Vấp rào cản Syria, Tillerson, Putin chưa thể đột phá

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson ngày 12/4 đã nói rằng mối quan hệ song phương đang ở mức thấp với mức độ tin cậy thấp – được đưa ra trong cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Nga tại Moscow thì Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cùng ngày cũng cho biết niềm tin giữa hai nước đã bị xói mòn dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Căng thẳng về Syria

Sau cuộc họp cấp ngoại trưởng giữa hai nước, trong khi Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố hai nước đã nhất trí cùng nhau điều tra vụ tấn công vũ khí hóa học vào ngày 4/4 tại miền bắc Syria thì một phụ tá cao cấp của Tillerson là R.C. Hammond đã nói một cách thẳng thắn rằng: "Không có thỏa thuận nào được đạt được." Và ngay sau đó, Nga đã phủ quyết một dự thảo của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc lên án vụ tấn công vũ khí hóa học và yêu cầu Syria hợp tác để điều tra.

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và người đồng cấp Nga Sergey Lavrov tại cuộc gặp ngày 12/4. (Nguồn: AP)

Sau khi ông Putin đã có cuộc gặp Tillerson lần đầu tiên kể từ khi Trump nhậm chức, một cuộc họp báo đã được tổ chức về nhiều vấn đề căng thẳng giữa hai nước. Về vấn đề Syria, ông Lavrov cũng bác bỏ tuyên bố của Mỹ về những bằng chứng không thể chối cãi rằng Assad ra lệnh thực hiện vụ tấn công hóa học.

Cho đến trước khi xảy ra vụ tấn công hóa học , chính quyền Trump đã tìm cách xa rời lập trường ban đầu của Mỹ rằng Assad phải từ bỏ quyền lực. Nhưng sau đó, ông Tillerson và Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Halley đã khẳng định lại quan điểm rằng "triều đại của gia đình Assad đang đi đến hồi kết."

Ông Tillerson cho biết, chính phủ Syria đã thực hiện hơn 50 cuộc tấn công sử dụng chlorine hoặc các loại vũ khí hoá học khác trong suốt thời gian xung đột. Và ông cũng nói rằng những cáo buộc về tội ác chiến tranh có thể chống lại nhà lãnh đạo Syria.

Nga chưa từng công nhận về bất kỳ cuộc tấn công nào như vậy của lực lượng Assad và trong 18 tháng qua Nga tuyên bố thực hiện hỗ trợ mạnh mẽ chính quyền của Tổng thống Syria trên thực địa nhằm chống lại IS.

Theo AFP, bầu không khí đón tiếp ông Tillerson tại Moscow rất nghiêm trọng khi Ngoại trưởng Nga bắt đầu cuộc họp vào thứ Tư bằng cách yêu cầu biết "những ý định thực sự của Mỹ".

"Chúng tôi đã thấy những hành động đáng báo động gần đây với một cuộc tấn công bất hợp pháp chống lại Syria", ông Lavrov nói, đề cập đến 59 tên lửa Tomahawk ông Trump ra lệnh phóng vào một căn cứ không quân Syria nhằm đáp trả ông Assad vì cho rằng đã sử dụng vũ khí hoá học. "Chúng tôi coi điều này là rất quan trọng để ngăn ngừa những nguy cơ tái diễn những hành động tương tự trong tương lai."

Ông Trump và nhiều bên khác thực sự đã đe dọa thực hiện các hành động quân sự. Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn với kênh Fox Business Network, Tổng thống Mỹ nói rằng ông sẽ không can thiệp quân sự chống lại Assad trừ khi nhà lãnh đạo Syria sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt lần nữa. "Chúng tôi sẽ can thiệp vào Syria không?, Câu trả lời là không", nhưng ông nói thêm “khi tôi thấy họ sử dụng khí ga… tôi sẽ làm điều gì đó”.

Hàng loạt bất đồng “thâm căn cố đế”

Về phía Mỹ, dù nói rằng quan hệ giữa hai bên đang ở mức thấp, ông Tillerson đã cố gắng nhấn mạnh các điểm tích cực từ các cuộc gặp song phương. Ông nói rằng các nhóm chuyên trách sẽ được thành lập để cải thiện quan hệ Mỹ-Nga và định hình các vấn đề. Ông nói hai bên cũng sẽ thảo luận những bất đồng về Syria và cách thức để chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài sáu năm.

Tuy nhiên, những hi vọng trên dường như đang bị phủ mờ khi hai nước đang cho thấy lập trường chia rẽ sâu sắc về nhiều vấn đề lớn hơn, như cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Tổng thống Mỹ 2016, vấn đề Ukraine, cáo buộc Nga ủng hộ các ứng viên cực đoan trong các cuộc bầu cử ở Châu Âu.

Ngoại trưởng Nga Lavrov đã chỉ trích tuyên bố của Mỹ rằng họ có "bằng chứng không thể bác bỏ" về sự can thiệp bầu cử. Ông nói: "Chúng tôi chưa thấy một bằng chứng đơn lẻ nào, thậm chí là đầu mối nào. Tôi không biết ai đã tìm ra bằng chứng. Không ai cho chúng tôi biết bất cứ điều gì, không ai nói gì cả, mặc dù chúng tôi liên tục yêu cầu đưa ra những chi tiết về điều các cáo buộc vô căn cứ này đang nói dối."

Một dấu hiệu cho thấy sự khác thường trong quan hệ hai nước cũng là việc cuộc gặp giữa Putin và Tillerson đã không được chính thức xác nhận cho đến phút cuối cùng sau khi trải qua nhiều ngày đồn đoán. Quyết định của Tổng thống Putin gặp mặt Tillerson đã báo hiệu ý định duy trì sự liên lạc với Mỹ từ phía Moscow, ngay cả khi cuộc khẩu chiến của hai nước ngày càng leo thang.

Hiện tại, bất kì hi vọng nào đối với sự thúc đẩy hợp tác Nga – Mỹ đang vấp phải hàng loạt rào cản trong thực tế, đặc biệt là về vấn đề Syria và hoạt động điều tra đang diễn ra về cáo buộc Nga liên quan đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.

Những căng thẳng trên cũng làm suy yếu khả năng của ông Trump để làm dịu mối quan hệ song phương, tiêu biểu như nới lỏng các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Moscow liên quan tới việc sát nhập Crimea năm 2014 và ủng hộ lực lượng ly khai ở phía đông Ukraine.

(Theo AP)