Nghệ sĩ rối nước Phan Thanh Liêm đưa văn hóa Việt đi khắp thế giới

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm Liêm sinh ra trong một gia đình 7 đời biểu diễn múa rối nước ở thôn Trạch (Nam Chấn, Nam Trực, Nam Định) - một trong những cái nôi của sân khấu rối nước cổ truyền. Cha anh là nghệ nhân Phan Văn Ngải - tác giả của thủy đình lưu động đang được hầu hết các nhà hát, các phường rối nước sử dụng hiện nay (đã được cấp giấy chứng nhận bản quyền vào năm 1989) và là "cha đẻ" của chú Tễu đang được trưng bày tại Bảo tàng Louvre (Pháp).

Phan Thanh Liêm bắt đầu mày mò thiết kế sân khấu rối nước thu nhỏ từ những năm 1990. Đến năm 2000, sân khấu rối nước mini “made in Phan Thanh Liêm” ra đời và đến năm 2001 ra mắt khán giả lần đầu tiên. Sân khấu “mini” này vẫn giữ nguyên được những những yếu tố cơ bản của sân khấu rối nước truyền thống, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều: toàn bộ thủy đình và bể nước chỉ rộng hơn 1 mét vuông, chứa khoảng 2/3 mét khối nước, con rối cao nhất cũng chỉ 20 phân và chỉ cần một người biểu diễn.

Phan Thanh Liêm cùng sân khấu múa rối thu nhỏ của mình đã biểu diễn khắp Việt Nam cũng như nhiều nơi trên thế giới

Tất cả sân khấu, đạo cụ... có thể tháo lắp dễ dàng trong khoảng vài mươi phút và có thể xếp trong một chiếc hòm con để đèo gọn gàng trên xe máy. Với sân khấu rối nước thu nhỏ này, một mình Phan Thanh Liêm đảm đương mọi công đoạn, từ tạo hình con rối, lắp ráp, hậu đài, điều khiển con rối...

Trong suốt 16 năm qua, Phan Thanh Liêm cùng sân khấu múa rối thu nhỏ của mình đã biểu diễn khắp Việt Nam cũng như nhiều nơi trên thế giới. Anh được ví như là “sứ giả của nghệ thuật đồng quê Việt” khi liên tục được mời tham các ngày hội văn hóa lớn trên thế giới ở Anh, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia, Canada, Italia, Ba Lan… Có thể nói, anh là nghệ sĩ múa rối hoạt động độc lập đầu tiên và có lẽ là duy nhất của Việt Nam đến thời điểm này gặt hái nhiều thành công và có tiếng vang vượt ra cả biên giới.

Từ nhiều năm nay, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm mở sân khấu rối nước mini ngay tại tầng 4 trong căn nhà của mình ở trong một ngõ ngỏ phố chợ Khâm Thiên, Hà Nội. Tại đây, khán giả không chỉ được xem biểu diễn múa rối nước mà còn được khám phá tận cùng nghệ thuật rối nước Việt, từ cách làm con rối, cách điều khiển con rối cho đến việc được trải nghiệm cách sinh hoạt, làm nghệ thuật của một nghệ sĩ múa rối nước thực thụ.

Không chỉ biểu diễn, Phan Thanh Liêm còn tự tay tạo tác ra các con rối

Song song với việc tiếp tục khai thác, phục hồi các trò rối nước dân gian truyền thống của ông cha, Phan Thanh Liêm luôn trăn trở, tìm tòi và sáng tạo ra những trò rối nước mới phản ánh được những vấn đề của con người và cuộc sống hôm nay với mục đích là tiếp tục phát huy và phát triển nghệ thuất múa rối nước cổ truyền góp phần vào việc gây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Anh đã cố gắng tìm tòi, thử nghiệm cho ra đời một số tiết mục, chương trình múa rối nước đề tài hiện đại, như về văn hóa giao thông, về vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo, về bảo vệ môi trường sống…

Tiếng lành đồn xa, thêm một lần nữa Phan Thanh Liêm nhận được lời mời đi lưu diễn nước ngoài. Lần đầu tiên, sân khấu rối nước thu nhỏ của anh sẽ đặt chân lên đất Mỹ vào ngày 19- 27/3/2017. Đây là chuyến lưu diễn theo lời mời của World Wood Day Foundation (WWDF - Tổ chức Ngày Gỗ Thế giới) nhân sự kiện Ngày Gỗ Nghệ thuật Thế giới 2017 được tổ chức tại Loong Beach, California, Mỹ.  

Sân khấu rối nước thu nhỏ của Phan Thanh Liêm rất hấp dẫn các em nhỏ

Ngày Gỗ Nghệ thuật Thế giới được tổ chức vào ngày 21/3 hàng năm nhằm quảng bá và ghi nhận vai trò quan trọng của gỗ. Với chủ đề “Rễ”, chương trình diễn ra với nhiều sự kiện lớn, gồm các hội nghị chuyên đề, sáng tác trên chất liệu gỗ, hội thảo về nghệ thuật gỗ dân tộc, trình diễn nghệ thuật nhạc cụ gỗ, các sự kiện dành cho trẻ nhỏ, trồng cây và tour xem triển lãm. Tham gia sự kiện có nhiều nghệ sĩ thuộc các lĩnh vực như âm nhạc, thiết kế, kiến trúc, hội họa, điêu khắc…Các đại biểu khách mời từ khắp nơi trên thế giới sẽ tham gia để quảng bá giá trị văn hóa cũng như đóng góp tài năng của họ cho sự kiện này.

Tham gia Ngày Gỗ nghệ thuật Thế giới 2017, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm sẽ trình diễn múa rối nước cũng như trưng bày, giới thiệu cách chế tác con rối. Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm chia sẻ: “Vui và tự hào, cả bất ngờ nữa khi được mời tham dự sự kiện Ngày Gỗ nghệ thuật Thế giới 2017. Đây là cơ hội để anh được quảng bá rộng rãi hơn đến nhân dân Mỹ những tiết mục múa rối nước truyền thống của Việt Nam, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam giàu bản sắc văn hóa, hòa bình và phát triển đến bạn bè quốc tế”./.