Tinh hoa quân sự Mỹ đón đầu cuộc chơi lớn tại Trung Đông

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis đang hướng tới Trung Đông và Bắc Phi để tìm kiếm sự đóng góp và những ý tưởng mới chống lại chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo khi chính quyền Trump đang đẩy mạnh tập trung vào chiến lược chống khủng bố.

Chuyến đi của ông Mattis đến khu vực này, khởi hành tại Mỹ từ tối 17/4, bao gồm các điểm dừng gặp gỡ các đồng minh truyền thống Saudi Arabia Ai Cập, Qatar và Israel, cùng các đối tác mới như Djibouti.

Ông chủ Lầu Năm Góc sẽ tập trung vào cuộc chiến chống lại Nhà nước Hồi giáo ( IS) và nêu rõ chính sách của Tổng thống Donald Trump đối với Syria, Reuters dẫn lời các quan chức và chuyên gia cho biết.

Chống IS và hành động về Syria

Chuyến đi của ông Mattis có thể làm sáng tỏ lập trường đối với lực lượng phản đối và cả đồng minh về các chiến thuật của Trump trong cuộc chiến chống lại IS và sự sẵn sàng sử dụng sức mạnh quân sự tự do hơn nhiều so với cựu Tổng thống Barack Obama.

Ông Mattis sẽ mang theo thông điệp của Mỹ tới các đồng minh Trung Đông. (Nguồn: Reuters)

Thông báo về chuyến đi của Mattis, Lầu Năm Góc tuần trước cho hay ông sẽ thảo luận về cách "đánh bại các tổ chức khủng bố cực đoan."

Các lực lượng ủng hộ Mỹ đang chiến đấu để chiếm lại các thành trì của IS ở Mosul ở Iraq và Raqqa ở Syria, và các câu hỏi vẫn còn dai dẳng về điều gì sẽ diễn ra sau đó và vai trò của các đồng minh khác của Mỹ như Saudi Arabia.

Bên cạnh đó, những lo ngại về IS không chỉ giới hạn ở Syria và Iraq. Ảnh hưởng của nhóm này đã lan đến Libya và các nơi khác ở Bắc Phi. Ông Mattis phát biểu tại một cuộc họp báo Lầu Năm Góc vào tuần trước rằng ông hy vọng sẽ mở rộng sự tham dự của càng nhiều quốc gia càng tốt vào chiến lược mới của chính phủ Mỹ, bao gồm cả lĩnh vực ngoại giao và phi quân sự. Ông nói rằng kế hoạch vẫn còn trong "hình dạng sơ bộ", mặc dù một số nội dung đã được "bổ sung."

Một trong những câu hỏi chính của các đồng minh về Syria là liệu Washington có xây dựng một chiến lược để ngăn chặn các khu vực nằm trong tay lực lượng nổi dậy có thể sụp đổ thành các khu vực xung đột sắc tộc hoặc chuyển sang một thế hệ mới của chủ nghĩa cực đoan, như tình hình tại Iraq và Afghanistan từ sau khi người Mỹ tới đây.

Bên cạnh đó, có nhiều dấu hiệu cho thấy ông Trump đã cho phép quân đội Mỹ sử dụng nhiều vũ lực hơn trong bối cảnh tình hình Trung Đông đang ngày càng trở nên phức tạp.

Cuộc tấn công vũ khí hóa học tại Syria, - hoạt động Mỹ và phương Tây cáo buộc là do chính quyền Assad thực hiện ngày 4/4 đã khiến Mỹ phát động không kích 59 tên lửa Tomahawk vào một căn cứ không quân Syria. Sức ảnh hưởng của hoạt động này đã tạm thời làm chậm tốc độ chiến dịch không quân của Washington chống lại IS ở miền bắc Syria.

Trong khi đó, một cuộc không kích của Mỹ vào ngày 11/ 4 đã giết chết 18 chiến binh liên kết với nhóm nổi dậy tại Syria được Mỹ ủng hộ. Bộ Tư lệnh Trung ương cho biết mục tiêu tấn công của hoạt động này đã bị sai lệch.

Cũng vào tuần trước, lực lượng Mỹ tại Afghanistan đã thả “mẹ của các loại bom” nhằm vào IS ở khu vực gần biên giới với Pakistan – vũ khí phi hạt nhân lớn nhất Mỹ từng sử dụng trong chiến đấu.

Các quan chức chính phủ cho biết chiến lược của Mỹ ở Syria – đánh bại IS trong khi vẫn kêu gọi bãi nhiệm Tổng thống Syria Bashar al-Assad – là không thay đổi, một thông điệp ông Mattis dự kiến sẽ củng cố.

"Đặc biệt với Saudis và Israel, một phần của cuộc thảo luận sẽ là làm rõ về chiến lược của chúng ta đối với Syria sau cuộc không kích", Christine Wormuth, cựu nhân vật số ba của Lầu Năm Góc cho biết.

Đẩy sâu can dự vào Yemen

Điểm đến đầu tiên của chuyến đi sẽ là Riyadh trong ngày 18/4 khi ông Mattis dự kiến sẽ gặp các nhà lãnh đạo cấp cao Saudi.

Các quan chức cho biết, Mỹ đang xem xét thúc sâu hơn vai trò của mình trong cuộc xung đột Yemen bằng cách trực tiếp hỗ trợ liên minh các nước vùng Vịnh – hiện đang chống lại lực lượng Houthi, những người có được sự hỗ trợ của Iran. Động thái này có thể nới lỏng chính sách can dự hạn chế hiện nay của Mỹ.

Các cuộc không kích của liên minh – do Saudi Arabia đang dẫn đầu đã được khởi động từ hai năm trước nhưng đã chưa thể đẩy lui Houthi ra khỏi thủ đô  Sanaa và phần lớn lãnh thổ Yemen mà lực lượng này kiểm soát.

Jon Alterman, người đứng đầu chương trình Trung Đông tại CSIS cho biết "mối quan tâm chiến lược của Saudi là Iran ... Mối lo ngại trước mắt của Saudi Arabia là cách họ gửi một thông điệp tới người Iran ở Yemen, và họ muốn có sự hỗ trợ của Mỹ."

Chính quyền của Trump đang cân nhắc việc cung cấp thông tin tình báo, tiếp nhiên liệu trên không và các hoạt động hỗ trợ quân sự khác cho Các tiểu vương quốc Arập thống nhất (UAE), vốn đang hỗ trợ Saudis. LHQ nói rằng có khoảng 50.000 thường dân đã bị giết hoặc bị thương trong cuộc xung đột bế tắc ba năm qua.

Trong chuyến đi kéo dài một tuần lần này, Mattis cũng dự kiến sẽ tới thăm Ai Cập và Qatar - một quốc gia Ả Rập nhỏ nhưng là nơi đặt trung tâm hoạt động không quân Trung Đông của quân đội Mỹ.

Các chuyên gia nói rằng các quan chức Ai Cập có thể sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ nhiều hơn từ Mattis để chống lại các tay súng ở bán đảo Sinai.

IS đã tiến hành một cuộc xung đột quy mô nhỏ chống lại quân lính và cảnh sát ở Sinai trong nhiều năm qua, tuy nhiên, ngày càng nhắm vào cộng đồng theo đạo Kito và mở rộng phạm vi hướng tới trung tâm của Ai Cập.

Alterman nói: "Họ (Ai Cập) cũng muốn được Mỹ hỗ trợ nhiều hơn trong cuộc chiến chống khủng bố trên bán đảo Sinai và họ muốn người Mỹ tin rằng họ đang đi đúng hướng."

Mattis dự kiến cũng sẽ đến thăm một căn cứ quân sự của Mỹ ở Djibouti, ở lối vào phía nam tới Biển Đỏ. Bên cạnh đó, Nhà Trắng gần đây đã cấp cho quân đội Mỹ quyền hạn nhiều  hơn để tiến hành các vụ tấn công nhằm vào các chiến binh al Shabaab liên kết với al Qaeda ở Somalia. Tuần trước Lầu Năm Góc thông báo rằng một vài chục quân Mỹ đã được triển khai tới Somalia để huấn luyện các thành viên của Quân đội Quốc gia Somalia.

Đối với riêng ông Mattis, Trung Đông là một nơi quen thuộc khi quan chức này là một cựu chiến binh của chiến tranh Iraq và đã lên tới cấp bậc 4 sao. Ông đã hoàn thành sự nghiệp quân sự của mình với tư cách là Chỉ huy Trung tâm, chỉ huy các hoạt động quân sự của Mỹ trên khắp Trung Đông và Trung Á.

(Theo AP, Reuters)