Nhiều tiềm năng trong thị trường nhập khẩu ô tô tại Việt Nam

Theo số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan, tỷ trọng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ các nước ASEAN, chủ yếu từ Thái Lan và Indonesia, vào Việt Nam tăng dần hàng năm kể từ năm 2014. Thực tế, năm 2020, Việt Nam đã vượt Philippines trở thành thị trường ô tô lớn thứ 4 trong ASEAN.

Điều này cho thấy, đối với các nhà nhập khẩu, nhu cầu trên thị trường ô tô đang giúp họ vượt qua những khó khăn chung.

Những con số quan trọng

Mặc dù số lượng ô tô nhập khẩu còn thấp hơn ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước nhưng mặt hàng này đã liên tục tăng trong 5 năm qua. Đáng chú ý, lượng ô tô nhập khẩu vào Việt Nam liên tiếp lập kỷ lục trong hai năm 2021 và 2022 với con số lần lượt là 160.000 và 173.467 chiếc. Đáng chú ý, Việt Nam là nước nhập khẩu ô tô lớn thứ 40 thế giới vào năm 2021.

Hai tháng đầu năm 2023, Việt Nam nhập khẩu 44.457 ô tô nguyên chiếc các loại, với tổng trị giá 612,5 triệu USD. So với cùng kỳ năm 2022, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu tăng 325% về lượng và tăng 180,6% về trị giá.

Sản lượng ô tô thường tăng đột biến vào các tháng đầu và cuối năm, trùng với các dịp lễ lớn như Tết Nguyên đán. Mặc dù có một số chỉ số giảm so với cùng kỳ năm 2022, nhưng nhìn chung, vẫn có sự tăng trưởng đáng kể với mức tăng trung bình hàng tháng là 11,9%.

Việt Nam chủ yếu nhập khẩu 3 loại xe chính là ô tô từ 9 chỗ ngồi trở xuống, ô tô tải và ô tô chuyên dụng. Phần lớn ô tô nguyên chiếc nhập khẩu về Việt Nam là xe du lịch giá rẻ, chủ yếu có xuất xứ từ Thái Lan và Indonesia. Hai quốc gia này chiếm tới 75% tổng lượng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu của Việt Nam.

Một số nguồn nhập khẩu chính

Thái Lan là thị trường xuất khẩu ô tô lớn vào Việt Nam. Lượng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ Thái Lan trong năm 2022 là 72.032 chiếc. Mới đây hơn, trong tháng 2 năm nay, Việt Nam đã nhập 6.066 xe từ Thái Lan, trong đó có 5.385 xe từ 9 chỗ ngồi trở xuống và 646 xe tải.

Các mẫu xe nhập khẩu có xuất xứ Thái Lan nổi bật đang bán tại Việt Nam gồm có Toyota Corolla Cross, Toyota Camry, Toyota Corolla Altis, Honda HR-V, Ford Everes, Subaru Forester, Isuzu Mu-X.

Indonesia cũng đang nổi lên là một trong những nước xuất khẩu ô tô lớn vào Việt Nam. Mặc dù số lượng ô tô nhập khẩu không chênh lệch với Thái Lan nhưng giá trị so với Thái Lan lại tương đối thấp. Việt Nam nhập 72.671 ô tô từ Indonesia trong năm 2022. Giá nhập khẩu trung bình của Indonesia chỉ là 14.000 USD trong khi của Thái Lan là 20.000 USD.

Về nhập khẩu xe chuyên dụng, loại xe cần đào tạo nhiều để vận hành hơn là xe du lịch, thì Trung Quốc lại chiếm phần lớn mặt hàng này. Chúng thường được nhập khẩu qua đường bộ từ biên giới phía Bắc.

Trong tháng 2/2023 có 566 xe ô tô chuyên dụng xuất xứ từ Trung Quốc, tăng 125% so với cùng kỳ tháng trước.

Động lực thúc đẩy nhu cầu ô tô nguyên chiếc tại Việt Nam

Đầu tiên là Việt Nam có một tầng lớp trung lưu đang phát triển. Trong 20 năm qua, GDP của Việt Nam đã tăng trưởng với tốc độ kép hàng năm là 5% theo giá trị thực, cao hơn 1,7 lần so với mức trung bình toàn cầu. Nếu tăng trưởng GDP vẫn ổn định, dự báo sẽ có thêm 36 triệu người tiến vào tầng lớp tiêu dùng của Việt Nam trong thập kỷ tới.

Bên cạnh đó, số ô tô bình quân trên 1.000 dân hiện vào khoảng 50 chiếc, đây vẫn là mức khá thấp so với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Điều đó cho thấy, nhu cầu ô tô tại Việt Nam được dự báo sẽ bùng nổ với 800.000-900.000 xe được đưa ra đường mỗi năm vào năm 2025 và con số này tăng lên khoảng 1,5-1,8 triệu xe vào năm 2030.

Đặc biệt, nhu cầu sử dụng ô tô tầm trung từ 9 chỗ ngồi trở xuống đang có xu hướng tăng cao trong các gia đình Việt. Lượng xe dưới 9 chỗ hiện đang tăng với tốc độ 20-30%/năm và có thể sẽ chiếm 70% thị trường ô tô Việt Nam vào năm 2025.

Một yếu tố nữa là giá xe ngày càng rẻ hơn. Các hiệp định thương mại tự do đang thúc đẩy tăng trưởng nhập khẩu ô tô nguyên chiếc khi hạ được mức thuế phí so với trước kia.

Chẳng hạn, theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), thuế nhập khẩu ô tô là 0% đối với ô tô nhập khẩu từ các nước ASEAN có tỷ lệ nội địa hóa từ 40% trở lên. Mới đây, chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 126/2022/NĐ-CP quy định tiếp tục miễn thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ ASEAN (theo quy định trong ATIGA) đến hết năm 2027.

Đối với ô tô nhập khẩu từ thị trường châu Âu, thuế suất nhập khẩu hiện vào khoảng 70%. Tuy nhiên, nhờ có Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA), mức thuế này sẽ giảm đáng kể vào thời điểm hiệp định được thực thi đầy đủ. Điều này cũng tương tự trong FTA giữa Vương quốc Anh và Việt Nam.

Ngoài ra, dù được hưởng nhiều ưu đãi nhưng giá xe lắp ráp tại Việt Nam cao gần gấp đôi so với các nước như Thái Lan, Indonesia. Điều này là do thuế nhập khẩu cao đối với các linh kiện và mức phí này sau đó được chuyển vào giá dành cho người tiêu dùng.

Như vậy, mặc dù giá ô tô nhập khẩu đã bao gồm nhiều loại thuế, tuy nhiên, được hưởng lợi từ nhiều loại FTA đang giúp người tiêu dùng Việt Nam tiếp cận được mặt hàng này thuận lợi hơn./.