Mục tiêu quan trọng của Mỹ khi tái gia nhập UNESCO

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết họ đã gửi một lá thư đề nghị tái gia nhập UNESCO có trụ sở tại Paris vào cuối tuần trước. Cũng theo thông tin từ cơ quan này, bức thư ngày 8/6 của Thứ trưởng Ngoại giao phụ trách Quản trị và nguồn lực Richard Verma đã đề xuất "một kế hoạch đưa Mỹ tái gia nhập tổ chức này".

"Bất kỳ hành động nào như vậy sẽ cần có sự đồng ý của các thành viên hiện tại của UNESCO và chúng tôi hiểu rằng ban lãnh đạo UNESCO sẽ chuyển đề xuất của chúng tôi tới các thành viên trong những ngày tới," Bộ Ngoại giao Mỹ thông tin trong một tuyên bố.

Theo AP, nội dung chi tiết của đề xuất trên hiện chưa được công khai. Tuy nhiên, một nguồn tin chia sẻ với trang Axios rằng bản đề xuất đã được đàm phán giữa Bộ Ngoại giao Mỹ và UNESCO, trong đó nêu chi tiết thời gian biểu thanh toán khoản nợ của Mỹ.

Mối quan hệ sóng gió Mỹ - UNESCO

Mỹ và UNESCO đã có một mối quan hệ đầy sóng gió trong bốn thập kỷ qua sau khi có tranh cãi xoay quanh các vấn đề ý thức hệ trong Chiến tranh Lạnh và cuộc xung đột Israel-Palestine gần đây.

Cựu Tổng thống Ronald Reagan đã rút Mỹ ra khỏi UNESCO vào năm 1983, nhưng cựu Tổng thống George W. Bush đã tái gia nhập vào năm 2002. Đến năm 2011, sự rạn nứt lại diễn ra khi đa số các thành viên chấp nhận Palestine vào hàng ngũ của họ. Chính quyền của ông Obama vào thời điểm đó không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân theo luật năm 1990 cấm tài trợ cho bất kỳ tổ chức quốc tế nào thừa nhận Palestine. Việc cắt giảm đột ngột đã khiến UNESCO rơi vào tình thế khó khăn. Mỹ chiếm 22% ngân sách, tương đương khoảng 80 triệu USD tài trợ hàng năm. Tuy nhiên, dù dừng tài trợ, Mỹ vẫn là thành viên của UNESCO.

Và đến năm 2017, ông Donald Trump tuyên bố muốn đưa Mỹ rút khỏi UNESCO, với cáo buộc tổ chức này có lập trường chống Israel. Chính Israel cũng đồng thời tuyên bố rút khỏi UNESCO vào thời điểm đó và động thái của hai nước có hiệu lực từ đầu năm 2019. Theo tờ Theartnewspaper, tính đến tháng 2 năm 2020, Mỹ nợ UNESCO khoảng 616 triệu USD phí thành viên chưa thanh toán.

Vào năm ngoái, các nhà lập pháp Mỹ đã thông qua một dự luật phân bổ hơn 500 triệu USD cần thiết để trả các khoản nợ cho UNESCO – động thái giúp mở đường cho Washington quay lại tổ chức này. Và vào đầu năm nay, chính quyền Mỹ đã dành ra 150 triệu USD trong kế hoạch ngân sách hiện tại của mình để trả lại cho UNESCO.

Tăng cường vị thế cạnh tranh

Chính quyền của ông Biden khi nhậm chức cho biết họ có ý định tái gia nhập UNESCO. Và, vào tháng 3 năm nay, khi ngân sách cho năm tài chính tiếp theo được soạn thảo, Thứ trưởng Ngoại giao John Bass cho biết chính quyền Mỹ tin rằng việc tái gia nhập UNESCO sẽ giúp Mỹ có thể gia tăng vị thế cạnh tranh toàn cầu với Trung Quốc, quốc gia đã hỗ trợ một khoản tiền lớn cho các tổ chức của Liên hợp quốc.

Ông Bass khẳng định: "Nếu chúng ta thực sự nghiêm túc về cuộc cạnh tranh trong thời đại kỹ thuật số với Trung Quốc, theo quan điểm của tôi, với tầm nhìn lợi ích rõ ràng, chúng ta không thể vắng mặt lâu hơn nữa tại một trong những diễn đàn quan trọng – nơi thiết lập các tiêu chuẩn giáo dục cho khoa học và công nghệ".

Vào tháng 4 năm ngoái, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cũng cho biết nước này đã bị tổn hại khi vắng mặt tại UNESCO, chỉ ra vai trò của Mỹ bị suy giảm trong giáo dục và lĩnh vực trí tuệ nhân tạo mới nổi.

Ông Blinken nói: "Khi chúng tôi không ở trong hội nghị đối thoại giúp định hình các quy tắc và tiêu chuẩn của những lĩnh vực này thì vẫn có những người khác đang ở đó".

Theo tờ Theartnewspaper, Trung Quốc hiện là một nhà tài trợ chính của UNESCO, đóng góp tới 65 triệu USD trong tổng ngân sách 500 triệu. Năm 2018, bà Audrey Azoulay cũng đã chọn Trung Quốc để thực hiện chuyến thăm chính thức đầu tiên với Tư cách là tổng giám đốc UNESCO.

Thứ trưởng Bass cũng cho biết thêm: "Và có một số ví dụ khác trong những lĩnh vực sứ mệnh của UNESCO cho thấy sự vắng mặt của chúng tôi là đáng chú ý. Và sự vắng mặt đó cũng làm giảm khả năng của chúng tôi trong việc thúc đẩy một cách hiệu quả tầm nhìn về một thế giới tự do".

Trang Axios cũng dẫn một nguồn tin thân cận đưa ra đánh giá rằng việc Mỹ muốn tái gia nhập UNESCO và bắt đầu trả các khoản phí của mình ngay bây giờ là để có thể tranh cử một ghế trong ban điều hành UNESCO trong cuộc bầu cử vào tháng 11 sắp tới.