(Toquoc)-“Bất kỳ một thủ đô nào trên thế giới cũng phải có một địa điểm cho dàn nhạc giao hưởng biểu diễn”- nhạc trưởng Lê Phi Phi bày tỏ.
(Toquoc)-“Bất kỳ một thủ đô nào trên thế giới cũng phải có một địa điểm cho dàn nhạc giao hưởng biểu diễn. Ở Việt Nam, Nhà hát lớn Hà Nội là một địa điểm biểu diễn của dàn nhạc giao hưởng Việt Nam, nhưng đó không phải là tổ ấm thực sự của dàn nhạc giao hưởng”- nhạc trưởng Lê Phi Phi bày tỏ.
Thiếu địa điểm đủ chuẩn để tập luyện và biểu diễn thường xuyên, đó là một trong những điểm hạn chế ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển của âm nhạc cổ điển ở nước ta. Các nghệ sĩ luôn có sự cố gắng nỗ lực để đưa nhạc cổ điển đến gần với khán giả Việt cũng như hòa nhập với thế giới, nhưng cái khó đã tồn tại bao năm ấy vẫn chưa khắc phục được.
Không có 'tổ ấm'
Từ trước đến nay, Nhà hát lớn Hà Nội vốn là địa điểm quen thuộc cho các chương trình hòa nhạc của Dàn nhạc giao hưởng quốc gia. Từ khi Trung tâm hội nghị quốc gia được xây dựng thì đây cũng là một địa chỉ lựa chọn cho các chương trình biểu diễn hòa nhạc. Tuy nhiên, hai địa điểm này lại không phải là ngôi nhà riêng cho biểu diễn hòa nhạc mà là ngôi nhà chung của nhiều loại hình nghệ thuật, nhiều sự kiện, chương trình khác nhau. Chính bởi vậy mà những điều kiện về kết cấu, điều kiện âm thanh, ánh sáng... cũng mang tính chất phổ biến chung, không riêng đặc thù cho một loại hình nghệ thuật nào. Đơn vị nào muốn biểu diễn tại đây thì phải tự trang bị thêm cho những điều kiện “rời” đi kèm. Hai địa điểm này, với các chương trình ca nhạc nhẹ khá lý tưởng để biểu diễn, nhưng với loại hình đặc thù đòi hỏi nhiều yếu tố đi kèm như giao hưởng thì chỉ mang tính chất “dùng tạm”. Nhiều khi, ngồi nghe hòa nhạc trong Nhà hát lớn mà tiếng còi xe bên ngoài đường vẫn vọng vào, phá vỡ không gian của thứ âm nhạc bác học cần nhiều sự tĩnh tâm, chiêm nghiệm. Thế nhưng so với Nhà hát lớn TPHCM thì Nhà hát lớn Hà Nội vẫn còn hơn. Một cơn mưa cũng khiến cho khán giả ngồi trong nhà hát lớn TPHCM không thể nghe thấy gì ngoài tiếng mưa rơi đập ầm ầm trên mái...
Nhạc giao hưởng thính phòng vẫn thiếu một "ngôi nhà" để tập luyện và biểu diễn
Ngay cả phòng hòa nhạc 226 Cầu Giấy vốn là địa chỉ dành riêng cho Dàn nhạc giao hưởng quốc gia luyện tập và biểu diễn thì điều kiện cũng hết sức thiếu thốn. Phòng hòa nhạc chỉ có trên 200 chỗ ngồi. Ngay đến số nhà cũng phải chung với vài ngôi nhà của người dân xung quanh đó.
Nhận thấy rõ hạn chế này sau những lần về Việt Nam chỉ huy các buổi biểu diễn nhạc giao hưởng như hòa nhạc Điện Biên Phủ, Điều còn mãi... nhạc trưởng Lê Phi Phi chia sẻ: “Nhà hát lớn Hà Nội không phải là tổ ấm cho dàn nhạc giao hưởng. Bất kì một dàn nhạc giao hưởng nào cũng phải có một tổ ấm để tập luyện, để biểu diễn thường xuyên. Chứ nếu cứ cầm những nhạc cụ trị giá cả hàng nghìn đô đi đi lại lại, chỗ nào chỗ kia thì chất lượng không thể đảm bảo được”.
Câu chuyện dở khóc dở cười mà Nhà hát giao hưởng nhạc vũ kịch TPHCM gặp phải khi một nửa trong số 81 nhạc cụ trị giá tới gần 50 tỉ đồng được nhập về tháng 4/2009 đã phải đắp chiếu không thể đem khoe âm thanh trước công chúng suốt một thời gian cũng chính vì thiếu một địa điểm chuẩn để biểu diễn. 50% số nhạc cụ của Nhà hát giao hưởng nhạc vũ kịch TPHCM được đem ra sử dụng thường xuyên là nhờ đó là những nhạc cụ có kích cỡ nhỏ như sáo, violon, được giao trực tiếp cho nghệ sĩ sử dụng và bảo quản. Còn lại những nhạc cụ đắp chiếu đều là những nhạc cụ cỡ lớn như đàn piano Steinway... không thể mang vác, di chuyển khắp nơi. Hơn nữa, chất lượng nhạc cụ cũng bị ảnh hưởng ít nhiều sau mỗi lần di chuyển. Ông Nguyễn Hữu Phúc, một thợ sửa đàn có tiếng thừa nhận rằng: những cây đàn piano cồng kềnh, mỗi lần phải mang đi biểu diễn ở một địa điểm xa đều là một sự mạo hiểm. Để chuẩn bị cho buổi biểu diễn được thành công, bao giờ người chủ cũng phải mời những thợ sửa đàn kiểm tra lại cây đàn, sửa lại những phím bị chênh, dù rất nhỏ nhưng ảnh hưởng lớn tới âm thanh phát ra.
Mong mỏi có một nhà hát cho giao hưởng
Đó là ước vọng của tất cả các nghệ sĩ, những người đã và đang gắn bó với âm nhạc cổ điển Việt Nam. Ca sĩ Đăng Dương, một trong những giọng ca opera đình đám chia sẻ: “Ở Việt Nam hiện nay, địa điểm biểu diễn cho nhạc giao hưởng thính phòng cũng chỉ có Nhà hát lớn là tương đối. Còn vẫn chưa có một nhà hát đủ chuẩn cho một buổi biểu diễn thính phòng. Đó là điều hết sức đáng tiếc. Hiện tại, phòng hòa nhạc của Học viện âm nhạc quốc gia đang được xây dựng. Cũng hi vọng rằng, đây sẽ sớm là điểm đến cho anh em nghệ sĩ biểu diễn dòng nhạc này. Đó sẽ là một sân chơi, điểm biểu diễn tiêu chuẩn”.
Thiếu địa điểm biểu diễn chuyên nghiệp ảnh hưởng nhiều đến chất lượng biểu diễn cũng như sự phát triển của nhạc thính phòng nước nhà
Cùng chung một mong ước đó, nhạc trưởng Lê Phi Phi cũng bày tỏ: “Không nhất thiết phải có một nhà hát với sức chứa hàng nghìn khán giả mà dàn nhạc giao hưởng quốc gia cần có một địa điểm cố định để chuyên biểu diễn các chương trình. Phải có được một ngôi nhà đảm bảo các điều kiện về cấu trúc, về thẩm âm... để dàn nhạc biểu diễn, nhưng tiếc rằng đến giờ nước ta vẫn chưa có. Giá như có thì chắc chắn, chất lượng thẩm âm sẽ cao hơn nhiều”.
Nói về địa điểm luyện tập số 226 Cầu Giấy hiện nay của Dàn nhạc giao hưởng quốc gia, nhạc trưởng Lê Phi Phi không khỏi ngậm ngùi: Địa điểm này quá thiếu điều kiện. Khán giả ít đến xem cũng vì không biết địa điểm đó ở đâu. Tại sao chúng ta đã xây dựng được nhiều cơ sở lớn như Trung tâm hội nghị quốc gia mà lại chưa nghĩ đến việc xây dựng một địa điểm âm nhạc như thế này. Đó thực sự là điều đáng tiếc”. Theo nhạc trưởng Lê Phi Phi, việc xây dựng một nhà hát dành riêng cho các buổi biểu diễn giao hưởng thính phòng không cần quá cầu kỳ, không nhất thiết phải theo khuynh hướng kiến trúc Gô-tích mà có thể làm hoàn toàn hiện đại.
Nhưng mong ước vẫn chỉ là mong ước, đến bao giờ mới trở thành hiện thực thì thật khó có câu trả lời chính xác!
Bài&ảnh: Khánh Nguyên
