Siết thuế thu nhập cá nhân của nghệ sỹ: có khả thi?

(Toquoc)- 5 nghệ sỹ tên tuổi tại TP HCM đã bị truy thu 1.3 tỷ đồng tiền thuế. Phải chăng, cơ chế quản lý thuế đối với các nghệ sỹ vẫn chưa hiệu quả?

“Nghĩa vụ và trách nhiệm” bị xem nhẹ

Kê khai và đóng thuế là một việc làm thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi công dân trong việc xây dựng đất nước, song không ít văn nghệ sĩ, những người được công chúng tung hô là thần tượng lại thường xuyên “quên” nghĩa vụ này một cách cố ý. Thậm chí nhiều người còn nghĩ ra vô số các chiêu thức để trốn thuế... rất bài bản. Sự việc chi cục Thuế TPHCM vừa truy thu 1,3 tỷ đồng tiền thuế thu nhập cá nhân của 5 nghệ sĩ tên tuổi, một lần nữa cho thấy, dường như, cách quản lý thuế thu nhập của đối tượng các nghệ sỹ vẫn chưa hiệu quả. Đây cũng là một hồi chuông cảnh báo về sự xuống cấp đạo đức của một số văn nghệ sĩ – những người được mệnh danh là người của công chúng- luôn có lối sống xa hoa hơn mức sống trung bình của người dân nhưng lại không muốn thực hiện nghĩa vụ với đất nước.

Việc đóng thuế vẫn trông chờ hoàn toàn ở ý thức tự giác của nghệ sỹ

Tại TP HCM, nơi diễn ra các hoạt động nghệ thuật biểu diễn sôi động nhất cả nước, cũng là nơi “nóng” nhất khi nhắc đến vấn đề thu thuế thu nhập cá nhân của các nghệ sĩ. Bởi lẽ, nhiều nghệ sĩ, ca sĩ, diễn viên, người mẫu… nổi tiếng nhận thù lao vài chục triệu, trăm triệu đồng mỗi sô diễn, nhưng thuế thu nhập cá nhân nộp khá khiêm tốn. Đến mức sau một thời gian giao cho cấp quận huyện phụ trách, Cục Thuế TP.HCM giờ đây “giật mình” khi phát hiện hàng loạt “siêu sao” mỗi năm chỉ nộp vài triệu đồng tiền thuế. Điển hình là nữ ca sĩ N- người quá nổi tiếng, luôn có mặt ở hầu hết các show ca nhạc lớn, các game show truyền hình… nhưng thu nhập mà cô này khai với cơ quan thuế năm 2011… chưa đến 15 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, cát sê của ca sĩ này ở một điểm hát không dưới 3.000 USD/show.

Cũng tại TP Hồ Chí Minh, nam ca sĩ H. vừa bị chi cục thuế TP truy thu 683 triệu đồng tiền thuế thu nhập cá nhân trong ba năm, từ năm 2010-2012. Trong danh sách truy thu thuế lần này còn có một nữ ca sĩ với số thuế truy thu 264 triệu đồng. Trước đó ca sĩ này kê khai số thuế phải nộp là 990 triệu đồng. Tuy nhiên, dựa trên số liệu thu thập từ các đơn vị tổ chức biểu diễn, phòng trà ca nhạc, số lần xuất cảnh để biểu diễn ở nước ngoài cũng như mức cát-sê trên thị trường, cơ quan thuế đã yêu cầu nữ ca sĩ này kê khai bổ sung, từ đó tăng mức thuế phải nộp lên 1,254 tỉ đồng.

Con số này chưa chắc đã sát với thực tế thu nhập của nữ ca sỹ, bởi số tiền bổ sung cũng chỉ căn cứ trên lời kê khai của chính người bị truy thu.

Tại thủ đô Hà Nội, mặc dù không quá “nóng” như TPHCM, nhưng theo ông Nguyễn Văn Hổ - Phó Cục trưởng Cục Thuế Hà Nội thì, việc các nghệ sĩ trốn tránh thực hiện nghĩa vụ vẫn diễn ra thường xuyên. Vừa qua, Cục thuế Hà Nội cũng đã lập danh sách 20 nghệ sĩ “quên” chưa nộp thuế và gửi thư mời tới từng người yêu cầu đến cơ quan thuế làm việc. Ông Hổ cho biết: “Không ít trường hợp nghệ sỹ nổi tiếng cứ lần lữa thực hiện nghĩa vụ. Năm vừa qua có ca sĩ T.L, chúng tôi đã gửi giấy mời mấy lần nhưng không chịu đến. Chúng tôi có nhắc là nếu không thực hiện sẽ đưa lên công chúng và đài báo và gửi văn bản sang Cục Nghệ thuật biểu diễn của Bộ VHTTDL đề nghị nếu không nộp thuế sẽ không cấp phép biểu diễn. Sau đó cô ấy đã đến thực hiện nghĩa vụ”.

Tương tự, tại TP Hồ Chí Minh, cơ quan thuế cũng phải làm việc là “thúc giục” nghệ sỹ đến thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm. Bà Lê Thị Thu Hương – Phó Cục trưởng Cục thuế TP HCM cho biết: Cục Thuế TP.HCM đã lập danh sách hơn 200 ca sĩ, nghệ sĩ để gửi thư mời lên cơ quan thuế làm việc, trong đó chọn khoảng 20 ca sĩ, nghệ sĩ có thu nhập cao để thực hiện đối chiếu các thông tin về thu nhập của họ tại các đơn vị tổ chức biểu diễn. Những năm trước, giới nghệ sĩ, ca sĩ được giao cho các chi cục thuế quận huyện quản lý việc kê khai, quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, kết quả không khả quan và gần như bị buông lỏng hoàn toàn.

Trông chờ sự tự giác

Việc trốn thuế trong giới nghệ sĩ là khá phổ biến, họ dùng rất nhiều “chiêu” để né thuế, giảm thuế thu nhập cá nhân. Phổ biến nhất là chuyện ca sĩ lập công ty riêng để một người khác trong êkip đứng tên làm chủ và rất nhiều trường hợp các sô diễn chỉ thỏa thuận miệng, sau đó “bầu” sô chi trả bằng tiền mặt cho nghệ sĩ và không có hóa đơn chứng từ. Khi cơ quan thuế muốn truy thu thuế thì chỉ căn cứ trên cơ sở khai báo của nghệ sỹ. Bởi vậy, không ai dám chắc số tiền truy thu có sát với con số thực trong thu nhập của họ.

Theo bà Hương, đây là điều đương nhiên do cơ chế của chúng ta vẫn quen với việc dùng tiền mặt. Trên thế giới, các nước họ quản lý rất tốt việc thu thuế do quản lý mọi giao dịch bằng tài khoản. Hiện nay, Cục thuế TP HCM muốn thu thuế của các nghệ sỹ thì thực hiện một biện pháp rất thủ công là phối hợp với Sở VHTTDL, bên công an để biết nghệ sỹ nào đi nước ngoài biểu diễn, mời họ lên kê khai lại…Bà Hương khẳng định: “Việc này mất nhiều công sức, thời gian để phối hợp, nhưng nếu quản lý tốt thì vẫn thực hiện được tốt”. Với việc số thu có phù hợp thực tế thu nhập của nghệ sỹ, bà Hương cho rằng: “Dư luận lâu nay nói nghệ sỹ thu nhập cao, nhưng mình quản lý không tốt, chỉ trông chờ sự trung thực trong kê khai của họ thì khó mà nói có sát hay không”.

Ông Nguyễn Văn Hổ cũng cho rằng, về lâu về dài, việc quản lý thuế thu nhập đối với các nghệ sỹ tự do phải căn cứ trên quản lý tài khoản, mọi giao dịch phải thực hiện trên tài khoản. Ông Hổ cũng đề xuất, để nêu cao tính tự giác của nghệ sỹ trong việc thực hiện nộp thuế, bên cạnh việc nộp phạt cao thì cần nêu đích danh nghệ sĩ trốn thuế nhằm mục đích răn đe.

Hiện bộ VHTTDL đang bắt tay vào xây dựng đề án cấp chứng chỉ hành nghề cho nghệ sĩ, theo đó, trên mỗi chiếc thẻ đều có in đầy đủ tên tuổi cũng như mã số thuế của từng nghệ sĩ để tiện theo dõi. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Vương Duy Biên nhận định: “Đây cũng có thể coi là một biện pháp nhằm hạn chế được phần nào tính “đãng trí” của các nghệ sĩ trong việc đóng thuế cá nhân. Tôi nghĩ để giải quyết việc này tốt nhất vẫn là sự phối hợp giữa các bên, các ngành làm sao để quản lý cho tốt, cùng kiểm tra các hoạt động của nghệ sĩ”.../.

Bài&ảnh: Dạ Minh