Gắn kết giữa Nhà hát và tác giả: Lúng túng, thiếu sáng tạo

Thực tiễn của sân khấu hiện nay là thiếu những kịch bản hấp dẫn, mang hơi thở thời đại. Một trong những nguyên nhân là sự gắn kết giữa các nhà hát và tác giả chưa đủ mạnh. 

Một Hội thảo về vấn đề này đã được Hội Nghệ sĩ sân khấu Hà Nội tổ chức ngày 16/5. Theo Hội nghệ sĩ sân khấu Hà Nội, trong thời gian qua ở Hà Nội mối quan hệ giữa tác giả với các nhà hát luôn diễn ra không đơn thuần một chiều, mà được quy định, ràng buộc bởi bốn đối tượng khác nhau. Đó là, tác giả với nhà quản lý; tác giả với Hội đồng nghệ thuật; tác giả với khán giả; và tác giả với chính mình. Bốn đối tượng và bốn mối quan hệ trên có bốn nhu cầu khác nhau, đã đòi hỏi tác giả phải sáng tạo phù hợp.

Nhiều tác giả băn khoăn về sự gắn kết giữa Nhà hát và tác giả

Tuy nhiên, theo nhiều ý kiến của các tác giả sân khấu thì nhiều năm qua, trong cơ chế bao cấp, ở Thủ đô chỉ một mối quan hệ duy nhất là tác giả với nhà quản lý. Nên dẫn đến một thực trạng các giả và các nhà hát khá lúng túng trong sáng tạo của mình. Nhiều tác giả được nhà hát nào đó dàn dựng đều cảm thấy chỉ là sự ngẫu nhiên, may mắn.

Trong đó, theo PGS.TS Trần Trí Trắc nhận định: “Chẳng ai bảo ai, các tác giả đều có chung một tinh thần đón lõng những sự kiện chính trị để hăm hở viết các đề tài định kỳ như chiến tranh cách mạng, danh nhân văn hóa, anh hùng lịch sử có liên quan đến Thăng Long, Hà Nội. Khi đó, kịch bản tràn lan, bỗng tác phẩm được lọt vào “mắt xanh” của nhà quản lý, thì quả thật là may mắn, đâu phải “thiên tài” hơn đồng nghiệp”.

PGS.TS Trần Trí Trắc nhận định thêm: “Mối quan hệ giữa tác giả và nhà quản lý luôn cần thiết và có những giá trị riêng trong nền sân khấu nói chung và sân khấu Thủ đô nói riêng. Nhưng, nếu chỉ có mối quan hệ đó thôi thì nghệ thuật sân khấu Hà Nội sẽ bị phiến diện, kém phong phú, đa dạng”.

Mối quan hệ giữa tác giả với các nhà hát cần hiểu theo nhiều chiều

NSND Bùi Thanh Trầm – Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội cho biết “Mối quan hệ giữa tác giả với các nhà hát, ta có thể hiểu theo nhiều chiều, phong cách của nhà hát đó có phù hợp với tác giả hay không, hay những vấn đề mà tác giả nêu ra trong kịch bản có phù hợp với nhà hát hay không? Có nhà hát chỉ phù hợp với đề tài dân gian, lịch sử, ít khi dựng vở hiện đại”.

Cùng với đó, theo NSND Thanh Trầm chúng ta có nhiều tác giả nhận đặt hàng cho từng nhà hát và hơn nữa viết theo yêu cầu của nhà hát. Mấy năm gần đây, thường những nhà hát đặt hàng tác giả viết về danh nhân, nhân vật lịch sử của địa phương, vấn đề này có nhiều thuận lợi. Tuy nhiên cũng gây ra không ít khó khăn cho các tác giả và nhiều lúc cũng phải đề cập đến tính thông tin, chất lượng nghệ thuật của kịch bản không nhận được sự hoan nghênh của khán giả và đồng nghiệp…

“Sáng tạo nghệ thuật là vô cùng khó khăn, lao động sáng tạo nghệ thuật là mồ hôi và nước mắt, gắn bó cả môt đời nghệ sĩ vinh quang cũng nhiều, đắng cay cũng lắm. Chỉ có lòng yêu nghệ chúng ta mới thành công trong sự nghiệp duy trì và phát triển nền nghệ thuật của ông cha ta đề lại, nhất là trong bối cảnh kinh tế thị trường như hiện nay”- Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội nhấn mạnh.

Không chỉ nghệ sĩ, tác giả mà khán giả cũng mong mỏi có những tác phẩm sân khấu đỉnh cao (ảnh minh họa vở diễn của Nhà hát Chèo Hà Nội)

Sự mong mỏi của các nghệ sĩ, các tác giả là trong những năm tới sân khấu Thủ đô phải có những thành tựu nổi trội. Trong đó, có tác giả đặt ra vấn đề sáng tạo những tác phẩm đỉnh cao.

Không phải ngẫu nhiên để có được tác phẩm đỉnh cao. Rõ ràng, ngoài sự nỗ lực của các tác giả thì cần những “cú hích” như cơ chế đặt hàng, sự đầu tư từ nhà quản lý và các nhà hát…. Tuy nhiên, dường như, các nhà hát tại Hà Nội vẫn chưa mấy quan tâm vấn đề này. Vì vậy, tọa đàm về mối quan hệ giữa nhà hát và tác giả chỉ có sự “độc diễn” của các tác giả. Bởi vậy, mong chờ một tác phẩm sân khấu đỉnh cao trong bối cảnh hiện tại, dường như còn khá xa vời./.