Không gian và thời gian trong tranh các họa sỹ Vân Nam

Một sự kiện gây chú ý trong giới mỹ thuật tuần qua là cuộc triển lãm tranh của các họa sĩ lãnh đạo Hội Mỹ thuật Vân Nam (Trung Quốc) tại Hà Nội (nhà triển lãm 16 Ngô Quyền). 5 họa sĩ với 5 phong cách riêng đã gây ấn tượng cho người xem bởi những kỹ thuật sử dụng chất liệu độc đáo.

Những bức tranh khắc gỗ khổ nhỏ của họa sĩ Hách Bình (sinh năm 1952)-chủ tịch Hội Mỹ thuật Vân Nam  làm sống lại những câu chuyện lịch sử được kể trên những bình sứ  cổ qua những nét khắc nhỏ tinh tế, mềm mại. Họa sĩ cho biết: “ Thông qua các tác phẩm của mình tôi muốn bày tỏ thái độ tình cảm của một nghệ sĩ đương đại đối với văn hóa truyền thống của dân tộc, đồng thời truyền tải những thông tin văn hóa trên tranh vẽ của mình tới người xem”. Quả thực những bức tranh của Hách Bình tuy được thể hiện trong khuôn khổ nhỏ nhưng nội dung hàm chứa trong đó không hề nhỏ. Với thủ pháp thể hiện tinh vi và đôi chút siêu thực, Hách Bình dẫn dắt người xem đến những miền cảm xúc khác nhau trong không gian văn hóa Trung Hoa : Múa nhạc, Tiệc rượu, Thung lũng thanh bình, Núi non tĩnh mịch, Hoa sen, Cảm nhận mùa thu, Đi săn,...

Một tác giả vẽ tranh khắc gỗ khác là họa sĩ Hạ Côn (SN 1962) gây ấn tượng mới lạ cho người xem bởi kỹ thuật do anh khám phá. Hạ Côn tự hào tiết lộ : “ứng dụng nghệ thuật khắc gỗ truyền thống của vùng Tư Mao (thuộc Vân Nam) tôi đã sử dụng bản gỗ ép công nghiệp để tạo ra kỹ thuật khắc và in mới. Kỹ thuật này cho phép người họa sĩ tự do  diễn tả không gian 3 chiều với ánh sáng và bóng tối theo luật viễn cận, nghĩa là không gian biểu hiện rất rộng và tự do mà thủ pháp truyền thống chưa thực hiện được.” 6 bức tranh khắc gỗ cỡ lớn của Hạ Côn được anh sáng tác trong năm nay là kết quả làm việc với một nhóm họa sĩ đi sáng tác thực tế tại dãy núi Ngũ Lượng Sơn. Những đốm màu tươi trong như đang chuyển động theo những nét khắc linh hoạt của Hạ Côn đã khiến những bức tranh phong cảnh và bố cục người của anh trở nên sinh động, tươi mới và đầy sức hấp dẫn. Với cương vị Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Vân Nam, họa sĩ Hạ Côn đã có trên 20 năm sáng tác và truyền kỹ thuật khắc gỗ mới do anh khám phá đến nhiều họa sĩ Trung Quốc và châu Âu. Anh cũng cho biết thêm sẽ rất vui nếu truyền được kỹ thuật mới này cho các họa sĩ Việt Nam.

Có hai họa sĩ đại diện cho mảng tranh truyền thống không thể thiếu của các họa sĩ Trung Quốc là quốc họa. Những nét bút lông chấm mực Tàu đưa những nét khoáng hoạt với một tiết tấu nhanh vừa mang những tình cảm ngẫu nhiên, vừa là kết quả của nhiều năm tháng luyện bút. Và điều đặc biệt nhất của tranh quốc họa là không gian ước lệ mang đặc trưng á Đông đi vào tả ý hơn là tả thực. Họa sĩ Trương Chí Bình (SN 1954)-Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Vân Nam đầy cá tính và mạnh mẽ trong những nhát bút mạnh và gấp khúc khi nhấn nhá đen sậm,  khi nhả bút loang nhòe để diễn tả những thời khắc khác nhau của thiên nhiên: Sắc xuân, Thu vàng, Vườn cũ, Ngày hè, Mưa phùn như khói.

Vẽ quốc họa theo lối truyền thống, nhưng họa sĩ Dương Bằng (SN 1957) đưa vào tranh những ấn tượng hiện đại trong cách tìm bố cục và đề tài. Anh mạnh dạn thử nghiệm cả trong tranh vẽ chân dung. Chỉ bức vẽ hoa sen, anh nói: “Con mắt phương Đông của mình rất hay : rõ ràng lá sen màu xanh, vậy mà trong quốc họa thường vẽ màu đen hoặc nâu. Chỉ với độ đậm nhạt của mực Tàu mà người họa sĩ thể hiện ra được cái mềm mại, lay động của lá sen trên mặt hồ mênh mông. Mỗi bức quốc họa được vẽ trong thời gian ngắn, thậm chí giản ước nhiều, nhưng nó chỉ được vẽ một lần, không thể chỉnh sửa. Đó là sự công bút của người nghệ sĩ trong một cao trào cảm xúc và là kết quả của một quá trình luyện bút lâu dài.”

Một họa sĩ vẽ màu nước có phong cách riêng khá đặc biệt là họa sĩ Trần Sùng Bình (SN 1940)- Chủ tịch Hội Mỹ thuật Côn Minh. Họa sĩ dùng những lớp màu nước mỏng nhiều tầng để diễn tả vẻ đẹp của các thiếu nữ người dân tộc và phong cảnh Vân Nam. Họa sĩ  đã khéo léo kết hợp giữa những nét vẽ kỹ và chi tiết ở gương mặt và trang phục thiếu nữ với không gian mờ ảo mông lung ẩn hiện các chi tiết của văn hóa truyền thống. Cô gái Hà Nhì, cô gái Thái, cô gái Tây Tạng,...Những vẻ đẹp kín đáo và duyên dáng trong các bộ trang phục dân tộc lộng lẫy cũng là một cách người nghệ sĩ ca ngợi sự giàu có của văn hóa dân tộc.

Triển lãm Mỹ thuật Vân Nam -Trung Quốc lần đầu tiên được giới thiệu tại Việt Nam. Các tác phẩm cho thấy sự tìm tòi sáng tạo của các họa sĩ đương đại Vân Nam vẫn thấm đẫm truyền thống mỹ thuật dân tộc kết hợp với cách nhìn, bút pháp, chất liệu mới mẻ, truyền cảm và phong cách riêng của từng tác giả. Sáng ngày 24-11 tại Trung tâm Mỹ thuật đương đại đã diễn ra buổi giao lưu giữa nghệ sĩ hai nước. Nhiều triển vọng về giao lưu và hợp tác giữa Hội mỹ thuật hai nước đã mở ra trong dịp này.

Q.T (Theo HNM)