“Nóng” quân cờ Iran đưa Israel và Saudi đến gần nhau

CNN nhắc đến cuộc thảo luận Hội đồng về tương lai của Trung Đông đã diễn ra vào tháng 10. Ông Efraim Halevy từng là người đứng đầu cơ quan tình báo Mossad đã ngồi bên cạnh Hoàng tử Turki bin Faisal al Saud – nhân vật đứng đầu cơ quan tình báo Saudi Arabia trong 24 năm. Hai cựu công tố viên của Israel và Saudi đã có cuộc gặp gỡ khá thoải mái tại phía đông Thượng Manhattan, New York.

Bộ trưởng năng lượng và nguồn nước Israel Yuval Steinitz nói tại Hội nghị Texas, Mỹ vào năm 2016

Cách đây vài năm, những cuộc gặp gỡ như vậy sẽ không bao giờ xảy ra. Vào thời điểm hiện tại, Israel và Saudi Arabia không có bất kỳ quan hệ ngoại giao này. Cho đến những ngày gần đây, các quan hệ hai nước (nếu có) cũng không được công khai.

Hiện tại, các biến động tại Trung Đông được cho là xung đột vì lợi ích, bao gồm cả nỗ lực đối phó với ảnh hưởng mạnh mẽ của Iran tại khu vực. Israel và Saudi Arabia ngày nay dường như đã có thống nhất đột phá “kẻ thù của kẻ thù của tôi chính là bạn của tôi”, CNN nhận định.

Nói trên radio quân đội Israel, Bộ trưởng năng lượng Yuval Steinitz đã thừa nhận những gì mà mọi người liên tục  hoài nghi về mối quan hệ hai bên.

“Chúng tôi có mối quan hệ bí mật với các quốc gia Hồi giáo và Arab ở các khía cạnh khác. Hiện tại quan hệ của Israel với Arab nhằm mục tiêu đối phó với Iran”, ông Steinitz nói.

Tìm thấy nền tảng chung

Chuyến thăm của Hoàng tử Faisal tại New York là một trong số các động thái tương tác gần gũi gần đây giữa Israel và Saudi. Vào tháng 1, ông Faisal đã từng có cuộc gặp gỡ với cựu Bộ trưởng Ngoại giao Israel Tzipi Livni bên lề diễn đàn kinh tế thế giới tại Davos, Thụy Sỹ.

Vào mùa hè năm 2016, viên tướng về hưu và cũng là chuyên gia về nhóm chiến binh Israel, ông Anwar Eshki đã có chuyến thăm Jerusalem, gặp gỡ các chính trị gia Israel nhằm nỗ lực tìm kiếm lại sáng kiến hòa bình từ năm 2002. Trọng tâm của chuyến thăm là vấn đề chung của Iran.

“Xung đột Israel và Palestin không phải bắt nguồn từ chủ nghĩa khủng bố mà là tạo nền tảng cho hoạt động khủng bố trong vực. Nếu xung đột có thể được giải quyết thì các quốc gia liên quan đến vấn đề của Palestin giống như Iran sẽ không thể lợi dụng để tăng cường ảnh hưởng”, ông Eshki cho biết.

Tuần trước, ông Gadi Eizenkot - Tổng tham mưu trưởng lực lượng phòng vệ Israel đã có bài phỏng vấn trên truyền thông Saudi. Khán giả tham gia trong chương trình phỏng vấn có sự tham gia của người hồi giáo dòng Sunni tại các quốc gia vùng Vịnh. Bài phỏng vấn là một nỗ lực thiết lập nền tảng chung giữa Israel và các quốc gia Arab, xây dựng nền tảng cho quan hệ tương lai giống như một nỗ lực nhỏ trong thời điểm này.

“Tôi đang ở cuộc gặp gỡ Tổng tham mưu trưởng lực lượng phòng vệ Israel tại Washington và khi tôi nghe các đại diện của Saudi nói, tôi có thể nhận ra những gì tôi nghĩ về Iran và tính cần thiết để đối phó với nước này trong khu vực và cần phải chấm dứt các chương trình mở rộng của quốc gia”, ông Eizenkot cho biết.

“Chúng tôi sẵn sàng chia sẻ thông tin với Saudi nếu cần thiết. Có nhiều lợi ích chung giữa chúng tôi”, ông Eizenkot nhấn mạnh.

Trong bài phỏng vấn tại Bộ Ngoại giao Israel vào tháng 9, Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết: “Việc hợp tác trong nhiều lĩnh vực ở đa cấp độ nhưng chưa thể hoàn toàn mở. Cần tiếp tục mở rộng trong giai đoạn  mới trong lịch sử Israel. Đây là một thay đổi chính. Toàn bộ thế giới đang thay đổi”.

Nền tảng cho hòa bình

Cách đây nhiều năm, Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat đã trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của các quốc gia Arab có chuyến thăm chính thức Israel. Chuyến thăm của ông Anwar Sadat đã mở đường cho thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Ai Cập vào năm 1979 đưa Ai Cập trở thành quốc gia đầu tiên công nhận Israel.

Trong lễ chào mời chuyến thăm, Bộ trưởng Quốc phòng Israel  Avigdor Liberman đã viết dòng tweet: “Ông Anwar Sadat là nhà lãnh đạo mở đường cho các nhà lãnh đạo Arab công nhận mối quan hệ chiến lược với Israel. 40 năm sau khi đặt chân đến Israel, tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo khu vực hãy nối tiếp bước chân của Tổng thống Sadat đến Jerusalem và bước sang trang mới không chỉ là quan hệ với Israel và các quốc gia Arab mà là toàn khu vực”.

Việc phát triển quan hệ giữa Israel và các quốc gia Arab phần nào là do ảnh hưởng của Palestin. Điều này hoàn toàn đúng với Saudi Arabia, nơi liên tục diễn ra xung đột giữa Israel và Palestin.

“Liên minh mở sẽ gây bất lợi cho Riyadh do thất bại trong việc giải quyết xung đột Palestin”, ông Helltyer cho biết.

Việc thúc đẩy quan hệ ngoại giao chính thức sẽ là phản ứng đối phó với Iran và trở thành lợi ích chung cho Israel và Saudi.

Vào tuần trước Bộ trưởng Ngoại giao Saudi Arabia  Adel bin Ahmad al-Jubeir cho biết: “Hezbollah là tổ chức khủng bố. Không có hòa bình tại Lebanon trừ khi giải trừ quân bị”

(Theo CNN)