Đây là lý do tại sao những con mèo đang làm cho thảm họa cháy rừng ở Úc thêm tồi tệ

Mèo không chỉ là những con thú biết làm nũng hay tạo biểu cảm dễ thương. Về mặt khoa học, chúng cũng là một loài động vật săn mồi khét tiếng. Chỉ tính riêng tại Mỹ, những con mèo nhà đã giết đến 3,7 tỷ con chim và 20,7 tỷ động vật có vú mỗi năm, chưa tính các loài bò sát và động vật lưỡng cư. Và những con mèo đang làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng sinh thái đang diễn ra ở Úc, trong một mùa cháy rừng chưa từng thấy xảy ra trên khắp lục địa.

Các nhà khoa học đã ghi nhận việc những con mèo hoang đang săn bắt các loài động vật sống sót trên các vùng đất bị đốt cháy gần đây ở Úc, đặc biệt là những nạn nhân bị thương hoặc suy yếu sức khỏe do vụ cháy. Một nghiên cứu mới đây còn phát hiện ra rằng có những con mèo hoang đã vượt qua hành trình dài hơn 30km để đi săn trên các vùng đất bị ngọn lửa càn quét trước đó. Những con mèo lang thang này có thể đi săn tới 50 ngày, tàn sát mọi loài động vật yếu đuối và bất lực vừa mới thoát khỏi ngọn lửa tử thần. Có khả năng chúng đã kết hợp cả tầm nhìn và khứu giác của mình để xác định các đám cháy, rồi tìm đến nơi đó để săn mồi.

Trong một nghiên cứu khác, các nhà nghiên cứu đã gắn máy ảnh siêu nhỏ vào 13 con mèo hoang và ghi lại 101 cuộc đi săn ở một thảo nguyên ở Úc. 32 lần những con mèo đã thành công. Đó có nghĩa là tỷ lệ này tương đương với 7,2 nạn nhân trên mỗi con mèo, cứ sau 24 giờ. Những con mèo còn đặc biệt thành công khi đi săn trong các khu vực mở, với khung cảnh giống như nơi vừa bị đám cháy đi qua, với tỷ lệ thành công 70%. Một nghiên cứu khác cho thấy mèo hoang đang bị thu hút nhiều ở những khu vực bị đốt cháy gần đây và có xu hướng tránh những khu vực đã bị cháy cách đó từ 3 tháng trở lên. Lý do có thể vì thảm thực vật đã bắt đầu mọc trở lại, hoặc chỉ đơn giản là chúng đã xóa sổ các con mồi ở đó.

Và thống kê mới nhất cho thấy những con mèo đã xâm lấn tới 2% diện tích của Úc. Ở khu vực đông đúc nhất, có khoảng 100 con mèo hoang trong khu vực 1km vuông. Và vì không có con mèo nào có nguồn gốc từ Úc, nên các loài bản địa chưa kịp thích nghi để tránh né và trốn thoát khỏi móng vuốt của chúng. Do đó, chính phủ Úc đã đưa ra các chính sách diệt mèo trên quy mô lớn, để cứu các loài động vật bản địa tránh khỏi sự hủy diệt.

Nhưng mọi chuyện chưa kết thúc ở đó. Lục địa này đang ngày càng chịu sự tàn phá của biến đổi khí hậu. Nói một cách đơn giản, điều đó có nghĩa là thảm thực vật đang ngày càng khô hơn và những đám cháy sẽ ngày một lớn hơn. Thay vì chỉ xảy ra một đám cháy rừng nhẹ ở đâu đó, các đám cháy bây giờ đang san bằng toàn bộ hệ sinh thái. Các loài từng có khả năng trốn thoát, giờ cũng đứng trước nguy cơ diệt vong, bởi ngay cả rừng mưa nhiệt đới, nơi trú ẩn cuối cùng, cũng cháy. Hàng triệu mẫu đất đã bị đốt cháy trong vài tháng qua và cơn khủng hoảng này không co nguy cơ biến mất trong thời gian ngắn.

Những con mèo đang thể hiện bản tính hoang dã của mình ở Úc.

Nhà nghiên cứu về bảo tồn sinh học Sarah Legge - người đang nghiên cứu về tác động của mèo hoang sau vụ cháy rừng - cho biết mức độ nghiêm trọng của vụ cháy năm nay là vô song: "Chúng tôi đang rất lo lắng về khả năng phục hồi."

"Một số khu vực ở Úc, nơi thường bị cháy cứ sau 50 đến 100 năm một lần, đã bị đốt cháy ba hoặc bốn lần trong hai thập kỷ qua", nhà khoa học sinh thái David Lindenmayer của Đại học Quốc gia Úc, cho biết. "Chúng không có thời gian đủ lâu để hồi phục trước khi bị tàn phá bởi một đám cháy khác. Và điều đó có nghĩa là có nguy cơ cao hệ thống sinh thái bị sụp đổ."

Với những vụ cháy lớn trong vài tháng qua, các nhà khoa học sẽ không biết mức độ thiệt hại cho đến khi họ có thể vào đó và làm các cuộc khảo sát. Những gì họ biết cho tới nay là các loài động vật đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ. Ví dụ như các con mồi của chúng có thể đã bị diệt vong hoặc chạy trốn, còn động vật ăn cỏ đã bị xóa sổ. Và một thực tế khác là cả lục địa đang trở nên khô héo dưới một đợt hạn hán tàn khốc, vì vậy động vật hoang dã rất thiếu nước.

Nhưng mèo hoang không phải là những kẻ cơ hội duy nhất tìm kiếm thức ăn ở những nơi bị cháy rừng: Diều hâu và những kẻ săn mồi tự nhiên khác cũng nắm bắt cơ hội này để đơn giản hóa việc săn mồi của chúng. Một số loài chim đặc biệt thông minh còn săn mồi bằng cách ngậm các que củi vào miệng và bắt đầu đem chúng đi đốt rừng, để thiêu chết con mồi. Chúng được ví như nhưng con rồng trong truyện cổ tích và ít nhất ba loài đã bị chỉ mặt điểm tên. Và với những đám cháy dữ dội hơn, hầu như đã dọn sạch toàn bộ cảnh quan môi trường, những con mồi sẽ tìm thấy ít nơi hơn để ẩn nấp. Và khi những con mồi không còn, kẻ săn chúng cũng bắt đầu bước vào vòng xoáy diệt vong.

Một số loài chim thông minh đã biết đốt rừng để tìm kiếm con mồi.

Nhà nghiên cứu sinh thái học của Đại học Tasmania, Hugh McGregor, cho biết những con thú săn mồi bản địa như chó hoang dingo thường đi lang thang và tìm kiếm nạn nhân xấu số. Nhưng những con mèo hoang thì tệ hơn, chúng như những kẻ lau dọn, làm việc một cách tỉ mỉ và cần mẫn.

Trong thời gian tới, các nhà bảo tồn sinh học cần làm việc nhiều hơn để cứu sống các loài động vật hoang dã, đang đứng trước nguy cơ không có thức ăn và nước uống. Một số biện pháp đã được triển khai như tạo ra các trạm cung cấp thức ăn, thả rau củ xuống các khu vực bằng máy bay. Một số nhóm giải cứu động vật hoang dã đang khuyến khích người dân địa phương nuôi các loài động vật chạy nạn.

"Chúng tôi chưa bao giờ suy ngẫm về những điều như thế này trong quá khứ", nhà nghiên cứu Legge nói. "Nhưng chỉ cần cố gắng và có được một vài cá thể vượt qua cơn khủng hoảng, điều đó có thể là cần thiết."

"Một số biện pháp khác là săn đuổi những kẻ săn mồi hoang dã như cáo và mèo, bằng cách bắn hoặc bẫy. Có rất nhiều việc phải làm và tất cả phải được thực hiện nhanh chóng", Legge nói. "Tất cả đang tranh giành để sinh tồn ngoài kia. Nếu các nhà bảo tồn có thể tìm thấy và giúp sinh sản nhiều hơn, có lẽ chúng có thể cứu thoát khỏi sự diệt vong. Nhưng chỉ khi những con mèo không đến đó trước."

Tham khảo Wired