Hiện tượng xuất bản tại Việt Nam gần 50 năm trước tái ngộ độc giả trong nước

Sự kiện với sự tham gia của dịch giả Lê Xuân Giang và PGS. TS. Trương Đăng Dung. Ngài Őry Csaba – Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Hungary tại Việt Nam cũng sẽ có mặt tại buổi ra mắt sách, nhà văn Di Li và đông đảo độc giả.

Những ngôi sao Eger là tiểu thuyết được yêu thích nhất ở Hungary, là bài ca bi tráng của nhân dân Hung chống lại cuộc xâm lược của quân Thổ Nhĩ Kỳ. Tác phẩm kể về cuộc vây hãm ngôi thành Eger, nơi chỉ có độ hai ngàn dân, bị nguy khốn giữa đạo quân Thổ khổng lồ, hung hãn trong sự thờ ơ không cứu viện của triều đình. Ngời lên giữa những đau thương, mất mát là lòng dũng cảm, là trí tuệ phi thường, là tinh thần bất khuất của mỗi một con dân trong thành, từ người già đến thiếu niên, từ phụ nữ chân yếu tay mềm đến những người nông dân chưa quen tên đạn. Từng chi tiết của cuộc chiến được miêu tả tỉ mỉ, chính xác và sinh động, tái diễn lại dấu ấn lịch sử năm nào, đến nỗi gập trang sách lại vẫn còn như vang vọng tiếng đại bác, tiếng hô xung trận cùng lời thề quyết tử.

Bìa cuốn sách Những ngôi sao Eger của tác giả Gárdonyi Géza

Được ấn hành lần đầu tại Việt Nam vào năm 1972 và ngay lập tức trở thành một hiện tượng xuất bản, đến nay Những ngôi sao Eger vẫn còn in đậm dấu ấn trong lòng nhiều thế hệ độc giả bởi sự đồng điệu trong cảm xúc và thời cuộc. Nay, vào thời điểm chuẩn bị kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Hungary và Việt Nam vào năm 2020, Những ngôi sao Eger lại được dịp tái ngộ cùng bạn đọc dưới một hình hài khác: các minh họa mới tỉ mỉ, sinh động do họa sĩ Phạm Ngọc Tân thực hiện; địa danh và nhân danh được chuyển về tên gốc theo nguyên tác; hình thức phong phú với bìa mềm, bìa cứng và bìa thủ công do nghệ nhân Nguyễn Đức Khuynh và cộng sự chăm chút tạo hình. Như lời Ngài đại sứ Őry Csaba, cuốn sách này sẽ "trở thành tác phẩm củng cố tình hữu nghị Hungary – Việt Nam", bởi lẽ "bất chấp khoảng cách xa xôi về địa lý… mong ước tâm can đối với nền độc lập dân tộc của những nhân vật trong tiểu thuyết cũng là phần căn bản trong tâm thức của nhân dân Hungary và nhân dân Việt Nam bất kể thời đại nào..."

Tác giả Gárdonyi Géza (1863 – 1922) là một nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch tên tuổi của Hungary. Xuất thân từ một gia đình thợ rèn, trước khi bước vào nghề viết ông dạy học nhiều năm ở nông thôn. Thời kỳ này, ông viết tác phẩm Ngọn đèn (A lámpás, 1895) tạo được dấu ấn nhất định. Nhưng chỉ tới năm 1897, khi chuyển đến sống tại Eger – một thành phố xinh đẹp và yên bình, ông mới tập trung toàn bộ tinh thần cho các sáng tác của mình và được mệnh danh là "ẩn sĩ Eger".

Đông đảo độc giả đến dự buổi ra mắt và tọa đàm

Nhà thơ Hungary Juhász Gyula từng ca ngợi văn nghiệp của Gárdonyi Géza: "Ông không kế thừa ai và cũng không ai bắt chước ông." Quả vậy, ông đã tạo nên những điểm sáng rất riêng cho nền văn học Hungary với nhiều danh tác như Những ngôi sao Eger (Egri csillagok, 1901), Tâm hồn bí ẩn (A láthatatlan ember, 1902), Nàng Ida (Ida regénye, 1924)... Trong đó, Những ngôi sao Eger là tác phẩm xuất sắc, giàu sức sống nhất, hiện đã được dịch ra gần 20 thứ tiếng trên toàn cầu.

Dịch giả Lê Xuân Giang sinh năm 1937 tại đất học Hà Tĩnh. Thập niên 50 – 60 thế kỷ trước, Lê Xuân Giang theo học trường Đại học Bách khoa Budapest (Hungary) và tốt nghiệp khoa Chế tạo máy. Thế nhưng khi trở về nước sự nghiệp của ông lại rẽ hướng: trở thành người đầu tiên chuyển ngữ các tác phẩm Hungary từ nguyên bản. Những ngôi sao Eger ấn hành năm 1972 là tác phẩm dịch đầu tay của ông lập tức tạo nên một hiện tượng xuất bản. Trong sự nghiệp, ông đã chuyển ngữ thành công nhiều tác phẩm văn học cổ điển và hiện đại Hungary như Hai mươi giờ (Húsz óra), Con trai người có trái tim đá (A kőszívű ember fiai), Nero – nhà thơ bạo chúa (Nero, a véres költő), Triển lãm hoa hồng (Rózsakiállítás), Bảy xu (Hét krajcár)... Những cống hiến của ông đã được ghi nhận bằng Giải Déry Tibor (1990) và Huân chương Chữ thập Vàng (2011) – một trong những phần thưởng cao quý nhất của nhà nước Hungary.