Nhà thơ Ngô Tự Lập “giải mã” hiện tượng Nobel 2016

Năm 2016, Viện Hàn Lâm Thụy Điển công bố giải Nobel văn học dành cho ca sĩ, nhạc sĩ, nhà thơ Bob Dylan với lý do: vì đã sáng tạo những cách biểu đạt thi ca mới mẻ trong truyền thống vĩ đại của ca khúc Mỹ. Tuy nhiên vai trò của Bob Dylan được công chúng biết đến nhiều hơn là ca sĩ, nhạc sĩ. Ngay lập tức đã có nhiều nhà văn, nhà thơ có những phản ứng trái chiều, cho rằng giải Nobel chưa thuyết phục, không còn thuần túy văn chương như trước đây, dù Bob Dylan là một nghệ sĩ nổi tiếng ở Mỹ và nhiều nước trên thế giới. Ông được coi là huyền thoại sống của văn hóa đại chúng Mỹ, là một trong những người có nhiều ảnh hưởng nhất đối với âm nhạc thế giới nửa sau thế kỷ XX.

Nhà thơ Ngô Tự Lập (giữa) và hai người bạn tại ra mắt 3 cuốn sách ca từ của Bob Dylan

Bên cạnh đó, vẫn có người đồng tình ủng hộ quyết định của Viện Hàn lâm Thụy Điển và cho rằng đây là điểm mới của giải văn chương Nobel, thậm chí có nhiều người Việt Nam còn hi vọng rằng biết đâu, rất có thể một ngày nào đó nhạc sĩ Trịnh Công Sơn của Việt Nam cũng được Nobel văn chương.

Theo nhà thơ Ngô Tự Lập – đồng thời là một dịch giả có thể đọc, tiếp cận những tác phẩm của Bob Dylan bằng tiếng Mỹ, đã đưa ra nhận xét: Ca khúc của Bob Dylan là sự kết hợp tuyệt diệu giữa giai điệu và hòa âm với phần lời, mà thực chất là những bài thơ độc đáo, không chỉ sâu sắc mà còn giàu hình ảnh”.

Các ca khúc của Bob Dylan thường để cho hình ảnh và ẩn dụ gợi lên những liên tưởng ám ảnh, từ đó mỗi người nghe đều có tìm thấy một thông điệp đồng điệu với tâm hồn mình. Nói cách khác, ca khúc của Bob Dylan dành nhiều khoảng trống để người nghe được bước vào không gian sáng tạo. Có lẽ chính vì điều đó, ca khúc của ông phù hợp với nhiều lứa tuổi, nhiều quốc gia và nhiều thời đại – nhà thơ Ngô Tự Lập cho biết thêm.

Bìa 3 cuốn sách

Nhận thấy giá trị ngôn từ, âm nhạc của chủ nhân giải Nobel văn học, nhà thơ Ngô Tự Lập đã thai nghén ý định xuất bản sách từ những sáng tác của Bob Dylan đến độc giả Việt Nam. Nhà thơ đã đến gặp Nhà xuất bản Kim Đồng và cuối cùng bộ sách tranh gồm 3 cuốn với phần lời là ca từ 3 ca khúc nổi tiếng của Bob Dylan, do nhà thơ Ngô Tự Lập biên dịch, phần tranh của ba họa sĩ nổi tiếng của Mỹ đã ra mắt độc giả Việt Nam.

Bà Vũ Thị Quỳnh Liên – Tổng biên tập NXB Kim Đồng cho biết, NXB đánh giá những đóng góp nghệ thuật của Bob Dylan và mong muốn giới thiệu đến độc giả nên đã quyết định xuất bản cuốn sách. Tuy nhiên, NXB lựa chọn in sách tranh vì cho rằng độc giả nhiều lứa tuổi có thể đọc được cuốn sách.

Ba cuốn sách tranh mang tên: Mãi mãi thanh xuân, Một ngày xa nhau, Nếu chó chạy rông.

Từ khi ra mắt lần đầu năm 1974, ca khúc Mãi mãi thanh xuân nằm trong album Sóng hành tinh đã trở thành một trong những ca khúc được công chúng yêu thích nhất. Với phần minh họa của họa sĩ từng được giải thưởng Pau Rogers độc giả có thể thưởng thức bài hát theo một cách mới lạ từ những hình ảnh lấy cảm hứng trong các bài hát kinh điển của Dylan cộng với những mảnh ghép cuộc đời ông, thì đây là một sự tri ân mới mẻ và xúc động đối với một bản “thánh ca” mà thông điệp của nó sẽ còn “mãi mãi thanh xuân”.

Mãi mãi thanh xuân kể về một cậu bé đang đi qua cuộc đời mình, sống một cuộc sống nay đây mai đó để mang đến cho thế giới món quà tuyệt vời nhất: âm nhạc của chính mình. 

Nhạc sĩ Bob Dylan cho biết: “Tôi viết Mãi mãi thanh xuân ở Tucson. Tôi viết trong lúc nghĩ về một trong mấy đứa con trai của mình và không muốn tỏ ra quá ủy mị. Câu chữ cứ thế ùa đến. Tất cả hoàn thành trong một phút, bài hát đã ra đời như thế. Chắc chắn tôi không định viết nó – tôi đã định làm một cái gì đó khác cơ. Bài hát đã tự viết ra. Có những bài hát như vậy đấy.”

Còn đến Nếu chó chạy rông là khúc hoan ca dành cho tuổi thơ “nếu chó chạy rông, sao ta lại không?”. Với những hình vẽ nhí nhảnh, tinh nghịch, hoạ sĩ Scott Campbell đã thổi một sức sống tươi mới vào bài hát kinh điển cùng tên của Bob Dylan. Cuốn sách là lời ngợi ca tự do của tuổi thơ. Trẻ em thuộc mọi lứa tuổi hẳn sẽ hân hoan và đồng cảm trước thông điệp mà nó gửi gắm: “Hãy làm việc mình thích!”

Ca khúc Một ngày xa nhau giản dị mà sâu sắc và thấm thía về sợi dây tình cảm kết nối trái tim. “Một ngày xa nhau, trái tim ta buồn đau” hãy để trái tim dắt lối và để trái tim thổi bùng lên ngọn lửa đam mê và sáng tạo.

Sáng 2/12 tại Phố sách Hà Nội đã diễn ra chương trình giao lưu, giới thiệu ba cuốn sách tranh Mãi mãi thanh xuân, Nếu cho chạy rông và Một ngày xa nhau với ca từ của nghệ sĩ âm nhạc Bob Dylan. Đây  là những ấn phẩm mới nhất bổ sung cho mảng sách tranh dành cho giới trẻ của Nhà xuất bản Kim Đồng. Tại đây, nhà thơ Ngô Tự Lập đã có nhiều chia sẻ về Bob Dylan. Cùng với họa sĩ- nhạc sĩ Lê Tâm, nhạc sĩ Trần Đức Minh, nhà thơ Ngô Tự Lập, trong phút chốc cả ba diễn giả đã biến thành ca sĩ bên đàn ghi ta thể hiện các ca khúc bằng tiếng Anh, tiếng Việt thật đẹp, lãng mạn và cũng đầy hiện đại cho phố sách Hà Nội một ngày mùa đông.