định cư cho người dân các xã bị thiệt hại, trong đó có Trà Leng, nhưng vẫn phải bảo tồn bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc, lấy văn hóa làm nền tảng để phát triển kinh tế - xã hội.

Có mặt tại KDC Bằng La, nhiều người không khỏi ngạc nhiên khi thấy nhiều hoạt động văn hóa được tổ chức tại nhà sinh hoạt cộng đồng, thu hút sự tham gia của các hộ dân.

Nhà sinh hoạt cộng đồng có quy mô hai tầng, mô phỏng nhà sàn truyền thống, do Bộ Tư lệnh Quân khu V đầu tư, trị giá 3 tỷ đồng. Tầng một là không gian sinh hoạt chung, tầng hai dùng để hội họp. Công trình này còn là nơi tránh trú mưa bão.

Ông Phan Quốc Cường, Chủ tịch UBND xã Trà Leng cho biết, nhà sinh hoạt cộng đồng đang phát huy tốt công năng sử dụng, là nơi tổ chức các buổi hội họp của KDC Bằng La cũng như các buổi tập huấn, tuyên truyền, tiếp xúc cử tri. Đây còn là địa điểm diễn ra các hoạt động vui chơi giải trí cho bà con KDC và các làng lân cận, tổ chức lễ cưới hỏi, biểu diễn cồng chiêng…

"Trong thời gian đến, nhà sinh hoạt cộng đồng sẽ tổ chức thêm các hoạt động khác như khôi phục các nghề thuyền thống đan lát, dệt thổ cẩm. Đặc biệt, đây sẽ là nơi lưu giữ và trưng bày các sản phẩm văn hóa của địa phương và của đồng bào M'Nông", ông Cường thông tin.

Bà Đoàn Thị Ngọc (51 tuổi) phấn khởi cho hay, người dân KDC Bằng La ngày càng đoàn kết, gắn bó với nhau hơn từ khi về nơi ở mới. Bà Ngọc lý giải: "Trước đây, khi sống ở làng cũ, các hộ cách xa nhau. Nhưng khi chuyển về đây, mọi người gần nhau hơn. Nhiều hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí thường xuyên được xã tổ chức từ khi có nhà sinh hoạt cộng đồng. Nhờ vậy mà người dân được giao lưu, gặp gỡ. Mọi người ngày càng gắn kết, quan tâm giúp đỡ nhau hơn nên bà con ai cũng biết ơn Đảng, biết ơn chính quyền".

Được biết, ngoài 39 hộ dân tại hai làng Ông Đề và Tắk Pát đã được bố trí định cư tại KDC Bằng La, UBND huyện Nam Trà My sẽ tiếp tục di dời các hộ ở vùng có nguy cơ sạt lở cao đến sinh sống tại KDC này.

Ông Trần Duy Dũng, Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My cho biết, huyện đang chỉ đạo cho UBND xã Trà Leng lập phương án xây dựng KDC Bằng La trở thành KDC kiểu mẫu, làng văn hóa kiểu mẫu của huyện trong tương lai.

"KDC Bằng La hiện cơ bản có đầy đủ các thiết chế, có nhà sinh hoạt cộng đồng, sân vận động, có cả trường mẫu giáo. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ đầu tư thêm dịch vụ, hướng đến phát triển nơi đây trở thành điểm du lịch cộng đồng. Người dân đã có sẵn các sản phẩm như cồng chiêng, nghề thủ công đan lát, dệt thổ cẩm, ẩm thực… Vì vậy, cần tìm cách để bà con có thể phát triển các sản phẩm này bằng cách kết hợp giữa văn hóa và du lịch, từ đó cải thiện đời sống", ông Dũng nhấn mạnh.

Nam Trà My là huyện miền núi cao của tỉnh Quảng Nam, có 10 xã và 35 thôn, trên 90% là đồng bào các dân tộc sinh sống. Dân cư sống phân tán, điều kiện kinh tế của người dân còn gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ hộ nghèo còn cao, điều kiện tự nhiên và thời tiết hết sức khắc nghiệt.

Vì vậy, theo bà Nguyễn Thị Kim Miết, cán bộ Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Nam Trà My, điều kiện như thế dẫn đến việc khó đầu tư phát triển văn hóa.

"Tuy nhiên, phong trào xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng theo cơ chế Nhà nước và nhân dân cùng làm đã được cấp ủy Đảng, UBND huyện, các tổ chức đoàn thể huyện và chính quyền các xã luôn xác định là nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt nhằm thu hút, vận động nhân dân tích cực tham gia hưởng ứng để xây dựng và bảo tồn các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Nhà sinh hoạt cộng đồng là nơi sinh hoạt, họp hội, trao đổi và gìn giữ các giá trị nét đẹp văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện", bà Miết nói.

Năm 2021, Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Nam Trà My đã phối hợp với UBND các xã tổ chức nghiệm thu và bàn giao đưa vào sử dụng 10/10 nhà sinh hoạt cộng đồng ở các KDC tại 9 xã.

Ngày 11/7/2022, UBND huyện Nam Trà My ban hành Đề án "Bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số huyện Nam Trà My giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030" nhằm hỗ trợ đồng bào các dân tộc từ trong nhận thức và trong thực tiễn cuộc sống, từng bước giữ gìn, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.

Theo đó, huyện đặt mục tiêu từ nay đến năm 2025 có 100% lễ hội truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc Xê Đăng, Ca Dong, M'Nông được nghiên cứu, phục dựng, lưu giữ (thông qua tư liệu, hình ảnh, phim…). 30 tổ/nhóm của 10 xã thuộc nghề dệt thổ cẩm đan lát, rèn được hỗ trợ phục dựng, phát triển. 100% thôn có nhà làng truyền thống được bảo tồn theo hướng thích nghi để tổ chức các hoạt động cộng đồng.

Cũng từ nay đến năm 2025, mỗi KDC kiểu mẫu nông thôn mới được hỗ trợ phục dựng 1 nhà làng truyền thống theo hướng bảo tồn nguyên trạng để lưu giữ các giá trị văn hóa, kết hợp phát triển du lịch tại địa phương. 100% xã được hỗ trợ trang bị trống, chiêng và trang phục, trang sức để phục vụ các hoạt động văn hóa truyền thống tại địa phương.

Trường THPT dân tộc nội trú huyện, trường THPT huyện và các trường THCS các xã được hỗ trợ trang bị cồng, chiêng. Mỗi xã thành lập và duy trì hoạt động có hiệu quả 1 câu lạc bộ/đội nghệ thuật truyền thống.

100% di sản văn hóa phi vật thể thuộc danh mục đề cử di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được hỗ trợ bảo tồn, phát huy; tổ chức các hoạt động lễ hội, dân ca, dân vũ gắn với du lịch tại cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số.

Riêng đối với xã Trà Leng, ông Phan Quốc Cường cho biết, cùng với việc sắp xếp lại dân cư, địa phương đặc biệt quan tâm vấn đề bảo tồn văn hóa dân tộc.  

Thời gian qua, các cấp chính quyền xã Trà Leng thường xuyên tuyên truyền người dân giữ gìn các nét văn hóa truyền thống như: Tết mùa, cúng máng nước, lễ cúng thần linh, văn hóa cồng chiêng, các bài hát, điệu múa dân gian.

Các buổi sinh hoạt giao lưu giữa các thôn, các KDC được duy trì để bà con gìn giữ nét đẹp truyền thống của đồng bào mình. Bên cạnh đó, xã vận động bà con dần loại bỏ các hủ tục như cúng bái khi ốm đau, kiêng cữ khi ma chay… Với người dân Trà Leng, cuộc sống mới bên dòng sông Leng giờ đã đủ đầy hơn. Già làng Hồ Văn Đề nói rằng, có Đảng, có chính quyền thì dù lũ dữ có kéo về, Trà Leng cũng sẽ không bị bỏ lại phía sau. 

Kỳ tiếp: Đảng viên đi trước…