Nên hiểu thế nào về học phí của các trường đại học tự chủ?

Việc đổi mới cơ chế quản lý theo hướng trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị giáo dục đại học công lập là phù hợp với chủ trương, đường lối mở cửa hội nhập của Đảng và Nhà nước ta. Trong số 23 cơ sở giáo dục đại học công lập thực hiện Đề án thí điểm tự chủ đại học đã có những trường đã đạt được những kết quả bước đầu, sinh viên trong trường cũng được hưởng những quyền lợi nhất định.

PGS.TS Hoàng Minh Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội

Mặc dù tự chủ thì việc quyết định học phí là quyền của các trường nhưng việc xác định học phí ở mức nào cũng phải làm sao bảo đảm hướng tiếp cận học đại học của người học. PGS.TS Hoàng Minh Sơn- Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, một trong các trường đang thực hiện thí điểm tự chủ đại học, cho biết, chính sách học phí của trường cơ bản ổn định. Khi Nhà nước không cấp chi thường xuyên nữa thì học phí cũng sẽ bù vào đó một phần, vì vậy, việc nâng học phí là không tránh khỏi. Tuy nhiên, tăng học phí phải có lộ trình và phù hợp với khả năng chi trả, tiếp cận của người học ở các vùng quê khác nhau. Đối với hầu hết sinh viên, các em đều có khả năng lựa chọn các chương trình học khác nhau, bên cạnh đó còn có học bổng hỗ trợ.

Sinh viên cũng cần biết là cơ sở vật chất của các trường công lập trước kia đã được đầu tư cơ sở vật chất rất tốt, hiện tại không phải các trường tự chủ là không được Nhà nước cấp kinh phí nữa mà sẽ được cấp theo một hình thức khác. Sinh viên khi học ở những trường danh tiếng thì cơ hội việc làm sẽ tốt và khả năng chi trả thực tế sau đại học ở mức thấp hơn so với khu vực và thế giới, học phí các em đóng vào chưa phải là 100% chi phí đào tạo mà mới là một phần, một phần đầu tư vào cơ sở vật chất. Ông Sơn cho rằng, nhà trường phải làm sao để sinh viên thấy rõ được rằng việc đóng góp của mình được đầu tư trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng cơ sở vật chất đào tạo, từ đó sẽ nhận được sự đồng thuận của sinh viên và phụ huynh.

Ông Sơn cũng khẳng định, các trường đại học tự chủ vì lợi ích chính là làm sao cung cấp được chất lượng đào tạo tốt nhất cho xã hội, đất nước. Tự chủ tài chính gồm nhất nhiều phần, không chỉ riêng học phí. Hiện còn một vài vướng mắc đối với các trường về cơ chế tài chính, ông mong rằng các cơ chế này sớm được triển khai như, trong Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) ghi rõ các cơ chế đầu tư của Nhà nước, chính sách về tài chính đặt hàng của Nhà nước, thông qua cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ, cơ chế cạnh tranh, các trường có năng lực tốt, sử dụng quỹ có hiệu quả thì sẽ được cấp kinh phí. Hay, cơ chế khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, xã hội, mong Nhà nước sớm có những cơ chế, chính sách rõ, để khuyến khích, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào trường đại học.

PGS.TS Phạm Hồng Chương - Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế Quốc dân (ảnh: VietNamNet)

Còn đại diện trường ĐH Kinh tế Quốc dân, PGS.TS Phạm Hồng Chương cho hay, việc xác định mức học phí của nhà trường được công khai, minh bạch và công bố học phí cho toàn khóa; mức tăng không quá 10%/năm và thực tế hiện nay là khoảng 5%/năm; học phí là một yếu tố rất quan trọng nhưng để bảo đảm cho các đối tượng khó khăn hơn có khả năng tiếp cận thì trường dùng đến quỹ học bổng. Ông Chương nhận định, với mức học phí như hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể bảo đảm nâng cao chất lượng đào tạo, tuy nhiên, về lâu dài chúng ta cần có những giải pháp căn bản hơn về vấn đề tài chính.

Trường cũng được Nhà nước đầu tư khá nhiều trong quá khứ, và trướng cũng sẽ được đầu tư khoảng 10 triệu USD. Như vậy, lượng đầu tư từ Nhà nước, ngân sách vẫn chiếm vị trí quan trọng. Hiện nay, Nhà trường đang cố gắng ngày càng hoàn thiện cơ sở vật chất của nhà trường đặc biệt là những nguồn dữ liệu, học liệu. Nhà trường sẽ cố gắng tạo điều kiện tối đa để thầy và trò có môi trường học tập tốt nhất.

Nhà trường cũng có những cựu học viên thành đạt sẵn sàng đóng góp hàng trăm tỷ cho nhà trường, hiện nay họ đóng góp hàng chục tỷ cho trường. Nhà trường cũng mong có cơ chế linh hoạt hơn. Quan trọng nhất là phải làm rõ được tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường trong lĩnh vực tài chính, làm rõ bản chất của tiền học phí có phải nguồn ngân sách hay không, quản lý nó như thế nào. Thế nào là tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính. Tự chủ chúng ta hiểu rõ, nhưng tự chịu trách nhiệm thì như thế nào, chúng ta lại chưa có quy định chặt chẽ, để nhà trường tự chịu trách nhiệm một cách công khai, minh bạch, thuận lợi.

PGS.TS Phạm Hồng Chương cho rằng đó là những vấn đề cần hoàn thiện, bởi trong đào tạo cũng cần nhanh nhạy như kinh doanh, khi có những xu hướng, chương trình, kỹ thuật mới thì cần cập nhật để đào tạo, để cập nhật được chi phí không nhỏ, mà lại cần phải nhanh. Đối với các trường công lập lớn, có uy tín, đúng quy mô, quy củ thì nên có cơ chế cho phép các trường tự chịu trách nhiệm lớn hơn, minh bạch hơn, từ đó bảo đảm chúng ta có khả năng xây dựng những trường đại học tầm cỡ quốc tế.