(Toquoc)- 20 năm trở lại đây, kịch câm ít xuất hiện trên sân khấu biểu diễn của Việt Nam. Gần đây, nghệ sĩ trẻ Hoàng Tùng đã có nhiều cố gắng để đưa nghệ thuật này trở lại, đến gần công chúng.
(Toquoc)- 20 năm trở lại đây, kịch câm ít xuất hiện trên sân khấu biểu diễn của Việt Nam. Gần đây, nghệ sĩ trẻ Hoàng Tùng đã có nhiều cố gắng để đưa nghệ thuật này trở lại, đến gần công chúng.
Hiện Hoàng Tùng đang là Phó đoàn 3, đoàn Kịch hình thể, thể nghiệm của Nhà hát Tuổi trẻ. Không được đào tạo bài bản về nghệ thuật kịch câm nhưng với niềm đam mê và nhiệt huyết của tuổi trẻ, với nỗ lực bản thân, tự học hỏi, rèn luyện và nghiên cứu môn nghệ thuật này, anh đã tự tin mang kịch câm trở lại sân khấu. Tác phẩm “Tự sướng” được biểu diễn tại Hà Nội và Sài Gòn đã thu hút nhiều khán giả tới xem, khiến mọi người thích thú và khen ngợi đúng với tên gọi của chương trình “Mang kịch câm trở lại”. Sắp tới trong dịp chào năm mới 2016, anh sẽ tái ngộ khán giả cũng như những người yêu thích môn nghệ thuật kịch câm với tác phẩm mới “Suỵt”. Báo điện tử Tổ Quốc trò chuyện với nghệ sĩ trẻ Hoàng Tùng.
+ Sau thời kì được chào đón nồng nhiệt hồi những năm 80-90 thế kỉ trước, kịch câm rơi vào thời kì xuống dốc rồi gần như biến mất khỏi sân khấu biểu diễn. Người xưa có câu “tam thập nhi lập”, giờ anh đã 33 tuổi, chắc đã lựa chọn lập nghiệp bằng kịch câm, vậy lý do gì khiến anh theo đuổi môn nghệ thuật này?
- Tôi bắt đầu đam mê nghệ thuật kịch câm từ lúc 9 tuổi, khi đó tôi học kịch tại Cung Văn hoá Thiếu nhi Hà Nội và thầy dạy kịch của chúng tôi có hướng dẫn cho mọi người một vài động tác kịch câm cơ bản. Đó cũng là lần đầu tiên tôi được biết đến kịch câm. Lúc đó, với suy nghĩ của một đứa trẻ, tôi đã không ngừng thắc mắc tại sao nghệ sĩ kịch câm có thể biểu diễn giỏi như vậy, bằng những động tác hình thể như tay, chân, mặt mũi và cơ thể của mình, không cần đạo cụ mà nghệ sĩ kịch câm có thể biến những thứ vô hình thành những thứ hữu hình, và họ đã có thể kể được một câu chuyện mà không cần lời thoại.
Sau đó, mặc dù chưa có cơ hội được học sâu hơn về kịch câm nhưng trong quá trình theo học ở trường Sân khấu Điện ảnh cũng như công tác tại Đoàn Kịch Hình thể ở Nhà hát Tuổi trẻ, tôi vẫn luôn có hứng thú với việc biểu diễn bằng các động tác hình thể. Đoàn của tôi là đoàn kịch hình thể, thể nghiệm mà kịch câm là một trong số những bộ môn nghệ thuật có phần liên quan tới các yếu tố của các môn nghệ thuật đó, vì thế tôi cũng không lạ với nghệ thuật kịch câm. Nhưng để lựa chọn kịch câm làm con đường nghệ thuật chuyên nghiệp theo đúng nghĩa thì phải hội tụ đủ duyên.
Thời gian đầu khá chật vật, tôi phải tự học hoàn toàn và các tiết mục diễn chủ yếu vẫn là bắt chước các nghệ sĩ thế hệ trước. Khi có cơ hội tiếp xúc với các nghệ sĩ quốc tế, bản thân cũng bắt đầu hứng thú nhiều hơn với nghệ thuật kịch câm, tôi đã tìm mua các giáo trình học của nước ngoài.
Tới giờ tôi hoàn toàn đủ tự tin để xây dựng những tiết mục solo kịch câm và làm được những chương trình biểu diễn lớn như những chương trình biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp khác.
+ Quyết tâm theo đuổi môn nghệ thuật này, anh gặp phải những khó khăn gì?
- Khi bắt đầu theo đuổi môn nghệ thuật này, khó khăn đầu tiên tôi phải đối đầu là việc không có thày dạy. Các nghệ sĩ kịch câm nổi tiếng từ thời kỳ những năm 80-90 của thế kỷ trước giờ đã nhiều tuổi nên tôi phải tìm mọi cách để được tiếp xúc với các nghệ sĩ nước ngoài, học hỏi qua tài liệu, giáo trình học của nước ngoài, xem tư liệu diễn trên mạng, từ băng đĩa… rồi tranh thủ học hỏi các nghệ sĩ nước ngoài khi họ sang Việt Nam biểu diễn. Việc học tập nâng cao cũng gặp trở ngại do bản thân tôi không được đào tạo bài bản ngay từ đầu, các kỹ năng có được chỉ là góp nhặt nên để diễn được như hiện nay, tôi đã phải rất cố gắng và nỗ lực trong việc tự học.
Bên cạnh đó là những trở ngại từ phía khán giả. Do kịch câm đã vắng bóng trên sân khấu Việt Nam trong một thời gian dài nên hiện giờ khán giả của loại hình nghệ thuật này cũng không nhiều, thứ nữa là những hiểu biết của họ về kịch câm cũng bị hạn chế như họ cho rằng kịch câm chỉ dành cho trẻ em hoặc kịch câm là diễn hề… Vì vậy ngoài những cố gắng để sáng tạo ra những tác phẩm kịch câm hay, tôi còn phải tìm cách để thu hút khán giả đến với vở diễn, giúp khán giả hiểu thêm về nghệ thuật biểu diễn kịch câm. Phải cố gắng thật nhiều để giúp khán giả hiểu được rằng kịch câm ngày nay mang hơi thở của thời đại chứ không như kịch câm của những thập niên trước.
+ Vậy ý tưởng nào để anh xây dựng tác phẩm của riêng mình để biểu diễn cho khán giả? Tập nhuần nhuyễn những động tác trong kịch câm có khó khăn và mất nhiều công sức không?
- Để cân đo, đong đếm thời gian thực hiện tác phẩm sẽ rất khó. Tác phẩm đầu tay tôi thực hiện là từ năm tôi chín tuổi, bắt đầu tập những động tác kịch câm đầu tiên. Tới tác phẩm có tên gọi “Kịch câm trở lại”, tôi mất 6 tháng để làm cho đến lúc ra mắt công chúng. Tác phẩm này gồm có 8 tiểu phầm và mỗi một tiểu phẩm đều có nội dung khác nhau, ý tưởng xây dựng mỗi tiểu phẩm cũng khác nhau. Như khi bắt đầu xây dựng tiểu phẩm “Tự sướng”, tôi đã thấy một hiện tượng là các bạn trẻ rất thích tự mình chụp ảnh (tự sướng) bằng các phương tiện hiện đại như smartphone, gậy chụp ảnh tự sướng… đó là khởi nguồn để tôi ngẫm nghĩ xây dựng được tiểu phẩm này.
Chính quá trình học tập, nghiên cứu về nghệ thuật kịch câm, thời gian đó ngoài tập các kỹ năng thì tôi cũng bồi đắp cho tư duy kịch câm của mình. Có thể nói rằng ý tưởng để xây dựng những tác phẩm kịch câm được tôi tư duy, chắt lọc từ cuộc sống quanh mình, rồi chuyển tải các thông tin tư liệu sống đó vào tác phẩm.
+ Được biết, để giữ gìn nghệ thuật kịch câm, anh đã mở lớp và trực tiếp giảng dạy, anh có thể cho biết lớp có đông người theo học?
- Lớp chỉ có một số người theo học bởi để biểu diễn thuần thục nghệ thuật kịch câm tương đối khó. Khi xem tôi biểu diễn, nhiều bạn trẻ rất hào hứng, thích thú và muốn được theo học nhưng đến khi vào học, họ lại nản lòng. Nhưng tôi óc thể nói rằng những người theo đuổi đến tận cùng môn nghệ thuật này cũng sẽ là những người có cơ hội thành công lớn nhất.
Đối với tôi, việc đông hay ít học viên theo học chưa phải là điều quan trọng nhất mà mục đích chính của tôi là phải sáng tác được nhiều tác phẩm hay và mang những tác phẩm đó đến với công chúng, để khán giả có nhiều cơ hội tiếp xúc và hiểu thêm về môn nghệ thuật độc đáo này.
+ Vẫn bị mang danh là “Người cô đơn với kịch câm” trên sân khấu, cảm giác cuả anh thế nào khi bị gọi như vậy?
- Tôi thường hay nói vui là “Sự cô đơn với nghệ sĩ là điều bình thường, nghệ sĩ cô đơn thì sẽ có thêm nhiều sáng tạo”. Nhưng tôi dần cảm thấy mình không cô đơn, không phải vì có nhiều nguời tập kịch câm mà vì được khán giả biết đến nhiều hơn, khán giả đón nhận và thích thú với loại hình nghệ thuật kịch câm cũng như với những tác phẩm tôi thực hiện.
Tôi đang vững tin trên con đường nghệ thuật mình đi và đã có được những thành công nhất định. Hiện giờ tôi chỉ tập trung tạo ra những tác phẩm thật hay để cống hiến cho nghệ thuật và công chúng, giữ gìn và đưa nghệ thuật kịch câm đến gần với khán giả.
+ Để tiếp tục theo đuổi môn nghệ thuật này, anh có dự định gì?
- Cuối năm nay, tôi dự định cho ra tác phẩm có tên gọi “Suỵt”, trong đó cũng bao gồm có những tiểu phẩm khác nhau và đó là những điều tôi thấy hứng thú từ cuộc sống xung quanh mình, đó cũng là một tác phẩm để biểu diễn nhân dịp chào năm mới đang đến.
Ngoài ra, tôi định mở lớp dạy học kịch câm trên mạng, việc này giúp các bạn yêu thích kịch câm nhưng không có điều kiện để học trực tiếp có thể xem và tự học và có những clip ngắn để cho các bạn vào xem và học. Đó là những dự định cho thời gian tới của tôi.
+ Xin cảm ơn nghệ sĩ trẻ Hoàng Tùng!
Ngọc Hà Lê (thực hiện)
