Trưng bày tranh sơn mài của nữ nghệ sĩ Nhật Bản tại Hà Nội

Triển lãm được tổ chức nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản (1973-2023).

Đến Việt Nam từ năm 1995, nghệ sĩ sơn mài đương đại Nhật Bản Saeko Ando dành trọn niềm say mê cho nghệ thuật sơn mài và nghề sơn truyền thống của Việt Nam - loại hình nghệ thuật ra đời vào đầu thế kỷ XX. Dưới sự hướng dẫn của nghệ sĩ Trịnh Tuấn, bậc thầy sơn mài Doãn Chí Trung và nghệ nhân sơn mài Lâm Hữu Chính, Saeko Ando được biết đến như là một nghệ sĩ đương đại sử dụng sơn ta.

Phát biểu tại lễ khai mạc, nghệ sĩ Ando Saeko chia sẻ: "Tôi chưa từng chọn Việt Nam để phát triển niềm đam mê của mình. Chỉ là trong rất nhiều các quốc gia mà tôi đã viếng thăm, Việt Nam là đất nước duy nhất tôi không muốn rời đi. Khi tôi du lịch đến Việt Nam, tôi đã khám phá ra nghệ thuật sơn mài Việt Nam. Càng nghiên cứu và luyện tập về sơn mài, niềm đam mê của tôi ngày càng lớn và đã trở thành niềm đam mê suốt cuộc đời của mình.

Mặc dù mọi người luôn hiểu nhầm rằng nguyên nhân tác phẩm sơn mài của tôi khác biệt so với các nghệ sĩ khác ở Việt Nam là do tôi sử dụng kỹ thuật và vật liệu sơn mài Nhật. Tuy nhiên, tôi chưa bao giờ học sơn mài ở Nhật Bản. Tất cả kỹ thuật sơn mài của tôi đều dựa trên những gì tôi đã học từ các bậc thầy sơn mài ở Việt Nam.

Tôi đã học được bí quyết sử dụng sơn ta. Tôi đã học được tính logic và khoa học ẩn bên trong nó bằng cách nghiên cứu kỹ thuật sơn mài ở Việt Nam và nhiều nước Châu Á khác, đặc biệt là Nhật. Tìm hiểu về sơn mài tự nhiên của nhiều loại cây sơn ở các nước khác nhau giúp tôi hiểu hơn về sơn ta và kỹ thuật sử dụng nó. Kiến thức đó giúp tôi có thể kiểm soát và phát triển kỹ thuật mà tôi muốn tạo ra cho tác phẩm của mình".

Qua nhiều năm thử nghiệm, Saeko Ando kết hợp các kỹ thuật sơn mài Việt Nam và kỹ thuật sử dụng sơn ta học được từ các thế hệ bậc thầy để tạo ra các phương pháp ứng dụng độc đáo. Triết lý Zen, niềm say mê với thiên nhiên và ảnh hưởng của thẩm mỹ Nhật Bản đều được thể hiện rõ trong các tác phẩm của bà.

Tranh của Ando đem lại cái nhìn hoàn toàn khác với tranh sơn mài từ xưa đến nay, vốn không phẳng bởi phải phủ lên nhiều lớp màu. Những bức tranh của bà phẳng đến hoàn hảo, giống như không phải chồng nhiều lớp sơn lên nhau.

Chủ đề trong tranh của Ando rất dung dị, gần gũi với đời thường. Nữ nghệ sĩ lựa chọn các con vật để thể hiện ý đồ của mình. Một trong những đề tài ưa thích của Ando là trứng, được bà mô tả với nhiều kiểu màu sắc, khía cạnh khác nhau, khiến cho bức tranh sơn mài có vẻ gì đó vừa lạ lẫm vừa quen thuộc.

"Nguyên nhân tại sao tác phẩm của tôi tạo nên cảm giác khác biệt so với các nghệ sĩ khác là vì tôi tận dụng tối đa đặc tính riêng biệt của sơn ta, cụ thể là độ trong suốt đặc trưng. Tôi tạo nên nhiều lớp màu và kết cấu khác nhau khi vẽ, sau quá trình mài, tạo ra một bức tranh làm cho người xem ngạc nhiên. Đây là kỹ năng mà tôi đã học được từ những nghệ sĩ ở Việt Nam. Hơn nữa, bí mật đằng sau các bức tranh sơn mài của tôi là sự kết hợp giữa linh hồn người Nhật và di sản sơn ta Việt Nam" - nghệ sĩ Ando Saeko chia sẻ thêm.

Với chủ đề "Trăng", các tác phẩm tại triển lãm đều mô tả mặt trăng theo các giai đoạn, theo mùa, thời tiết, thời gian trong ngày và sắc thái màu sắc khác nhau. Tất cả được trưng bày cùng với những bài thơ waka mà nghệ sĩ Saeko Ando đã chọn cho chúng. Bà hy vọng những bức tranh của mình sẽ khắc sâu vào lòng người những câu thơ hay, đánh thức những ký ức quý giá hoặc gợi lên những cảm giác mới mẻ.

Không chỉ là một nghệ sĩ, Saeko còn được biết đến với vai trò là nhà nghiên cứu trong lĩnh vực sơn ta, sơn tự nhiên Việt Nam, là nguyên liệu hữu cơ được tinh tế và xử lý từ nhựa cây sơn, thường xuyên tham gia giảng dạy tại các hội nghị, hội thảo chuyên đề tại nhiều nơi trên thế giới.

Saeko Ando cũng là người đã sáng tác hình ảnh chủ đạo cho vở ca kịch "Công nữ Anio", sự kiện giao lưu văn hóa đánh dấu 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản, sẽ được công diễn tại Nhà hát lớn Hà Nội vào các ngày 22-24/9 vừa qua và tại Tokyo ngày 4/11 sắp tới. Đây là lần đầu tiên sơn ta được sử dụng cho mục đích này.

Trong khuôn khổ triển lãm, nghệ sĩ Saeko Ando sẽ trò chuyện, giao lưu với khán giả và trình diễn vào ngày 9/9./.