Loạt rào cản không ngăn năng lượng Nga "ào ạt" tới châu Âu

Trong điều kiện khắc nghiệt trên bán đảo phía bắc Yamal của Nga, cách thị trấn gần nhất 500km, hàng ngàn công nhân đang khoan sâu xuống 1.7km qua lớp băng vĩnh cửu để tìm kiếm khí đốt.

Khí đốt tự nhiên từ mỏ Bovanenkovo, Yamal dự định đến châu Âu thông qua đường ống dẫn khí Nord Stream 2 - một dự án dài 1.230km nối Nga với Đức dưới biển Baltic. Dự án này đang gây chia rẽ châu Âu và làm dấy lên mối đe dọa trừng phạt từ Mỹ.

Các nhà chỉ trích dự án này, dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong năm nay, cho rằng Nord Stream 2 sẽ khiến châu Âu bị lệ thuộc nhiều vào khí đốt của Nga và tước đi hàng tỷ USD kiếm được của Ukraine từ việc cho phép khí đốt đi qua lãnh thổ. Trong khi đường ống đang được xây dựng hơn một nửa - với các công ty châu Âu tài trợ một nửa chi phí 9,5 tỷ euro - nó vẫn phải đối mặt với áp lực từ việc Đan Mạch trì hoãn cấp giấy phép xây dựng trong vùng biển của mình. Còn Ủy ban châu Âu thì thắt chặt giám sát.

Lựa chọn của Nga

Nhưng từ Yamal, các công ty đứng sau dự án - đứng đầu là Gazprom Nga – đưa ra một thông điệp đơn giản: nguồn khí dồi dào ở đây sẽ đến châu Âu bất kể những trở ngại từ Brussels hay Washington.

Ông Cameron Melnikov, giám đốc điều hành Gazprom Nadym Dobycha, đơn vị phát triển Bovanenkovo cho biết, chúng tôi vẫn sẽ sản xuất và đưa khí đốt vào hệ thống khí đốt của Nga.

"Chúng tôi không lựa chọn tạm dừng sản xuất", ông nói về hoạt động tại mỏ khai thác đang tiêu tốn của Gazprom Rbs500bn (7.6 tỷ USD) tiền phát triển.

Nga đã đầu tư rất nhiều vào khí đốt tại bán đảo Yamal. (Nguồn: Reuters)

Oleg Andreev, phó trưởng bộ phận sản xuất tại Gazprom, cho biết công ty sẽ tìm kiếm các tuyến đường khác cho khí đốt nếu Nord Stream 2 chưa sẵn sàng vào tháng 12 năm nay- thậm chí có thể là đi qua Ukraine. Ông nói, về nguyên tắc, có nhu cầu về khí đốt ở châu Âu, và nhu cầu rất cao, và tất cả các hành lang đều có thể đưa khí đốt đi.

Gazprom đang xây dựng Nord Stream 2 với năm đối tác châu Âu: Uniper và Wintershall của Đức, Engie của Pháp, Anglo-Dutch Shell và OMV của Áo. Khoảng 670 công ty từ 25 quốc gia đang tham gia vào tiến trình này.

Gazprom và Đức, người hỗ trợ chính cho dự án này trong khối EU, khẳng định rằng Nord Stream 2 là cần thiết để thay thế nguồn cung cấp khí đốt giảm dần của Châu Âu. Nhu cầu khí đốt của châu Âu dự kiến sẽ đạt 564 tỷ m3 vào năm 2020 và 618 tỷ m3 vào năm 2030, theo Viện nghiên cứu năng lượng Oxford.

Nga, nơi cung cấp một phần ba nhu cầu của EU, có khí đốt để cung cấp. Riêng mỏ Bovanenkovo dự kiến sẽ sản xuất 95 tỷ m3 trong năm nay, tăng 9% so với cùng kì, trước khi ổn định sản lượng ở mức 115 tỷ ft3 mỗi năm vào năm 2020, theo ông Melnikov.

Sức ép từ Mỹ và EU?

Mỹ đã đe dọa sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt chưa xác định đối với các công ty tham gia vào dự án này. "Nga muốn triển khai Nord Stream 2 để sử dụng năng lượng làm đòn bẩy nhắm vào châu Âu. Chúng ta không nên cho phép nó tiến hành", Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết hồi tháng 5.

Moscow cho rằng sự thù địch của Mỹ được thúc đẩy bởi mong muốn làm tổn thương lợi ích kinh doanh của Nga và kích thích xuất khẩu LNG của Mỹ vào châu Âu.

"Nếu không phải là phù hợp với lợi ích của họ, chúng tôi sẽ không bao giờ thấy các đối tác châu Âu tham gia vào đó. Ai có thể ép họ vào đó? Họ tham gia vì họ quan tâm đến việc thực hiện dự án này", Tổng thống Nga Vladimir Putin nói về Nord Stream 2 trong tháng này.

Henning Kothe, giám đốc dự án của Nord Stream 2, nói với Financial Times (FT), rằng chưa có nhà thầu nào bỏ việc vì rủi ro trừng phạt và "Chúng tôi không dự đoán rằng sẽ áp dụng bất kỳ lệnh trừng phạt nào".

Một rủi ro khác phát sinh từ việc xin được các giấy phép cần thiết để hoàn thành xây dựng. Dự án vẫn chưa có được sự chấp thuận từ Đan Mạch. Cơ quan Năng lượng Đan Mạch, nơi xử lý đơn về Nord Stream 2, cho biết họ chưa thể nói gì về thời điểm giấy phép có thể được cấp.

Sự chậm trễ hơn nữa có thể kéo theo nhiều rủi ro về mặt pháp lí, Mitch Jennings, nhà phân tích tại Sova có trụ sở tại Moscow cho biết.

"Giới hạn về năng lực vận tải của Nord Stream 2 có thể bị nêu ra do những thay đổi gần đây trong chỉ thị khí đốt của EU", ông nói.

Chỉ thị khí đốt mà EU đưa ra, dự kiến sẽ có hiệu lực vào tháng tới, ước tính rằng ít nhất 10% công suất đường ống đi qua Đức sẽ cho bên thứ ba tiếp cận, cũng như phải thiết lập các quy tắc về thuế và quyền sở hữu.

Nếu Nord Stream 2 hoàn thành trong năm nay, nó có thể mang theo một phần khí đốt hiện đang đi qua một tuyến đường dài hơn qua Ukraine. Hợp đồng vận chuyển khí đốt của Ukraine với Nga hết hạn vào ngày 31/12 năm nay và sẽ phải được gia hạn.

Nhưng nếu đường ống mới qua Baltic không mở đúng giờ, ông Kothe cho biết, châu Âu có thể cần nhập thêm LNG.

Annette Berkhahn Blyhammar, một cố vấn về năng lượng tại tổ chức tham vấn Arthur D Little có trụ sở tại Stockholm cho biết: Nord Stream 2 có ý nghĩa từ quan điểm thị trường ở chỗ nó mang đến một cơ hội khác để vận chuyển khí đốt từ Nga đến châu Âu. Nếu bạn quay lưng với nó, chi phí sẽ tăng.

Nguồn khí đốt dồi dào ở Yamal - nơi có các mỏ có triển vọng sản xuất kết hợp là 360 tỷ ft3 mỗi năm - và nhu cầu ngày càng tăng của Châu Âu, đã đặt ra câu hỏi về nhu cầu tiềm năng đối với một dự án Nord Nord Stream 3.

Gazom sẵn sàng phát triển cơ sở hạ tầng hơn nữa nếu cần và nếu có nhu cầu, Dmitry Khandoga, phó trưởng phòng kinh tế vĩ mô Gazprom nói. Tất nhiên với dự án này, chúng tôi thấy một số sự miễn cưỡng từ các nhà hoạch định chính sách châu Âu. Do đó, nếu cần bất kỳ Nord Stream 3 nào, tôi nghĩ Gazprom sẽ tìm đối tác để xây dựng nó.