“Giọt nước tràn ly” đưa Mỹ - Iran vào vòng nguy hiểm

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã sẵn sàng áp đặt lệnh trừng phạt mới với nhiều thực thể của Iran, tìm cách tăng thêm áp lực đối với Tehran trong khi đang vạch ra một chiến lược rộng lớn hơn để đối phó với điều ông cho là hành vi gây mất ổn định, những nguồn tin thân cận với vấn đề này ngày 2/2 cho biết.

Trong hành động hữu hình đầu tiên chống lại Iran kể từ khi ông Trump nhậm chức vào ngày 20/1, chính quyền của ông đã chuẩn bị tung ra các biện pháp mới chống lại hơn hai mươi  thực thể và cá nhân của Iran, các nguồn tin nói. Thông báo dự kiến sẽ đưa ra sớm nhất vào ngày 3/2, các nguồn tin nói.

Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao Mỹ đều từ chối cung cấp thông tin trước khi sắc lệnh trừng phạt chính thức được ban hành.

“Giọt nước tràn ly”

Các nguồn tin cho biết các biện pháp trừng phạt mới đã được đề cập trong thời gian dài và quyết định của Iran trong việc thử tên lửa đạn đạo vào ngày 29/1 đã khiến ông Trump quyết định thực hiện động thái này, dù Washington không cáo buộc Iran vi phạm thỏa thuận hạt nhân.

Nhà Trắng cũng đã báo hiệu một lập trường cứng rắn hơn đối với Iran vào ngày 1/2 khi Michael Flynn, cố vấn an ninh quốc gia của Trump, cho biết ông đã đưa Iran vào "diện lưu ý" sau vụ thử tên lửa và các quan chức cấp cao của Mỹ cũng cho biết chính quyền đang xem xét cách thức phản hồi.

Những tên lửa của Iran tại Bảo tàng quốc phòng tháng 9/2015. (Nguồn: Reuters)

Lệnh trừng phạt mới, đang được thực hiện theo các sắc lệnh hiện hành về hoạt động khủng bố và vũ khí hủy diệt hàng loạt, có thể đánh dấu động thái hàng đầu về một chính sách căng thẳng hơn đối với Iran – điều ông Trump đã tuyên bố thực hiện trong chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2016, các nguồn tin thân cận cho biết.

Một cố vấn cao cấp của Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố nước ông sẽ không đầu hàng trước mối đe dọa "vô dụng" Hoa Kỳ từ "một người thiếu kinh nghiệm" về chương trình tên lửa đạn đạo của nước này. Cố vấn Ali Akbar Velayati đã không đề cập cụ thể quan chức Mỹ nào trong bình luận của mình.

Tuy nhiên, gói dự luật này, nhắm mục tiêu tới cả các thực thế và cá nhân, đã được thực hiện theo cách sẽ không vi phạm thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 do người tiền nhiệm Barack Obama đã thực hiện, họ nói thêm.

Đồng thời, các tác động của lệnh trừng phạt mới sẽ mang tính biểu tượng hơn là hiệu quả thực tế, đặc biệt là khi động thái này không ảnh hưởng đến việc dỡ bỏ lệnh cấm vận của Mỹ và quốc tế theo thỏa thuận hạt nhân. Trong khi đó, một số các thực thể của Iran bị nhắm tới lần này có tài sản tại Mỹ đã bị đóng băng từ trước và một số công ty của Mỹ, trừ một vài ngoại lệ, cũng đã bị cấm làm ăn với Iran.

Sự đồng thuận hiếm hoi

Tuy nhiên, chính quyền Mỹ đang làm việc với Quốc hội và các chuyên gia về một kế hoạch toàn diện nhằm mục đích gia tăng thêm nhiều áp lực đối với Iran, bao gồm chương trình hạt nhân bị hạn chế, phát triển tên lửa và sự hỗ trợ các nhóm chiến binh trong khu vực của nước  này.

Đi đầu lập trường từ phía đảng Cộng hòa đối với các lệnh trừng phạt mới, Paul Ryan, Chủ tịch Hạ viện, nói rằng Mỹ cần phải dừng "xoa dịu" Tehran. "Tôi sẽ ủng hộ các biện pháp trừng phạt bổ sung đối với Iran," ông Ryan nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo hàng tuần.

Giống như mọi thành viên đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ, ông Ryan phản đối thỏa thuận hạt nhân với Iran đã có hiệu lực vào đầu năm ngoái. Các nhà lập pháp đảng Cộng hòa cũng cho biết họ đã làm việc với chính quyền Trump để cứng rắn với Iran càng nhiều càng tốt, tuy nhiên, không mang thêm nguy cơ đối với sự bất ổn quốc tế để đi tới việc phá bỏ thỏa thuận.

"Bây giờ chúng tôi có một đối tác (ông Trump) sẵn sàng để đối phó với Iran theo cách Iran cần được đối phó. ...", Thượng nghị sĩ Bob Corker, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nói với Reuters.

Ông Corker cho biết ủy ban của ông đang" trong giai đoạn đầu "làm việc về pháp lý liên quan đến vấn đề này.

"Michael Flynn đã không đặt Iran vào diện chú ý như là những từ ngữ trống rỗng đơn thuần", Mark Dubowitz, một chuyên gia về trừng phạt Iran và đang tham mưu cho chính quyền Trump và các nhà lập pháp nói.

"Các hoạt động về tên lửa và khủng bố liên tục của Iran sẽ dẫn đến nhiều hành động mới từ Mỹ và các biện pháp trừng phạt của quốc hội đầy khắc nghiệt. Đây là sự khởi đầu của những gì Flynn đã nói."

Nguy cơ hành động quân sự

Mặc dù hành động trên chỉ đang ở những bước đầu, nhiều lựa chọn đang được xem xét như “không khoan nhượng ” ngay cả những hành vi vi phạm nhỏ nhất của Iran đối với thỏa thuận hạt nhân và chính thức coi lực lượng Vệ binh cách mạng Iran là một thực thể khủng bố, các nguồn tin cho biết.

Tuyên bố của ông Trump về việc không có điều gì được bỏ qua trong hành động đáp trả Iran dường như cũng đã để ngỏ đối với hành động quân sự, dù các chuyên gia nói rằng cả hai bên sẽ cố tránh đối đầu vũ trang ở vùng Vịnh giàu dầu mỏ. Tuy nhiên, mối đe dọa hành động đáp trả từ Mỹ, cùng với phản ứng thách thức của Iran đã mang tới nhiều nguy cơ đối đầu có thể tăng thêm căng thẳng giữa hai nước.

Mỗi Tổng thống Mỹ gần đây, bao gồm cả người tiền nhiệm đảng Dân chủ Obama, đã nói rằng lựa chọn quân sự không bị bỏ qua trong việc ngăn chặn Iran tiếp nhận vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Trump và một số phụ tá của ông đã đi xa hơn nữa trong lời nói, đặc biệt là trong việc chỉ trích thỏa thuận Iran là yếu ớt, không hiệu quả và muốn đàm phán lại.

Chính quyền của ông Trump hiện đã bắt đầu thực hiện một số hành động không cần chờ đợi Quốc hội, nơi đảng Cộng hòa cần vượt qua phe Dân chủ để thông qua bất cứ gói trừng phạt mới nào, các trợ lý của Quốc hội cho biết. Ví dụ, ông Trump có thể áp đặt biện pháp trừng phạt được pháp luật hiện hành cho phép – điều không được đưa vào thực thi trong chính quyền Obama.

Thỏa thuận hạt nhân lịch sử, dù có bị đàm phán lại hay không, đang có nguy cơ bị xóa nhòa sau những căng thẳng mới giữa Mỹ và Iran dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump.

(Theo Reuters)